Quick Facts
Biography
Orhan Kızıldemir (d. 1914, İstanbul - ö.17 Ağustos 2008, İstanbul), Türk deniz feneri ustası, denizcilik tarihçisi.
Türkiye’nin ilk deniz feneri müteahhididir. 1945’te Finike’de yaptığı deniz feneri ile bu unvanı almıştır. Bu ilk fenerden sonra Türkiye kıyılarındaki onlarca deniz feneri yapmıştır.
Türkiye sivil denizcilik tarihi üzerine "Şirket-i Hayriye" ve "İlk Buharlı Geminin Türkiye'ye Gelişi ve Türk Deniz Ticareti Resmî ve Özel Kuruluşları" isimli kitapları ile onlarca makalesi bulunur.
Yaşamı
1914’te İstanbul’da dünyaya geldi. Babası, bahriye çarkçısı Ahmet Kızıldemir'dir. Ortaöğrenimini İstanbul Erkek Lisesi’nde, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin Coğrafya bölümünde tamamladı.
Üniversite öğrenimi ve askerlik yıllarından sonra inşaat alanında çalışmaya başladı. Arkadaşları ile bir şirket kurarak 1945 yılında Finike’de deniz feneri inşası için açılan ihaleye girdi. O güne kadar Türkiye kıyılarındaki fenerlerin hemen hemen tamamı Fransız Fenerler İdaresi tarafından inşa edilmiş; 1938 yılında Fenerler imtiyazı Fransızlardan alınmıştı. İhaleyi kazanan Kızıldemir, Türk mimar ve mühendislerince çizilip projelendirilen ve bir Türk firması tarafından inşa edilen ilk deniz fenerini inşaatını gerçekleştirdi. Ardından Marmara, Ege, Akdeniz ve Çanakkale'de deniz fenerleri inşa etmeye devam etti. 1979 yılına kadar 25 deniz feneri inşa etti birçok eski feneri tamir etti. 1978 yılında emekliye ayrıldı. Kızıldemir, yaptığı bütün fenerlerin yapım aşamalarını tarihe ışık tutmak ve tecrübelerini sonraki nesillere aktarabilmek için fotoğraflamıştır.
İnşa ettiği başlıca fener ve iskeleler şunlardır: Alanya Feneri’nin lojman inşaatı (1948), Edremit Akçay Karaburun’da kazıklı temel sistemine göre inşaatı yapılan betonarme Karaburun feneri (1949), Bodrum Feneri’nin rıhtımını tamir ve takviyesi, anrojman blokları takviyesi inşaatı (1950), Karaada Feneri’nin inşaatı (1951), Mandalya Körfezinde inşa Güllük feneri ile Farelye Tavşan adası fenerlernin inşası (1951), Şarköy İnceburun Feneri’nin inşası (1953), Ayvalık’ta sehpa sistemine göre 6 adet kanal fenerinin ve Rovley burnu fenerinin inşası (1953), Karabiga Vapur İskelesi bakım ve onarım inşaatı (1955), Marmara Denizi’ndeki Hayırsız Ada’da Nervürlü sisteme göre Ekinlik feneri ve sis düdüğü binasının inşası (1963), Çanakkale Kilye Feneri’nin inşası (1964), Çanakkale Zincirbozan’da deniz feneri inşası (1967), Tekirdağ vapur iskelesi inşası (1969), Çeşme Döküntütaş Feneri inşası (1969-1971).
Türk sivil denizcilik tarih üzerine "Şirket-i Hayriye" ve "İlk Buharlı Geminin Türkiye'ye Gelişi ve Türk Deniz Ticareti Resmî ve Özel Kuruluşları" isimli kitapları ve onlarca makale kaleme aldı. Zengin bir denizcilik arşivi oluşturdu. Arşivi onun izniyle İTÜ Denizcilik Fakültesi Mezunları Sosyal Yardım Vakfı (DEFAV) bünyesine kazandırılması amacıyla Gündüz Aybay Denizcilik Merkezi’ne nakledildi.
17 Ağustos 2008’de İstanbul’da hayatını kaybetti. Cenazesi, Beylerbeyi Küplüce Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ "Ali Bozoğlu, Denizlere Yol Gösteren Adam:Orhan Kızıldemir, Denizhaber.com sitesi, Erişim tarihi:07.03.2014". 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ^ "Mehmet Kenan Kaya, Bu deniz feneri 17 yıldır aşkla yanıyor, Milliyet gazetesi, 04.12.2001". 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ^ "Son Fener Evinin Çatısında, Sabah gazetesi, 01.02.2005". 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ^ "Murat Koraltürk, Orhan Kızıldemir vefat etti, Toplumsal Tarih Sayı 177 Eylül 2008" (PDF). 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.