Zygmunt Kusiak

Zygmunt Kusiak (ur. 9 kwietnia 1897 we Lwowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pedagog, podporucznik rezerwy taborów Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się jako syn Franciszka i Julii z domu Maksuś. Ukończył gimnazjum w rodzinnym Lwowie. Został absolwentem kursów metodyczno-pedagogicznych w Chełmie oraz Wyższego Kursu Nauczycielskiego w Poznaniu.

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów i służył w II Brygadzie. Ukończył kurs jazdy kawalerii w ramach legionowego 2 pułku ułanów w 1917 w Mińsku Mazowieckim. Uczestniczył w bitwa pod Rarańczą, po czym został aresztowany i internowany na terenie Węgier. Następnie wcielony do c. i k. armii i skierowany na front włoski. U kresu wojny urlopowany wrócił do rodzinnego miasta i pod koniec 1918 brał udział w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego i brał udział w wojny polsko-bolszewickiej w szeregach 2 pułku Ułanów Grochowskich oraz w kolumnach taborowych. Został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy w korpusie oficerów taborowych ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925. Później był na ćwiczeniach w 10 dywizjonie taborów, stacjonującym w Przemyślu w 1932 oraz w 2 dywizjonie taborów, stacjonującym w Lublinie (później w Tomaszowie Lubelskim) w 1934.

W latach 30. pełnił funkcję kierownika siedmioklasowej szkoły powszechnej w Birczy.

Po wybuchu II wojny światowej, w okresie kampanii wrześniowej był zmobilizowany do macierzystego 10 dywizjonu taborów w Radymnie. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został zatrzymany przez Sowietów w okolicach Ihrowicy koło Tarnopola. Następnie przeszedł pieszo w kolumnie jenieckiej do punktu zbiórki jeńców na stacji w Wołoczyskach, po czym został przewieziony do obozu rozdzielczego w Kozielsku lub w Putywlu, a stamtąd do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na otwartym wówczas Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia porucznika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, 26 kwietnia 2009 został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Zygmunta Kusiaka przy Publicznym Gimnazjum im. ks. prałata Tadeusza Dłubacza w Birczy.

• Krzyż Niepodległości (20 czerwca 1933)
• Krzyż Walecznych
• Medal Niepodległości
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Krzyż Obrony Lwowa

• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 281. [dostęp 2015-03-03].
• Zygmunt Kusiak. ko.rzeszow.pl/. [dostęp 2015-03-03].
• Monika Bodnar. Zygmunt Kusiak. „Carpe Diem”, s. 15, Nr 14 z czerwca 2014. 
• Ryszard Tłuczek: Przemyska Lista Katyńska (2). niedziela.pl. [dostęp 2015-03-03].
• Zygmunt Kusiak. katyn-pamietam.pl/. [dostęp 2015-03-03].