Stefan Surzycki

Stefan Jan Joachim Surzycki (ur. 30 sierpnia 1864, zm. 27 lipca 1936) – organizator i profesor wydziału rolnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Stefan Surzycki urodził się w Różance koło Siedlec. Był synem Tomasza i Marianny z Ciepielowskich. Uczęszczał dogimnazjum klasycznym w Lublinie, po zdaniu matury w 1885 wstąpił na Wydział Prawa Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1886 brał czynny udział w ruchu narodowym, jako jeden z twórców Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Już rok później został relegowany z uczelni za działalność polityczną. Na krótko został przyjęty do majątku Szymona Konarskiego na praktyki rolnicze, później studiował w Halle. Po powrocie do kraju w 1891 został aresztowany i osadzony w cytadeli na okres 3 miesięcy. Po zwolnieniu za kaucją przebywał pod nadzorem policyjnym. Po ogłoszeniu wyroku więzienia i zsyłki na 3 lata uciekł do Krakowa. Z powodu „wilczego biletu” z Uniwersytetu Warszawskiego Stefan Surzycki nie został przyjęty na studia rolnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był członkiem Ligi Narodowej w 1893 roku.Wkrótce wyjechał na studia do Lipska i tam ukończył studia z tytułem doktora w 1896. Po powrocie do Galicji przez prawie 10 lat do 1905 pracował w majątkach m.in. Władysława Leona księcia Sapiehy (majątek w Oleszycach) i Andrzeja Kazimierza hrabiego Potockiego (majątki Grójec i Zalas koło Krzeszowic).

W 1905 Stefan Surzycki przyjął propozycję prowadzenia wykładów w Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego w zastępstwie prof. Władysława Lubomęskiego. Cztery lata później, w 1909 został mianowany profesorem nadzwyczajnym UJ. W 1919 Stefan Surzycki został mianowany profesorem zwyczajnym ekonomii rolniczej w UJ, następnie w latach 1921–1923 pełnił funkcję dyrektora Studium Rolniczego. Dzięki jego staraniom w 1923 w samodzielny Wydział Rolniczy, którego został pierwszym dziekanem.

Surzycki był czynnym działaczem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego. Od 16 sierpnia do 20 października 1914 był członkiem i zastępcą szefa Departamentu Wojskowego Naczelego Komitetu Narodowego, jako przedstawiciel Konserwatywnego Centrum był członkiem sekcji zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego.

Jego pierworodny syn Jan (harcmistrz) (ur. 23 grudnia 1898) poległ w 1921 jako ochotnik w III powstaniu śląskim.

W maju 1931 został wyróżniony godnością członka honorowego Towarzystwa Szkoły Ludowej. Na emeryturę przeszedł w styczniu 1936, a 27 lipca zmarł. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

W 1951 jego praca Spółdzielczość w nowym ustroju gospodarczym Polski została, wraz z innymi zeszytami serii „Wiedza to Potęga”, wycofana z polskich bibliotek oraz objęta cenzurą.

• Jan Dąbrowski, Dziennik 1914–1918. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977.