Panteleimon Fostinis

Ο Μητροπολίτης Παντελεήμων (κατά κόσμον Παντελεήμων Φωστίνης, Κρανίδι, 1888 - Χίος, 12 Μαρτίου 1962) ήταν Έλληνας επίσκοπος και Μητροπολίτης των Ιερών Μητροπόλεων Καρυστίας και Σκύρου και Χίου, Ψαρών και Οινουσσών. Κατάφερε να γίνει το κέντρο της προπολεμικής Κύμης κατά την ποιμαντορία του στην Εύβοια.

Πριν τη χειροτονία ως Μητροπολίτη

Ο Παντελεήμων Φωστίνης γεννήθηκε στο Κρανίδι Ερμιονίδος το 1888.

Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1912.

Διάκονος χειροτονήθηκε το 1908 και πρεσβύτερος το 1912 από τον Μητροπολίτη Βεροίας Καλλίνικο. Υπηρέτησε ως στρατιωτικός ιερέας κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και ως ιεροκήρυκας στην Αθήνα.Το 1918 έλαβε μέρος στην εκστρατεία στη Ρωσία.

Μητροπολίτης Καρυστίας και Σκύρου

Στις 24 Δεκεμβρίου 1922 χειροτονήθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών Μητροπολίτης Καρυστίας και Σκύρου. Τη χειροτονία τέλεσε ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Γερμανός, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Ναυπακτίας Αμβρόσιο, Τρίκκης Πολύκαρπο, Κορινθίας Δαμασκηνό, Κερκύρας Αθηναγόρα και Τριφυλίας Ανδρέα. Η εγκατάστασή του ως Μητροπολίτη έγινε στην Κύμη τον Μάρτιο του 1923. Η Μητρόπολη Καρυστίας είχε επανασυσταθεί έπειτα από πολυετή διακοπή της λειτουργίας της και η εγκατάσταση του νέου μητροπολίτη έγινε σε κτήριο που αγόρασε με χρήματα από τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στη θέση Τριοδίτη ή Στροφή, ανατολικά της Κύμης, στον δρόμο προς την Παραλία.

Ο νέος μητροπολίτης προκειμένου να εξασφαλίσει την προστασία του απέναντι σε κάθε κίνδυνο υπονόμευσης της κοινωνικής του επιρροής, δημιούργησε έναν κύκλο από δικούς του ανθρώπους (κληρικούς, μοναχούς και μοναχές, παλαιούς συνεργάτες κλπ.) από τα Μέγαρα, τον Πειραιά και το Κρανίδι, τόπο καταγωγής του.Την περίοδο εκείνη επανίδρυσε τη Μονή Μάντζαρη κοντά στον Οξύλιθο (1924) και τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, βόρεια της Κύμης, εγκαθιστώντας σε αυτές μοναχές, και ίδρυσε το 1925 την Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος, στην περιοχή όπου από το 1924 ήταν η έδρα του γραφείου της Μητρόπολης (σημερινό "Μυλωνοπούλειο"). Το 1928 ο Φωστίνης ίδρυσε το σωματείο (χριστιανική αδελφότητα) "Ιερόν Τάγμα Αγίου Παντελεήμονος". Το φιλανθρωπικό έργο του τάγματος (με βάση τους σκοπούς του σύμφωνα με το καταστατικό) ενισχύθηκε με τις δωρεές του επιχειρηματία από το Μαρούσι, Ιωάννη Μυλωνόπουλου (πέθανε στις 18 Αυγούστου 1937 και ετάφη στην Κύμη, όπως ήταν η επιθυμία του). Μετά τον θάνατο του Μυλωνόπουλου το κτήριο όπου στεγαζόταν η Μητρόπολη πουλήθηκε από την ίδια στο Ιερό Τάγμα Αγίου Παντελεήμονος.Οι χώροι του τάγματος επεκτάθηκαν με διάταγμα του Αυγούστου του 1938 και ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς υπήρξε "συνιδρυτής" του τάγματος αυτού. Το 1940 με απόφαση του Μητροπολίτη ένα νομικά ιδιόρρυθμο μόρφωμα, η "Κοινωνία" (ή Αδελφότης) "Ιερόν Τάγμα Αγίου Παντελεήμονος" , που αποτελείτο από μία κλειστή ομάδα ατόμων και δεν είχε εγκεκριμένο από το Πρωτοδικείο καταστατικό. Την περίοδο εκείνη το τάγμα προέβη σε αγορές ιδιοκτησιών, κτημάτων και εκτάσεων, και γενικά σε οικονομικές δραστηριότητες.

Αμφιλεγόμενος ρόλος κατά την Κατοχή

Στις 27 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί μπήκαν στην Κύμη και ξεκίνησε και για την πόλη εκείνη η Κατοχή. Παρά τις πατριωτικές και αγωνιστικές αναφορές στο βιβλίο του ίδιου του Μητροπολίτη, όπου περιγράφονται από την σκοπιά του τα γεγονότα της Κατοχής στην Κύμη, τον Μάιο του 1941, αναγνώστηκε σε όλους τους ναούς της επαρχίας μία ανακοίνωση του Μητροπολίτη, στην οποία έγραφε:

"Πείθεσθε και υπήκειτε (λανθασμένη χρήση του ρήματος- σύμφωνα με τον φιλόλογο Τάσο Χατήρα το σωστό είναι "υπείκετε") τοις ηγουμένοις, κατά τας Γραφάς. Και σήμερον ηγούμενοι είναι οι Γερμανοί τους οποίους έστειλεν ο Θεός..." Το κείμενο ακολουθείται από υπογραφή του Μητροπολίτη και επανήλθε στο φως της επικαιρότητας το 1975 από τον Βασίλη Κούτσικα. Το κείμενο αυτό, σύμφωνα με τους βιογράφους του Φωστίνη, έρχεται σε αντίθεση με την πατριωτική και αγωνιστική εικόνα που ο ίδιος προσπαθεί να προβάλλει στο αυτοβιογραφικό του έργο "Αγώνες κάτω από τα δεσμά".

Το 1941-1942 η Κύμη υποφέρει από την μεγάλη πείνα που μαστίζει την περιοχή. Ο πρόεδρος της Κοινότητας Κύμης Ιωάννης Πέππας αποπέμφθηκε από τον Νομάρχη M. Δασκαλόπουλο τον Φεβρουάριο του 1942, έπειτα από εισαγγελική έρευνα για το έλλειμμα 777 οκάδων που διαπιστώθηκε κατά τη διανομή καλαμποκιού στον πεινασμένο πληθυσμό. Ο Μητροπολίτης διαφώνησε με την απόφαση και απέδωσε τις καταγγελίες κατά του παυθέντα κοινοτάρχη σε "συκοφαντίες των κομμουνιστών".

Ο Φωστίνης ανέπτυξε αντιστασιακή δράση, καθώς ήταν μέλος της οργάνωσης "Μίδας 614" του Τσιγάντε. Σημαντικός ήταν ο ρόλος του στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας και ειδών πρώτης ανάγκης, ήδη από το 1941, οπότε ιδρύθηκε ο Εθνικός Οργανισμός Χριστιανικής Αλληλεγγύης (από τον Δαμασκηνό). Ο Μητροπολίτης Καρυστίας οργάνωσε ξανά τα παιδικά συσσίτια και ήρθε σε σύγκρουση τόσο με τον πρόεδρο της Κοινότητας Κύμης Παπαϊωάννου όσο και με τον Νομάρχη Δασκαλόπουλο.

Στις 25 Φεβρουαρίου 1943 παραιτήθηκε της ενεργού υπηρεσίας και στη συνέχεια έφυγε στη Μέση Ανατολή. Κατά την παραμονή του στο Κάιρο ήταν αρχιερέας Ενόπλων Δυνάμεων με τον βαθμό του Υποστρατήγου. Τον Δεκέμβριο του 1943 τοποθετήθηκε νέος μητροπολίτης ο Ανανίας Μάνος. Στις αρχές Νοεμβρίου του 1944, ο Φωστίνης επανήλθε στην Ελλάδα.

Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών

Ο Φωστίνης διορίστηκε με βασιλικό διάταγμα (Μάιος 1946) μέλος της Ιεράς Συνόδου. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1946 εξελέγη Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών.

Τελευταία χρόνια

Απεβίωσε στη Χίο στις 12 Μαρτίου 1962.

• "Αγώνες κάτω από τα δεσμά" (έκδοση 1946), όπου περιγράφει την Κύμη κατά την Κατοχή και προσπαθεί να αυτοπαρουσιαστεί ως πατριώτης, προβάλλοντας ταυτόχρονα τα αντικομμουνιστικά του αισθήματα)
• "Ο Κομμουνισμός" , Αθήνα 1950.
• "Αγώνες για την πατρίδα στην ξενητειά", Αθήνα 1954, ανατύπωση 1988.
• "Ο ελληνικός στρατός στη Ρωσία" (1956)

• Κούλα Ν. Φαφούτη, Μιχάλης Γ. Ποντίκης, "Ο Μητροπολίτης Παντελεήμων Φωστίνης και η Κύμη Κατοχή 1941-1943", Κύμη 2017.
• Ν. Αναγνωστόπουλος, "Η Εύβοια υπό κατοχήν", Τ. Α΄, Αθήνα 1950.
• Ιωάννης Γκιζελής, "Παντελεήμων Φωστίνης, ο Δεσπότης Καρυστίας, Χίου και Ενόπλων Δυνάμεων ως εθνικός και εκκλησιαστικός ηγέτης", Αθήνα 1985.
• Χρυσόστομος Θέμελης, "Η Ιερά Μητρόπολις Καρύστου διά μέσου των αιώνων", περιοδικό Θεολογία, τόμος ΚΣΤ΄, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1955.