Wojciech Lis

Wojciech Lis ps. „Mściciel” (ur. 1913 w Ostrowach Tuszowskich, zm. 30 stycznia 1948 w Ostrowach Baranowskich) – żołnierz AK, NSZ, WiN, dowódca oddziału partyzanckiego walczącego przeciw Niemcom i Sowietom w Puszczy Sandomierskiej.

Przed wojną

Wojciech Lis mieszkał z rodzicami w Toporowie. Mając 21 lat, wstąpił do ZMW „Wici”, a następnie do PSL.

Walka z Niemcami

W 1942 pracował przy budowie dróg. W niejasnych okolicznościach pobił i zabrał broń niemieckiemu oficerowi, po czym uciekł do lasu, gdzie się ukrywał. W odwecie Niemcy spalili gospodarstwo rodziców i zabili ojca i siostrę. Lis przyjął pseudonim „Mściciel”, zebrał ochotników do walki z Niemcami i zorganizował oddział partyzancki. Nie podlegał bezpośrednio nikomu, choć współpracował i pozostawał pod wpływami NSZ. W sierpniu 1944 jego grupa weszła w skład oddziału AK „Hejnał” i wzięła udział w akcji „Burza”.

Walka z komunistami i Armią Czerwoną

Po wyzwoleniu Lis zgłosił się do MO, ale wobec jego odmowy udziału w wyłapywaniu akowców został w październiku 1944 aresztowany przez NKWD. Udało mu się zbiec z więzienia w Mielcu poprzez wyłamanie drzwi do aresztu. W końcu marca 1945 po raz kolejny udało mu się uciec, tym razem z obławy MO. Wiosną rozpoczął formowanie oddziału partyzanckiego z żołnierzy AK i BCh. W maju 1945 podporządkował oddział komendantowi powiatowemu NSZ w Mielcu kpt. Janowi Fijałkowskiemu, a w czerwcu otrzymał awans podoficerski. W połowie 1946 oddział Lisa stał się częścią zgrupowania WiN dowodzonego przez mjr. Hieronima Dekutowskiego.

Przez oddział Lisa przewinęło się około 160 osób, przeprowadzono około 200 akcji przeciwko komunistom i Armii Czerwonej. Po amnestii w 1947 większość jego żołnierzy ujawniła się, pozostało 10. Wobec nieskutecznych akcji złapania Lisa kierownictwo UB w Mielcu podjęło decyzję o jego likwidacji przez agenta. Dokonał jej były żołnierz Lisa z czasów wojny, Wojciech Paluch, który działał jako szpieg w oddziale „Mściciela” od września 1945. Paluch zastrzelił Lisa i jednego z jego żołnierzy podczas snu w okolicach leśniczówki Pateraki.

Zwłoki zamordowanych zakopano na śmietniku KP MO w Mielcu. Zostały odnalezione w 1992 i pochowane na cmentarzu parafialnym w Mielcu.

• Mirosław Surdej, IPN Rzeszów: Sylwetki niezłomnych (pol.). [dostęp 2 kwietnia 2009].