William John Griffith

Awdur storïau byrion Cymraeg oedd William John Griffith (15 Medi 1875 – 7 Hydref 1931). Cafodd ei eni yn Aberffraw ar Ynys Môn a'i fagu yn Llansadwrn.

Cafodd ei addysg gynnar yn Ysgol Ramadegol Biwmares ac wedyn am gyfnod byr ym Mhrifysgol Bangor.

Ffermwr ydoedd wrth ei alwedigaeth a threuliodd ran helaeth o'i fywyd yn ffermio yn yr Henllys Fawr ger Aberffraw, cartref teuluol ei dad. Roedd ei iechyd yn fregus ond roedd yn ffermwr medrus iawn.

Dechreuodd ysgrifennu storïau byrion am ei fro. Arferai ddarllen ei straeon yng nghymdeithas lenyddol Capel Aberffraw er mawr ddifyrrwch y gynulleidfa. Daeth yn gyfaill i'r newyddiadurwr ac awdur E. Morgan Humphreys a'i anogodd i gyhoeddi ei straeon yn Y Genedl Gymreig ac fe wnaeth hynny o 1924 hyd Nadolig 1930. Casglwyd a chyhoeddwyd y straeon hynny yn y gyfrol Storïau'r Henllys Fawr (1938), wedi'u golygu gan y nofelydd T. Rowland Hughes. Maent yn straeon doniol, llawn o fwrlwm y fro a brasluniau o gymeriadau ardal y Berffro.

Ysgrifennai ambell bennill digrif yn ogystal, ond ni chyhoeddwyd hwy.

Cafodd Storïau'r Henllys Fawr eu haddasu ar gyfer y teledu yn 1983 gan y dramodydd Gareth Miles a'u dangos ar S4C.

• Storïau'r Henllys Fawr (Gwasg Aberystwyth, 1938). Gyda rhagymdrodd am yr awdur a'i grefft gan T. Rowland Hughes.