Stanisław Januszewski

Stanisław Januszewski pseud. Andrzej, Filut, Stach Rączka, Stajan, Andrzej Tokarski (ur. 27 kwietnia 1916 we Lwowie, zm. 23 maja 1973 w Łodzi) – działacz komunistyczny, dziennikarz, publicysta, kapitan AL, I sekretarz Komitetów Wojewódzkich (KW) PPR we Wrocławiu (1945-1947) i Gdańsku (1947-1948).

W 1934 skończył gimnazjum we Lwowie i do 1939 studiował prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Działacz OMS „Życie” i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej. 1939-1941 sekretarz i komornik w sądownictwie sowieckim we Lwowie. Od stycznia 1942 mieszkał z żoną Janiną Bier w Warszawie i był robotnikiem w fabryce zbrojeniowej. Członek PPR, pracował w Centralnej Technice PPR, potem w Centralnym Kolportażu, rozwożąc literaturę PPR i instrukcje, raporty, fałszywe dokumenty i broń. Pomagał w przedostaniu się do Warszawy ukrywającym się komunistom, zwłaszcza pochodzenia żydowskiego. Po aresztowaniu przez Niemców 25 II 1943 Mariana Jaworskiego, kierownika Centralnego Kolportażu PPR, został jego następcą. Walczył w powstaniu warszawskim na Woli i w Śródmieściu jako zastępca dowódcy Oddziału Służby Bezpieczeństwa Sztabu Głównego AL. Pod koniec walk powstańczych przedostał się kanałami na Żoliborz i objął dowództwo oddziału po rannym A. Wolskim. Ranny w nogę, przeprawił się z resztkami swojego oddziału na prawy brzeg Wisły. Mianowany kapitanem AL. Od stycznia 1945 kierownik Wydziału Propagandy Warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego (WKW) PPR, później II sekretarz WKW PPR. Od sierpnia 1945 II sekretarz KW PPR na Dolnym Śląsku, od 27 IX 1945 I sekretarz KW PPR we Wrocławiu. Brał udział w tworzeniu aparatu partyjnego i administracyjnego na Dolnym Śląsku. Od 20 września 1946 był posłem do Krajowej Rady Narodowej. Zgłoszony został przez Wojewódzką Radę Narodową we Wrocławiu. Od marca 1947 I sekretarz KW PPR w Gdańsku. Uczestnik I Zjazdu (XII 1945) i II Zjazdu PPR (XII 1948) oraz I Zjazdu PZPR (XII 1948). Od stycznia 1949 redaktor naczelny „Gazety Poznańskiej”. Wykładowca podstaw marksizmu-leninizmu na wydziale leśnym Uniwersytetu Poznańskiego. Od 15 I 1954 publicysta i kierownik działu partyjnego w redakcji łódzkiego organu PZPR „Głos Robotniczy”, od marca 1964 do 1 IV 1971 jego redaktor naczelny, później na rencie partyjnej. Autor kilku wspomnień. Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy i dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi. Pochowany na Cmentarzu Doły w Łodzi.

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.
• Profil na stronie Biblioteki Sejmowej