Quick Facts
Biography
Zdzisław Karol Teodor Bilażewski (ur. 1 listopada 1893 w Miłosławicach, zm. 6 stycznia 1923 w Poznaniu) – porucznik obserwator Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Jana, poznańskiego prokuratora, i Joanny z Müllerów. Ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu i Politechnikę w Berlinie.
W czasie I wojny światowej służył w niemieckim lotnictwie. Brał udział w powstaniu wielkopolskim, m.in. w walkach na terenie Poznania. Wstąpił do lotnictwa Wojska Wielkopolskiego gdzie służył jako instruktor w 4 Eskadrze Bojowej Wielkopolskiej. Po podporządkowaniu 25 maja 1919 wojska wielkopolskiego Naczelnemu Dowództwu WP służył w 15 Eskadrze Myśliwskiej, biorąc w jej składzie udział w wojnie polsko-radzieckiej, przyczyniając się m.in. do zniszczenia dwóch pociągów pancernych nieprzyjaciela. Po zawarciu pokoju został zwolniony do rezerwy, zweryfikowany w stopniu porucznika, i przydzielony w rezerwie do 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu. Po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej podjął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Poznańskiego.
6 stycznia 1923, w winiarni "Carlton", przy placu Wolności w Poznaniu, Bilażewski obraził słownie grupę oficerów 15 Pułku Ułanów Poznańskich, nazywając ich m.in. „koniokradami”. Miało to związek ze tajemniczą śmiercią jego starszego brata Tadeusza Bilażewskiego, podporucznika 15 p.uł., który według oficjalnej wersji popełnił samobójstwo 17 listopada 1920 w miejscowości Horodziej. Większość źródeł wiąże śmierć Tadeusza Bilażewskiego z rzekomym wykryciem przez niego afery dotyczącą malwersacji finansowych, m.in. handlu wojskowymi końmi, do jakich dochodziło w 15 Pułku Ułanów. Werbalna zaczepka Zdzisława Bilażewskiego doprowadziła do szamotaniny, w trakcie której, według niektórych źródeł trzykrotnie spoliczkowanyporucznik Adiutant Sztabowy Leon Pruszanowski wyciągnął rewolwer Nagant i oddał cztery strzały w kierunku Bilażewskiego, z których dwa były śmiertelne. Por. Pruszanowskiego i por. Janusza Kapuścińskiego zatrzymano, i postawiono przed sądem.
W poniedziałek 26 lutego 1923 roku rozpoczął się proces przed Wojskowym Sądem Okręgowym Nr VII w Poznaniu. Porucznik Pruszanowski został oskarżony o zabójstwo Zdzisława Bilażewskiego „w uniesieniu spowodowanym ciężką zniewagą”, natomiast porucznik Kapuściński o podżeganie do zabójstwa wołaniem „strzelaj, strzelaj”. Obrońcą obu oskarżonych był doktor Stanisław Szurlej, a oskarżycielem major Korpusu Sądowego Konstanty Lisowski, podprokurator Prokuratury przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr VII. Rozprawie przewodniczył sędzia orzekający, podpułkownik KS doktor Adam Kiełbiński. Z zeznań złożonych przez kapitana Różalskiego wynika, że porucznik Bilażewski miał w przeszłości sprawę honorową z rotmistrzem 15 p.uł. Jerzym Witalisem Kubickim. Świadek zeznał między innymi, że „zauważył u Bilażewskich żywiołową nienawiść do 15 pułku”.
W środę 28 lutego 1923 roku sąd uniewinnił obu oskarżonych uznając, że działali w stanie obrony koniecznej.
Po okazałym pogrzebie zamordowanego nastąpił bojkot towarzyski oficerów 15 Pułku Ułanów, a wkrótce potem dowództwo garnizonu zakazało oficerom odwiedzania lokali publicznych.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych
- Polowa Odznaka Obserwatora „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920” – pośmiertnie 11 listopada 1928 roku
Przypisy
Bibliografia
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Księga pamiątkowa 3-go Pułku Lotniczego 1918-1928. Sergiusz Abżółtowski (red.). Poznań: 3 Pułk Lotniczy, 1928.
- Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.
- Ciemna strona oficerskiego honoru – zabójstwo w „Carltonie”
- Krzysztof Smura: Morderstwo w Carltonie
- Waldemar L. Janiszewski:Zbrodnie z przeszłości: Zabójstwo w Carltonie
- Historia przykra, zbrodnia to niesłychana...
- Polska Zbrojna, 8 stycznia 1923, nr 7, s.3
- Polska Zbrojna, 21 stycznia 1923, nr 20, s.5