peoplepill id: marcin-czarny
MC
2 views today
2 views this week
The basics

Quick Facts

Work field
Gender
Male
Birth
Place of birth
Kraków
Death
Place of death
Kraków
Age
59 years
The details (from wikipedia)

Biography

Marcin Czarny – późnogotycki malarz krakowski, czynny w latach 1477–1509. W wykazie seniorów krakowskiego cechu malarzy z 1499 wzmiankowany był jako Czarny; nazywany był także Swacz, Schwarvz, Niger.

Był synem krakowskiego mieszczanina Stanisława. Prawa miejskie uzyskał 1477 roku. W 1487 roku kupił dom przy ulicy Szerokiej. W latach 1483–1507 był dwunastokrotnie wybierany na starszego cechu malarzy. Zmarł śmiercią nagłą w 1509 roku. Jego pracownię przejął syn Mikołaj i prowadził ją do 1516 roku.

Miał czwórkę dzieci, jedyny syn Mikołaj został jego uczniem i poszedł w jego ślady. Uczniami Marcina Czarnego byli ponadto Stanisław Łapczycki i Bernard z Mogilnicy; czeladnikiem mistrza był Jakub z Jędrzejowa.

Przypisywane prace i ich opis

Z zachowanych dokumentów wiadomo o pięciu pracach Marcina Czarnego. W 1486 roku miał on wykonać obraz przedstawiający Pasję, wzorując się na innym dziele znajdującym się w katedrze na Wawelu. Zleceniodawcą miał być Sołtan, kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1497 roku otrzymał zlecenie na wykonanie malowanych świec dla krakowskiego cechu grabarzy. Zachowały się dwa zapiski, w których wspomina się o zadłużeniu zleceniodawców wobec Marcina Czarnego: z 1498 roku, kiedy to Jan pleban z Jurkowa miał być winien 5 grzywien pro ymaginibus apdud uem emptis (za obrazy u niego nabyte) oraz z roku 1508, kiedy to Jan pleban z Woźnik i rajca Jakub Kłapeć zobowiązują się do zapłacenia 5 grzywien i 17 groszy za obrazy Marcina.

Ukrzyżowanie
kościół w Uniejowie

Z 1508 roku pochodzi ostatnia wzmianka o nabytej pracy, tryptyku przeznaczonego dla głównego ołtarza w kościele parafialnym Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa w Bodzentynie znanego jako Tryptyk bodzentyński lub Tryptyk Zaśnięcia Matki Boskiej. Z tryptyku zachowały się: obraz środkowy, trzy dwustronnie, malowane kwatery ze skrzydeł i predella. Zleceniodawcami byli Albert wikary z Bodzentyna i witrycy tamtejszego kościoła parafialnego Mikołaj Mikulec oraz Paweł Lanucha a fundatorem biskup Jan Konarski. Wykonane wówczas retabulum zachowało się niemal w całości i jest dziełem zbiorowym; Marcin Czarny wykonał prawdopodobnie sceny Zaśnięcie Marii i Wniebowzięcie, skrzydła wykonali inni malarze a pradellę ozdobił syn Czarnego, Mikołaj (było to jego jedna z pierwszych samodzielnych prac).

Kompozycyjnie sceny Zaśnięcia Marii i Wniebowzięcia nawiązywały do koncepcji ikonograficznej z szafy krakowskiego ołtarza Mariackiego. Marcin Czarny zapożyczył kompozycję z grupą apostołów skupionych wokół klęczącej Matki Boskiej oraz wniebowziętą Marię i Chrystusa adorowanych przez anioły. Elementy te zostały podkreślone modnym w ówczesnym czasie podziale tablicy na trzy części za pomocą wąskich rzeźbionych kolumienek. Jak twierdzi Jerzy Gadomski:

Quote-alpha.png
Grupa "Zaśnięcia" odznacza się różnorodnością póz i gestów oraz sugestywną charakterystyką zindywidualizowanych głów, nade wszystko zaś niespotykanym dotąd wykorzystaniem malarskiej materii; kolorystycznie i walorowo zróżnicowane karnacje, włosy oraz tkaniny odbijają, wchłaniają, a nieraz przepuszczają światło, składając się na migotliwą powierzchnię obrazu.(...) Usypiającej Marii i apostołom towarzyszy klęcząca postać biskupa Konarskiego, którego uważne, skierowane "na zewnątrz" spojrzenie łączy sakralną przestrzeń obrazu ze współczesnym światem ziemskim

Tryptyk został ukończony w 1511 roku, już po śmierci mistrza Czarnego a sceny na rewersie: Pogrzeb św. Stanisława, Nawiedzenie i Narodzenie zostały ukończone przez innych artystów, prawdopodobnie uczniów Marcina Czarnego.

Zachowała się grupa obrazów stworzonych w podobnym stylu co tryptyk z Bodzentyna, obecnie stanowiących grupę pojedynczych dzieł, powstawały w latach 1505–1516, jeszcze za życia Marcina oraz w pracowni prowadzonej przez jego syna Mikołaja. Do grupy wcześniejszej należy scena z Matką Boską z Dzieciątkiem z kaplicy p.w. Zwiastowania przy kościele Bożego Ciała w Krakowie, gdzie niektóre elementy nawiązują do bodzentyńskiego Nawiedzenia (typy twarz i blikowe dotknięcia pędzla) i Zaśnięcia (modelunek i żywo prowadzony kontur). Innymi obrazami przypisywanymi Czarnemu są prace z kościoła parafialnego w Uniejowie pt. Ukrzyżowanie, z kościoła parafialnego w Słomnikach pt. Wielka Rodzina Marii.

Przypisy

Bibliografia

  • Adam Labuda (red.), Krystyna Secomska (red.): Malarstwo gotyckie w Polsce. T. II. Cz. trzecia. Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2004. ISBN 83-7181-348-1.
  • Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1500-1540. T. III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1995. ISBN 83-01-05601-0.
The contents of this page are sourced from Wikipedia article. The contents are available under the CC BY-SA 4.0 license.
Lists
Marcin Czarny is in following lists
comments so far.
Comments
From our partners
Sponsored
Marcin Czarny
arrow-left arrow-right instagram whatsapp myspace quora soundcloud spotify tumblr vk website youtube pandora tunein iheart itunes