Quick Facts
Biography
Секин Владимир Алексеевич (15 май 1924 йыл — 20 декабрь 2005 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан хәрби хеҙмәткәр, осоусы, полковник (2000), Советтар Союзы Геройы (1945). Стәрлетамаҡ ҡалаһының почётлы гражданы.
Биографияһы
Владимир Алексеевич Секин 1924 йылдың 15 майында Пенза өлкәһенең Белинский районы Поим ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. Владимир Алексеевич 1935 йылда ғаиләһе менән Стәрлетамаҡ ҡалаһына күсеп килә. Стәрлетамаҡ ҡалаһының балалар техник станцияһына йөрөй, самолет моделдәре менән шөғөлләнә; 1940 йылда 3-сө урта мәктәптең һигеҙ синыфын тамамлағас, Стәрлетамаҡ нефть техникумына уҡырға инә.
Һуғыш алдынан нефть техникумында уҡыуын ҡалдыра һәм аэрофлоттың 101-се Стәрлетамаҡ өйрәнеү эскадрильяһында осоусы һөнәренә уҡый башлай. Бөйөк Ватан һуғышы алдынан үҙ ирке менән Ҡыҙыл Армияға китә, Энгельс хәрби-авиация училищеһына уҡырға йүнәлтмә ала. 1944 йылда училищены тамамлай, Ил-2 самолет штурмовикты үҙләштерә.
1944 йылдың июненән 1945 йылдың майына тиклем Ил-2 штурмовигында Белоруссия, Польша һәм Германияла һуғыша. Фронтта булыуының беренсе аҙнаһында лейтенант Секин 28 хәрби осош яһай; 7 тапҡыр летчик-штурмовиктың самолетын дошман артиллерияһы бәреп төшөрә.
Беренсе наградаһын, Ҡыҙыл Йондоҙ орденын, Владимир Секин 1944 йылдың июлендә ала. 1945 йылда Герой Йондоҙон уға маршал Рокоссовский тапшыра.
Бөйөк Ватан һуғышы тамамланғандан һуң 12 йыл хәрби авиацияла хеҙмәт итә — Төньяҡ ғәскәр төркөмөндә, Карпат аръяғы һәм Байкал аръяғы хәрби округында. Ил-10 штурмовигын, МиГ-15бис, истребителен үҙләштерә. Йәш осоусыларҙы өйрәтә.
Запасҡа подполковник дәрәжәһендә сығып, ҡатыны Александра Дмитриева, улдары Владимир, Валерий, ҡыҙы Наталья менән бергә Стәрлетамаҡ ҡалаһына ҡайта. 1971 йылда Стәрлетамаҡ аэроклубын етәкләй, 1987 йылға тиклем мебель комбинатында транспорт цехы начальнигы булып эшләй.
2005 йылдың 20 декабрендә вафат була.
Батырлығы
«Дошмандың тере көстәренә, атыу ҡоралдарына һәм техникаһына һөжүм итеүгә һәм бомба ташлауға 130 һөҙөмтәле штурм яһаусы хәрби осош яһағаны, шул уҡ ваҡытта күрһәткән батырлығы һәм ҡаһарманлығы өсөн» 1945 йылдың 18 авгусында В. А. Секинға Советтар Союзы Геройы исеме бирелә.
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
- Советтар Союзы Геройы (1945)
- «Алтын Йондоҙ» миҙалы (18.08.1945);
- Ленин ордены (18.08.1945);
- Ҡыҙыл Байраҡ ордены (05.11.1944);
- Ҡыҙыл Байраҡ ордены (18.04.1945);
- 1-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены (11.03.1985);
- 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены (30.08.1944);
- Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (15.07.1944);
- миҙалдар;
- Стәрлетамаҡ ҡалаһының почетлы гражданы.
Хәтер
Стәрлетамаҡ ҡалаһының Маршал Г. К. Жуков исемендәге скверындағы Геройҙар аллеяһында В. А. Секиндың бюсы ҡуйылған. 2005 йылда 3-сө һанлы ул уҡыған мәктәптә Геройҙың бюсы ҡуйылған. Герой йәшәгән йортҡа (Тыныслыҡ урамы, 57) ике телдә — башҡорт һәм рус телендә мемориаль таҡтаташ ҡуйылған.
Иҫкәрмәләр
- ↑ Секин Владимир Алексеевич.«Герои страны» сайты.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686046, д. 192, л. 6).
- ↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 793756, д. 42, л. 561—564).
- ↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 3341, л. 3, 82, 83).
- ↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686196, д. 6214, л. 6, 155, 156).
- ↑ Карточка награждённого к 40-летию Победы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында.
- ↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 4588, л. 8, 216, 217).
- ↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 3845, л. 2, 35, 36).
- ↑ Почётные граждане Стерлитамака на официальном сайте Совета городского округа город Стерлитамак.
Әҙәбиәт
- Несокрушимые. — Уфа, 1985. — С. 174—204.
- Славные сыны Башкирии. — Уфа, 1979. — Кн. 4. — С. 31—34.
- Башкирская энциклопедия / Гл. ред. М. А. Ильгамов. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 2009. — Т. 5: П-С. — 576 с. — ISBN 978-5-88185-072-2.