Stefania Perzanowska

Stefania Perzanowska vel. Szwarcbart de domo Juraszek, ps. Żywna (ur. 26 sierpnia 1896 w Warszawie, zm. 16 sierpnia 1974 tamże) – polska lekarka, internistka, pediatra, działaczka społeczna. Sanitariuszka Armii Krajowej, więźniarka obozu koncentracyjnego na Majdanku. Założycielka szpitala obozowego.

Absolwentka Szkoły Komercyjnej Żeńskiej im. Anieli Wareckiej oraz Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Wolontariuszka w Instytucie Higieny Dziecięcej, Szpitalu Wolskim oraz Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie. Członkini Związku Walki Zbrojnej, Polskiej Organizacji Wojskowej i Ochotniczej Legii Kobiet. Służyła w 2. Dywizji Piechoty Legionów. Uczestniczka walk o Warszawę w 1939 roku, brała także udział w bitwach o Łuków i Lwów. Dowódca Sanitarnego Batalionu Kobiecego, pełniła obowiązki lekarza batalionu i dowództwa taborów w randze podporucznika. W następnych latach uczestniczyła w akcjach polskiego ruchu oporu, za co pod koniec 1942 roku została aresztowana i w 1943 przetransportowana do obozu koncentracyjnego w Majdanku koło Lublina, gdzie zorganizowała szpital dla kobiet (tzw. rewir).

Autorka książki zatytułowanej "Gdy myśli do Majdanka wracają".

Zmarła 16 sierpnia 1974 roku w Warszawie. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w grobie rodzinnym Juraszków (kwatera 243, rząd 6, grób 7–8).

Nazwisko Stefanii Perzanowskiej zostało uwiecznione na tablicy zasłużonych Polaków umieszczonej przy bramie św. Honoraty – głównej bramie wejściowej na Cmentarz Powązkowski. Z kolei Miejska Rada Narodowa w Radomiu nadała uchwałą z dnia 29 marca 1985 roku jednej z ulic w pobliżu Szpitala Wojewódzkiego jej imię.

W Muzeum na Majdanku znajduje się pokaźna kolekcja jej listów, notatek, dokumentów i pamiątek.

Odznaczona m.in.:

• Krzyżem Virtuti Militari
• Krzyżem Polskiej Organizacji Wojskowej
• Medalem za Waleczność
• Medalem Niepodległości
• Odznaką za Owocną Pracę w Dziedzinie Ubezpieczeń Społecznych
• Odznaczeniem od władz „Za postawę, dzielne przetrzymanie tortur w gestapo i nie wydanie tajemnic pracy podziemnej”
• Krzyżem Walecznych
• Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami
• Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski – Polonia Restituta
• Złotym Krzyżem Zasługi
• Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945
• Odznaką za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia I i II stopnia
• Odznaką Honorową Polskiego Czerwonego Krzyża

• Ciesielska M., Stefania Perzanowska (1896-1974), lekarka i więźniarka obozu w Majdanku, „Acta Medicorum Polonorum”, 2, 2012, ISSN 2083-0343
• Perzanowska S., Gdy myśli do Majdanka wracają, Wydawn. Lubelskie, 1970