Tienie Holloway

Tienie Holloway (*5 Desember 1888, Lindley – † 17 Junie 1967, Johannesburg ; née Purchase) was ’n Afrikaanse skrywer van kleuterliteratuur en het veral bekend geword vir die versies wat sy geskryf het.Sy was getroud met John Holloway, Suid-Afrikaanse ambassadeur na die Verenigde State van Amerika en die Verenigde Koninkryk.

Herkoms en vroeë lewe

Christina Maria Purchase is op 5 Desember 1888 as die derde van twaalf kinders op die plaas Kraalpunt in die distrik Lindley in die Vrystaat gebore. George Purchase (1859–1935), seun van ’n Engelse sendeling, is haar vader en haar moeder is Susanna Jacoba (Sannie) Stander (1861–1937) van George. Haar vader het twee plase in die Lindley-distrik besit asook ’n florerende wamakery.

Opleiding en begin van loopbaan

Tienie gaan hier skool op die plaasskooltjie. Toe die Anglo-Boereoorlog dreig, vestig die gesin hulle in Johannesburg, waar die Protestantse meisies weens gebrek aan alternatiewe noodgedwonge die Katolieke Ursuline Convent moet bywoon. Hier blink sy uit in kunsnaaldwerk, ’n stokperdjie wat sy haar lewe lank beoefen. Na die oorlog keer die gesin terug na Lindley, waar alles op die plaas verwoes is en die gesin lank in ’n tent moet bly. Haar vader slaag daarin om ’n plaaslike staatskooltjie op die plaas Chicago opgerig te kry. Van die plaasskooltjie gaan sy na The Seminary op Bethlehem waar sy onder dr. Clark studeer en matrikuleer. Sy studeer dan verder aan die Normaalkollege in Bloemfontein en sy kwalifiseer na ’n jaar as ’n onderwyser, waarna sy ’n pos aanvaar as kindertuinonderwyser aan die Practising School in Bloemfontein. Hier gee sy onderwys deur middel van beide Engels en Afrikaans ingevolge die Hertzog Onderwyswet van 1908.

Lewe in Europa

In 1911 maak sy kennis met die onderwyser John Edward Holloway (1890–1979) wat toe pas by Grey Kollege aangestel is. Sy trou op 17 Desember 1913 met hom en onmiddellik daarna vertrek hulle na Gent in België, waar hy verder gaan studeer in Geskiedenis. Uit die huwelik word vyf kinders gebore, naamlik Susan Ellen (op dertienjarige ouderdom oorlede), Hester Margaret, Leonie, Alida en John Edward.

Met die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog wyk hulle uit na Londen, waar hy as student inskryf by die London School of Economics en verder studeer in Geskiedenis, Ekonomie en Staatsadministrasie. Hy behaal dan ook hier in 1917 sy D.Sc. Econ.-graad. In Londen word twee dogters vir die egpaar gebore. Na hul terugkeer in Suid-Afrika word dr. Holloway aangestel as senior lektor in Geskiedenis en Ekonomie aan die Grey Universiteitskollege in Bloemfontein en Tienie vul sy salaris aan deur tydelik skool te hou.

In 1919 vestig die gesin hulle in Pretoria, waar dr. Holloway eers senior lektor en later professor is aan die Transvaalse Universiteitskollege, maar dan tot die Staatsdiens toetree. In 1925 word hy Direkteur van Sensus en Statistiek, in 1935 Ekonomiese Adviseur van die Tesourie en in 1937 Sekretaris van Finansies. Later word hy aangestel as ambassadeur na Washington (1954–1956) en Londen (1956–1958). As ambassadeursvrou speel sy ’n vername rol in die diplomatieke sosiale lewe.

Persoonlike lewe en sterfte

Tienie woon tot haar dood op die kleinhoewe Skuilhoek langs die Moreletaspruit in Pretoria. Sy is op 17 Junie 1967 in Johannesburg oorlede.

Holloway se dogter Alida was getroud met Gerard Michel Tomby Moerdyk, 'n seun van die argitek Gerard Moerdyk en sy vrou, Sylva, 'n suster van die politikus Oswald Pirow. Uit Alida en Michel Moerdyk se huwelik is ses kinders gebore, van wie die skrywer Irma Joubert die oudste is.

Haar oudste lewende dogter begin kinderversies skryf wat in Die Volkstem gepubliseer word, maar wanneer die dogter oorsee vertrek, neem Tienie op aandrang van die redakteur hierdie funksie oor. Eers vertaal sy bekende versies, maar begin later oorspronklike versies skryf onder die skuilnaam Madeliefie. Wanneer vriende skertsend na haar man verwys as Padeliefie, begin sy onder haar eie naam skryf. Die temas van haar verse is hoofsaaklik onderwerpe waarin die jong kind belangstel, soos die kind self, die gesin, maats, die omgewing, natuur, diere en eetgoed.

Vir laerskoolkinders skryf sy langer gedigte, soos die gediggie Haasbekkies oor die melktande wat uitval. Haar verse word in ’n aantal bundels gepubliseer, waaronder Die haasbekkies, Hasie kalbassie, Nuwe kleuterversies, Doempie Domkop, Martha-hulle en Nuwe kinderversies.

Vanaf 1944 word van haar versies opgeneem in die Lentedae-skoolleesboekies.

Jan Kromhout maak ’n keur uit hierdie bundels asook haar diereverse wat in C.S. Stokes se Toevlugsoord verskyn het en publiseer dit as Versies wat vonkel. Daarna word twee bloemlesings uit haar oeuvre saamgestel, naamlik Rympies van Tienie Holloway en Versies van Tienie Holloway.

Na haar dood verskyn daar op ’n wenk van Anna Smith, die stadsbibliotekaresse van Johannesburg, ’n privaat uitgegewe bundel getitel Die forellevisser en ander versies. Hierdie bundel bevat sewe gedigte oor lede van die familie, insluitende haarself.

Haar verse word opgeneem in verskeie versamelbundels, waaronder Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte, Nuwe Kleinverseboek en Nuwe Kleuterverseboek. Sy laat ook twee ongepubliseerde manuskripte agter, naamlik Ragab in Jerigo (’n Bybeldrama) en Ellen and her family (’n Engelse boek gebaseer op die lewe van die oudste dogter wat op dertienjarige leeftyd oorlede is).

Drie versies wat per abuis uit die manuskrip van Versies van Tienie Holloway gelaat is, word in Standpunte van Augustus 1980 gepubliseer.

Van haar versies word deur Anna van Niekerk getoonset en die bladmusiek word in 1984 gepubliseer as Twaalf kinderliedjies.

Die Suid-Afrikaanse Akademie vereer haar deur op die inisiatief van haar man die Tienie Hollowaymedalje vir Kleuterliteratuur in te stel. Hierdie is ’n toekenning vir oorspronklike Afrikaanse kleuterlektuur vir kinders onder agt jaar, spesifiek gerig op kinderverse.

In 1979 verower sy self postuum hierdie medalje vir Rympies van Tienie Holloway en Versies van Tienie Holloway.

Werke uit haar pen sluit in:

• Hasie Kalbassie (1945)
• Nuwe kleuterversies (1947)
• Doempie Domkop (1949)
• Martha-hulle (1951)
• Nuwe kinderversies (1955)
• Rympies van Tienie Holloway (1978)
• Versies van Tienie Holloway (1979)
• Die Haasbekkies en ander Versies (1938)
• Versies wat vonkel: ’n keur uit die kinderverse van Tienie Holloway
• Toevlugsoord

• Lys van Afrikaanse skrywers

Boeke

• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica. Pretoria en Kaapstad. Tweede druk, 1984.
• Kruger, J.A. Kinderkeur. Universiteit van Suid-Afrika. Eerste uitgawe. Eerste druk. 1991.
• Nienaber, P.J. Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste uitgawe, 1949.
• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom. Lapa-Uitgewers. Eerste uitgawe. Tweede druk, 2005.

Tydskrifte en koerante

• Vermeulen, Sanette. Nog liedjies onder die bed. NALN Nuusbrief. September 1998.

Ongepubliseerde dokumente

• Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein. Holloway, Tienie – Biografie.

Verwysings

• http://www.storiewerf.co.za/cv's/cv_tienieholloway_ph.htm
• http://genza.org.za/biblio/main.php?g2_itemId=62379