Quick Facts
Biography
Zenon Eugeniusz Lewandowski (ur. 29 lipca 1859 w Niewolnie (pow. Mogilno), zm. 23 marcu 1927 w Poznaniu) – polski farmaceuta, wydawca, wielkopolsko-mazurski działacz społeczno-polityczny, filantrop, polityk, urzędnik konsularny.
Życiorys
Syn Kazimierza i Emilii z domu Euchaust. Absolwent gimnazjum w Śremie, wydziału farmacji na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiował też chemię w Berlinie, Genewie, Lozannie i Paryżu.
Był właścicielem drogerii w Gnieźnie (1888-1899), założycielem i prezesem organizacji branżowych (1897-), wydawcą gazety Lech. Gazeta Gnieźnieńska (1898-). W tym samym okresie uczestniczył w życiu politycznym Mazur, był współzałożycielem w Ełku Mazurskiej Partii Ludowej (1896), inicjatorem akcji wyborczych na Mazurach, krzewicielem polskości m.in. przez zakładanie sieci bibliotek dla Mazurów, trzykrotnie kandydował do Reichstagu (1898, 1903, 1911).
Miał udział w utworzeniu polskiej kolonii w brazylijskim stanie Rio Grande do Sul (1899-1901).
Po powrocie do kraju, prowadził aptekę w Poznaniu, pełnił szereg funkcji samorządowych w Poznaniu i Wielkopolsce (1914-1919), uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim, w latach 1919-1920 ponownie działaczem plebiscytowym na Mazurach, przedstawicielem Polski w Międzysojuszniczej Komisji Plebiscytowej w Olsztynie, posłem na Sejm Ustawodawczy (1919–1922), przew. delegacji mazurskiej na konferencję w Wersalu, pierwszym konsulem generalnym RP w Olsztynie (1920). Z funkcji tej został odwołany, ponieważ kwestionował proniemieckie stanowisko Komisji Międzysojuszniczej w Olsztynie, na skutek interwencji tejże u władz polskich.
Pochowany na Cmentarzu parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Poznaniu.
Prace własne
- Repetytorium chemii organicznej, 1886,
- Wychodźstwo polskie, Stan Parana w Brazylii, 1902,
- Mazur i karczmarz, obrazek z życia Mazurów w Prusach Wschodnich,
- Słownik dla drogierzystów, chemików-farmaceutów i pokrewnych zawodów, t. I, 1914, (następne dwa tomy w rękopisie),
- Co każdy Mazur dzisiaj wiedzieć powinien, 1919.
Bibliografia
- Bazyli Leszczyłowski: Farmaceuta, polityk, społecznik – sylwetka Zenona Lewandowskiego, bez recepty, nr 2000/07, [w:] [1]
- Biogram Sejmu RP