Zygmunt Kolankowski

Zygmunt Kolankowski (ur. 11 listopada 1913, zm. 31 grudnia 1998) – historyk prawa i archiwista, profesor, organizator Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie i jego wieloletni dyrektor.

Był synem Ludwika Kolankowskiego i Marią (z domu Tyszyńskiej). Studiował w latach 1931-1936 na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Następnie pracował Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Doktorat złożył w w 1936 pod kierunkiem Józefa Rafacza (Proces o zbiegłych poddanych w sądownictwie rusi Czerwonej w średniowieczu, obrona w 1945). 2 listopada 1939 aresztowany przez gestapo. Po uwięzieniu w Zakopanem i Krakowie został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, następnie w Buchenwaldzie. W latach 1946-1948 mieszkał w Paryżu, gdzie pracował w polskiej ambasadzie jako attaché kulturalny. Był też delegatem Polski w UNESCO. W 1948 powrócił do Polski i rozpoczął pracę w Ministerstwie Oświaty. W 1949 przeszedł do pracy w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Był dyrektorem Archiwum Akt Nowych w Warszawie (1952-1955). W 1954 organizator Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, następnie jego wieloletni dyrektor (1955-1984). Był również współzałożycielem Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, a w latach 1967-1983 przewodniczącym Zarządu Głównego SAP. Redaktor naczelny pism: "Archiwista", "Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk", "Materiały i Dokumenty do Dziejów Nauki Polskiej w Czasie II Wojny Światowej". Był pracownikiem naukowym Zakładu Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1983 na emeryturze.

Przez wiele lat był tajnym współpracownikiem UB/SB o pseudonimie "Zyg" .

• ''Die Sammlung und Ordnung von Nachlässen im Archiv der Polnischen Akademie der Wissenschaften, Berlin: Die Staatliche Archivverwaltung im DDR 1947.
• Zbiór przepisów archiwalnych, z. 1, oprac. Zygmunt Kolankowski, Konstanty Murza-Murzicz, Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 1953.
• Zapomniany prawnik XVI wieku Jan Łączyński i jego Kompendium sądów Króla Jegomości: studium z dziejów polskiej literatury prawniczej, Toruń - Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1960.
• Archiwum Polskiej Akademii Nauk (1954-1959), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1960.
• Joachim Lelewel, Dzieła, t. 6: Historia polska do końca panowania Stefana Batorego, red. nacz. M. H. Serejski, oprac. Zygmunt Kolankowski, Warszawa: PWN 1962.
• Przewodnik po zespołach i zbiorach archiwum PAN, oprac. zbiorowe pod kier. Zygmunta Kolankowskiego, Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich 1965.
• Źródła do dziejów powstań śląskich, t. 2: Styczeń - grudzień 1920, oprac. Tadeusz Jędruszczak i Zygmunt Kolankowski, red. Kazimierz Popiołek, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1970.
• Tytus Chałubiński, Listy 1840-1889, oprac. Aniela Szwejcerowa, red. nauk. Zygmunt Kolankowski, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1970.
• Materiały do słownika terminologii archiwalnej krajów socjalistycznych: terminologia archiwalna: rosyjska, bułgarska, niemiecka, polska, słowacka, czeska, Warszawa: Archiwum PAN 1973.
• Przewodnik po zespołach i zbiorach Archiwum PAN: stan na dzień 1 stycznia 1977 r., opracowanie zespołowe pod kier. Zygmunta Kolankowskiego, Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich 1978.
• Materiały i dokumenty do dziejów nauki polskiej w czasie II wojny światowej, pod red. Zygmunta Kolankowskiego i Leona Łosia, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1980.
• Paryż i polscy bibliofile (fragment wspomnień z lat 1946-1948), Warszawa: Biblioteka Narodowa 1988.
• Ludwik Kolankowski, Polska Jagiellonów: dzieje polityczne, do dr. przygotował Zygmunt Kolankowski, wyd. 3 popr. i uzup, Olsztyn: Oficyna Warmińska 1991.

• Archiwa w świetle doniesień TW "Zyga" (Zygmunta Kolankowskiego), oprac. Alicja Kulecka, Tadeusz Paweł Rutkowski, "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989", 2009, nr 1, s. 269-319.
• Bibliografia prac prof. dr Zygmunta Kolankowskiego z lat 1950-1992, oprac. Hanna Dymnicka-Wołoszyńska. "Biuletyn Archiwum PAN", 40 (1999), s. 20-31.
• Zygmunt Kolankowski. Życie i działalność naukowa twórcy Archiwum PAN (1913-1998), "Biuletyn Archiwum PAN" 40 (1999), s. 4-19.
• Ryszard W. Wołoszyński, Zygmunt Kolankowski (1913-1998), "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 44 (1999), nr 3/4, s. 171-175.
• Bolesław Woszczyński, Zygmunt Kolankowski (1913-1998), "Archiwista Polski" 4 (1999), nr 2, s. 60-64.
• Andrzej Tomczak, Zygmunt Kolankowski (11 XI 1913 - 31 XII 1998), "Archeion", 101 (2000), s. 356-360.
• Tadeusz Rutkowski, Alicja Kulecka, Oczami agenta. Środowiska naukowe i archiwalne w doniesieniach tw "Zyg" - Zygmunta Kolankowskiego, Warszawa: Wydawnictwo Neriton 2012.

• http://www.krakowianie1939-56.mhk.pl/pl/archiwum,1,zygmunt-kolankowski,1597.chtm
• http://archiwum.rp.pl/artykul/209232-Nalezne-miejsce-dla-zrodel-archiw.html