Stanisław Skrzydlewski

Stanisław Watta-Skrzydlewski (ur. 28 stycznia 1927 w Unisławiu, zm. 12 grudnia 1966) w Bielsku-Białej – szybownik, trzeci w Polsce zdobywca Złotej Odznaki Szybowcowej z trzema diamentami, szybowcowy pilot doświadczalny I kl, pilot samolotowy I kl, instruktor lotniczy.

Lotnictwem interesował się od dziecka, a początki pierwszych kroków w lotnictwie sięgają sierpnia 1945 roku, gdy w Ośrodku Szkolnym Szybownictwa Grodziec uzyskał kategorię A pilota szybowcowego. Za niespełna rok w Goleszowie uzyskał kategorię B, a w sierpniu 1947 kategorię C. Szybko podnosił kwalifikacje: w 1948 r. uzyskał warunki do srebrnej, a w 1950 r. zdobył Złotą odznakę Szybowcową (Nr 10).

W 1951 r. ukończył Wydział Mechaniczny Politechniki Gliwickiej (mgr inż mechanik). Przez pewien czas pracował w Biurze Projektów Przemysłu Hutniczego.

W 1953 r. uzyskał Złotą Odznakę Szybowcową z trzema diamentami jako trzeci Polak i 14 na świecie (pierwszym był Tadeusz Góra, drugim Andrzej Ziemiński).

W 1955 r. rozpoczął pracę jako pilot doświadczalny w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym SZD w Bielsku-Białej. W czasie pracy w SZD oblatał następujące prototypy szybowców:

• SZD-15 Sroka
• SZD-19X Zefir-1
• SZD-25 Lis
• SZD Zefir-2
• SZD-21 Kobuz-1
• SZD-21 Kobuz-2
• SZD-21 Kobuz-3
• SZD-23 Zefir-3
• SZD-32 Foka 5

W latach 1946-1966 latał na niemal wszystkich (poza bezogonowcami SZD-6 Nietoperz i SZD-20 Wampir-II) szybowcach w Polsce. Od 1956 r. kierownik działu prób w locie SZD.

Startował w latach 1948-1957 w licznych zawodach szybowcowych w Polsce, zdobywając czołowe miejsca. Był szefem polskiej ekipy w szybowcowej wyprawie do Indii w roku 1955. Otrzymał też w tym roku tytuł mistrza sportu w szybownictwie (nr 16). Był pionierem w zakresie zastosowania wielokanałowych oscylatorów rejestrujących parametry podczas lotów badawczych. Wprowadził też magnetofon (z zapisem jeszcze na drucie) na pokład badanych szybowców.

Do przedwczesnej śmierci wylatał 2134 godziny, z czego 522 godziny na samolotach.

Zginął śmiercią lotnika w katastrofie lotniczej - podczas badań korkociągu z przednim położeniem środka ciężkości - na skutek zablokowania się lotki w położeniu wychylonym - w szybowcu SZD-30 Pirat 12 grudnia 1966 roku. Wyjaśnieniem problemu niewyjścia szybowca z korkociągu zajął się inż Stanisław Wielgus, szczęśliwie wyskakując ze szczątków rozsypującego się szybowca i stwierdzając zablokowanie toru sterowania lotkami.

W miejscu katastrofy Stanisława Skrzydlewskiego jest głaz z tablicą pamiątkową. Został pochowany w Katowicach na cmentarzu przy ul. Francuskiej.

• Jerzy Jędrzejewski. Polscy piloci doświadczalni. Biblioteka Historyczna Instytutu Lotnictwa 2014 r.