Wanda Ostaszewska

Wanda Ostaszewska (ur. 1909, zm. 1994) – polska działaczka podziemia niepodległościowego, łączniczka wywiadu Armii Krajowej, po II wojnie światowej represjonowana przez władze komunistyczne.

Urodziła się 16 grudnia 1909 w Kielcach jako córka Stefana Boruckiego i Rozalii z d. Matler. Jej ojciec inżynier-chemik, nauczyciel matematyki i wizytator szkolny, był znaną postacią w Kielcach, które znajdowały się wówczas na terenach należących do zaboru rosyjskiego. Konstruował samoloty, którymi interesowała się armia rosyjska. Dwupłatowy samolot Borucki II, który zbudował w latach 1909-1911, był jedną z pierwszych udanych konstrukcji lotniczych powstałych na ziemiach polskich

Ukończyła Żeńskie Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Toruniu. Następnie odbyła dwuletni kurs kreślarski, po którym w 1930 do wybuchu wojny w 1939 pracowała w Pomorskiej Elektrowni Krajowej „Gródek”. W 1934 zawarła związek małżeński z Jerzym Ostaszewskim, kapitanem 31 pułku artylerii lekkiej w Toruniu. Jako żona oficera, w ramach stowarzyszenia „Rodzina Wojskowa” przeszła przeszkolenie z ogólnego przysposobienia wojskowego i kurs Ligi Obrony Powietrznej Państwa.

Na początku okupacji w 1939 wyrzucona z własnego mieszkania w Toruniu zamieszkała w ciasnym pomieszczeniu zastępczym. Do konspiracji zwerbował ją kpt. rez. Tadeusz Łęgowski, pseudonim „Kazimierz”, komendant Inspektoratu Toruń. Pod pseudonimem „Łucja” pełniła funkcję łączniczki wywiadu kolejowego. Dostarczała podziemiu niepodległościowemu AK raporty o ruchu pociągów i transportów wojskowych armii hitlerowskiej w okupowanej Polsce. Robiła to z narażeniem życia do końca wojny.

Po wojnie została aresztowana w dniu 15 listopada 1945 przez Urząd Bezpieczeństwa. Przetrzymywana była najpierw w więzieniu karno-śledczym w Toruniu, w tzw. „okrąglaku”, później w Bydgoszczy, w byłych lochach Gestapo i w więzieniu przy Wałach Jagiellońskich. Wyrokiem Okręgowego Sądu Wojskowego w Bydgoszczy na sesji wyjazdowej w Toruniu skazana została w dniu 27 maja 1946 na dwa lata ciężkiego więzienia i trzy lata pozbawienia praw obywatelskich, osadzona w więzieniu w Fordonie.

Pomagała koleżankom, więzionym jak ona przez władze komunistyczne, przetrwać więzienie: „Wanda Ostoja-Ostaszewska, która w bydgoskim areszcie była już po śledztwie, nauczyła Marylkę [ Marię Sobocińską ] jak ma reagować na stawiane przez śledczych zarzuty i metody ich postępowania. Rady te bardzo przydały się Marylce, ale pomogły przede wszystkim w tym, aby nikt ze współpracowników lipnowskiej grupy „Inspekty” nie został obciążony."

Zwolniona po 19 miesiącach w dniu 7 marca 1947 na podstawie amnestii ogłoszonej w lutym tegoż roku. Po wyjściu z więzienia miała trudności w znalezieniu pracy. Znalazła ją w Zakładzie Energetycznym w Bydgoszczy, potem pracowała w Zakładach Sieci Elektrycznych w Toruniu, a następnie w „Cukroprojekcie”, gdzie pozostała do przejścia na emeryturę w 1970. Do końca życia mieszkała w Toruniu. Zmarła 26 września 1994, pochowana na cmentarzu przy ul. Wybickiego w Toruniu.

Mąż jej Jerzy Ostaszewski, urodzony 23 marca 1908 w Warszawie, kapitan artylerii 31 pułku artylerii lekkiej w Toruniu, był w kampanii wrześniowej 1939 r. dowódcą 3. baterii 68. dywizjonu artylerii lekkiej Oddziału Wydzielonego „Toruń” Armii „Pomorze”. Był uczestnikiem bitwy nad Bzurą. Dnia 17 września 1939 w przemarszu na otwartym terenie jego bateria, na skutek działań niemieckiego lotnictwa, poniosła ciężkie straty w ludziach i koniach oraz straciła cały sprzęt. Przebywał do końca wojny w niewoli niemieckiej. Po uwolnieniu z oflagu nie wrócił już do kraju, lecz zamieszkał w Londynie, gdzie umarł dnia 3 lutego 1971.

Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1945) i Krzyżem Armii Krajowej.

• Ostaszewscy
• Armia Krajowa

• Elżbieta Zawacka (red.): Słownik biograficzny konspiracji pomorskiej 1939-1945, cz. 2. Toruń: Fundacja “Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, 1996, s. 135-137. ISBN 83-901006-9-X.
• Zawołać po imieniu: księga kobiet-więźniów politycznych 1944-1958, Tom 2. Pruszków: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa Vipart, 2003, s. 60, 16, 316. ISBN 978-83-87124-41-0.
• Księga pamięci kadetów II Rzeczypospolitej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2001, s. 283-284. ISBN 83-88794-50-7.
• Elżbieta Skerska, W rocznicę zakończenia II wojny światowej na Kujawach i Pomorzu, w: "Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej", Toruń, Rocznik XXVII:2015 (NR 65), s. 36