Zofia Kozarynowa

Zofia Kozarynowa, pseud. T. Brudzewski, Krystyna Jaworska, Rębajło, (ur. 20 listopada 1890 w Warszawie, zm. 17 kwietnia 1992) – polska pisarka i publicystka.

Była córką historyka i powieściopisarza Franciszka Rawity-Gawrońskiego i Antoniny z Miłkowskich, po matce wnuczką Teodora Tomasza Jeża; jej starszym bratem był orientalista Andrzej Gawroński.

Studiowała na Sorbonie, uzyskując w 1919 licence es-lettres. W 1918 roku wyszła za mąż za Stanisława Kozaryna. W latach 1929-1939 pracowała jako lektorka języka polskiego i wykładowca literatury polskiej na Uniwersytecie w Turynie; przyczyniła się do stworzenia biblioteki Instytutu Attilio Begeya, znaczącej instytucji dla filologii polskiej w Turynie. Lata okupacji spędziła w Polsce. W 1946 wyjechała na stałe na Zachód, osiedlając się w 1947 w Wielkiej Brytanii.

Przed 1939 publikowała powieści pod pseudonimem Tadeusz Brudzewski, głównie w wydawnictwie Gebethnera i Wolffa. Twórczość Kozarynowej z tego okresu zdradza wpływy ideologii endeckiej. Ukazały się m.in. Walka z cieniem (1924), Dzwon na trwogę (1926), Zatrute źródło (1927), Płomień na wietrze (1929), Cyklon (1931). Wiele nowel i opowiadań ogłosiła na łamach "Rzeczypospolitej", "Kuriera Warszawskiego" i "Warszawianki".

Na emigracji skoncentrowała się na działalności publicystycznej. Współpracowała z "Wiadomościami Polskimi" w Mannheim, "Tygodniem Polskim" (Londyn), "Zeszytami Literackimi" (Paryż). W "Wiadomościach Polskich" publikowała także poezje; w "Tygodniu Polskim" prowadziła rubrykę "Na szerokim świecie" (pod pseudonimem Rębajło). Utrzymywała kontakt z Muzeum Literatury w Warszawie. Była autorką utworów dla dzieci (O braciach kłótnikach i wesołej Basi, 1955; Król poezji: opowieść o panu Adamie, 1956) i przekładów (m.in. A. Cojazzi Pier Giorgio Frassati, 1936; I. Silone Wybór towarzyszy, 1964; M. Winowska Prawdziwe oblicze ojca Pio, 1965). W 1982 w Londynie opublikowała tom wspomnień Sto lat, w którym zawarła własne obserwacje z życia kilku pokoleń polskiej inteligencji.

Była laureatką wielu nagród literackich, m.in. nagrody im. A. Godlewskiego (1974), nagrody "Wiadomości" (1980), nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (1990). Ostatnie lata życia spędziła w domu spokojnej starości w Laxton Hall w Anglii, kontynuując działalność publicystyczną jeszcze po ukończeniu 100 lat. Zmarła w wieku 102 lat.

• Jan Zieliński: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin: 1989.
• Janusz Odrowąż-Pieniążek. Sto lat Zofii Kozarynowej. „Życie Warszawy”, 20 listopada 1990.