Miltiadis Porfyrogenis

Ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης (Αγριά Μαγνησίας, 12 Φεβρουαρίου 1903 - Πράγα, 6 Μαρτίου 1958) ήταν Έλληνας δικηγόρος, μαρξιστής, βουλευτής και ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, υπουργός Εργασίας στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου, αντιστασιακός και υπουργός Δικαιοσύνης της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης.

Ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης γεννήθηκε στην Αγριά Μαγνησίας το 1903. Καταγόταν από εύπορη σχετικά οικογένεια και μετά τις γυμνασιακές του σπουδές στον Βόλο συνέχισε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου σπούδασε νομικά. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του επέστρεψε στον Βόλο και άρχισε να δικηγορεί. Νυμφεύθηκε με τη Φούλα Χατζιδάκη, συγγραφέα, μεταφράστρια και κριτικό.

Από πολύ νωρίς εντάχθηκε στις τάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, όταν γνωρίστηκε με τον Νίκο Ζαχαριάδη στον Βόλο, με τον οποίο και συνδέθηκε με στενή φιλία.

Στις εκλογές του 1932 εξελέγη βουλευτής Λάρισας του ΚΚΕ με το "Ενιαίο Μέτωπο Εργατών Αγροτών". Τον Ιανουάριο του 1934 στην 6η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ γίνεται μέλος της ΚΕ με πρόταση του Νίκου Ζαχαριάδη. Αυτό έγινε γιατί πολλά μέλη της ΚΕ που είχαν εκλεγεί στο 4ο Τακτικό Συνέδριο το 1928 είχαν διαγραφεί για τη συμμετοχή τους στην περίφημη Φραξιονιστική Πάλη Χωρίς Αρχές την περίοδο 1929-31.

Τον Μάρτιο του 1934 στο 5ο Τακτικό Συνέδριο εξελέγη στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ.

Το 1936 εξελέγη βουλευτής Λάρισας με το Παλλαϊκό Μέτωπο, εκλογική συνεργασία του ΚΚΕ. Με την κήρυξη όμως της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά εκτοπίστηκε στην Ανάφη, στην Ακροναυπλία και μετά στην Κίμωλο, όπου ήταν εξόριστος μαζί με τη σύζυγό του Φούλα Χατζιδάκη. Το 1940, με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, όλοι οι εξόριστοι της Κιμώλου με αίτησή τους ζήτησαν από το υπουργείο Ασφαλείας να σταλούν στο μέτωπο, οι μεν άνδρες στην πρώτη γραμμή, οι δε γυναίκες ως νοσοκόμες σε προωθημένα ιατρεία. Μετά την αρνητική απάντηση των κρατούντων και μπροστά στον κίνδυνο να τους παραδώσουν στους ναζί, οι εξόριστοι συνεδρίασαν και αποφάσισαν να δραπετεύσουν. Ο Πορφυρογένης κατάφερε τελικά να δραπετεύσει στις 20/4/1941 και μαζί με τη σύζυγό του Φούλα Χατζιδάκη διαπεραιώθηκαν στην Κρήτη. Οι υπόλοιποι από τους συνολικά 36 πολιτικούς κρατουμένους διέφυγαν και διαπεραιώθηκαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Η επίθεση των Γερμανών κατά της Κρήτης τον βρήκε στη Μεγαλόνησο, όπου και συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση ενάντια στους εισβολείς. Πριν και μετά την κατάληψη του νησιού από τους Γερμανούς δημοσίευσε στον παράνομο τύπο άρθρα για αντίσταση κατά του κατακτητή. Μάλιστα στις 16/5/1941 δημοσίευσε ως πρώην βουλευτής του ΚΚΕ γράμμα που καλούσε σε αντίσταση.

....Ο καθένας μας πρέπει νάναι ανεπιφύλακτα στο πλευρό της Κυβέρνησης στον αγώνα για την άμυνα της Κρήτης, για το τσάκισμα του Χιτλερισμού, για την απελευθέρωση της Ελλάδας μας. Βλέπουμε την απελευθέρωση της Ελλάδας για το τσάκισμα του Χιτλερισμού και των πρακτόρων του σαν ένα τεράστιο βήμα προς την κοινωνική χειραφέτηση των εργαζομένων, προς την κοινωνική πρόοδο. Και όταν ο Ελληνικός λαός νικήσει, και θα νικήσει, τότε στους ήρωες του σημερινού αγώνα θα υψώσει ένα μνημείο αθάνατο μέσα στους αιώνες: θάναι το ζωντανό μνημείο μιας Ελλάδας λεύτερης, πραγματικά λεύτερης, ανεξάρτητης, πραγματικά ανεξάρτητης, ευτυχισμένης, πραγματικά ευτυχισμένης....

Λίγο αργότερα ανέβηκε στην Αθήνα και εντάχθηκε στο ΕΑΜ σε ηγετική θέση και έγινε εκ νέου μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Συμμετείχε στο Συνέδριο του Λιβάνου ως εκπρόσωπος του ΕΑΜ και στη συνέχεια συμμετείχε στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου.

Συμμετείχε στη Συμφωνία της Καζέρτας (26 Σεπτεμβρίου 1944), μετά την οποία επέστρεψε στην Ελλάδα με την κυβέρνηση εθνικής ενότητας ως υπουργός Εργασίας, μέχρι την παραίτησή του στις 28 Νοέμβρη 1944.

Τον Ιούνη του 1947, ενώ ο εμφύλιος πόλεμος είχε ήδη αρχίσει, ο Πορφυρογένης εκπροσώπησε το ΚΚΕ στο συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στο Στρασβούργο. Εκεί στις 27 Ιούνη έκανε σε δημόσια δήλωσή του αναφορά στην προοπτική συγκρότησης "κυβέρνησης του βουνού" από το ΚΚΕ.

"Μπροστά στο γεγονός της αγγλοαμερικάνικης και μοναρχοφασιστικής αδιαλλαξίας, η αποφασιστική πολεμική επίδοση και ανάπτυξη του ΔΣΕ αναγκαστικά τείνει να αποκρυσταλλωθεί και αποκρυσταλλώνεται κιόλας στη δημιουργία μιας ελεύθερης δημοκρατικής Ελλάδας, με δική της κυβέρνηση και δική της υπόσταση". Η δήλωση αυτή χαρακτηρίστηκε "βόμβα του Στρασβούργου".

Στην Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση που συγκροτήθηκε στα τέλη του 1947 με πρόεδρο τον Μάρκο Βαφειάδη έγινε υπουργός Δικαιοσύνης. Όταν τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους οι αντάρτες του ΔΣΕ εξαπέλυσαν επίθεση κατά της Κόνιτσας για να την καταλάβουν και να την καταστήσουν έδρα της νέας κυβέρνησης που θα συγκροτούσαν, η τότε ελληνική κυβέρνηση συνασπισμού, υπό τον πρωθυπουργό Θεμιστοκλή Σοφούλη, υιοθέτησε τον Αναγκαστικό Νόμο 509 του 1947, με τον οποίο και άρχισαν οι μαζικές συλλήψεις και εκτοπίσεις κομμουνιστών σε κέντρα συγκέντρωσης, με αποκορύφωμα τη δημιουργία των λεγομένων Αναμορφωτηρίων της Μακρονήσου.

Μετά την ήττα του ΔΣΕ τον Αύγουστο του 1949, ο Πορφυρογένης κατέφυγε μαζί με την ηγεσία του ΚΚΕ στις ανατολικές χώρες. Φέρεται να; επανήλθε στην Ελλάδα κρυφά δύο φορές πριν τον θάνατό του.

Κατά τα τελευταία του χρόνια στην Τσεχοσλοβακία τήρησε αποστάσεις από την καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη και την Αποσταλινοποίηση. Πέθανε από έμφραγμα του μυοκαρδίου στην Πράγα, την Πέμπτη 6 Μαρτίου 1958, περιθωριοποιημένος από τη νέα Καθοδήγηση του ΚΚΕ.

• Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τόμος Α, 1918-1949, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
• Ιστορία της Αντίστασης 1940-45, Εκδόσεις Αυλός, Αθήνα 1979
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΣΤ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2000