Mieczysław Paluch
Quick Facts
Biography
Mieczysław Sylwester Paluch (ur. 10 grudnia 1888 w Trzemżalu, zm. 18 lipca 1942 w Rothesay) – żołnierz armii niemieckiej, powstaniec wielkopolski i śląski, major artylerii Wojska Polskiego. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w rodzinie chłopskiej Jana i Józefy z d. Mayor, uczył się w progimnazjum w Trzemesznie, gdzie wstąpił do tajnej organizacji samokształceniowo-niepodległościowej Towarzystwa Tomasza Zana, potem w gimnazjum w Gnieźnie. Relegowany ze szkoły za przynależnść do TTZ i manifestację polskości, do matury przygotowywał się jako ekstern w Wągrowcu, a zdał w Międzyrzeczu. Studiował w berlińskiej szkole handlowej, ale naukę przerwało powołanie do wojska. Podczas I wojny światowej w artylerii niemieckiej, walczył na froncie zachodnim. W 1916 został awansowany na podporucznika. Podczas służby prowadził bardzo aktywną agitację narodową wśród żołnierzy-Polaków, zyskując nawet przydomek trybuna ludowego.
W 1918 zdezerterował i przyjechał do Poznania, gdzie aktywnie zaangażował się w przygotowania powstania zbrojnego. Razem z Bohdanem Hulewiczem 13 listopada dowodził tzw. „zamachem na ratusz”, opanowując Komitet Wykonawczy Rady Żołnierzy, który był dotychczas złożony z Prusaków. Z grupą polskich żołnierzy zastraszyli ich pobliskimi strzałami karabinowym oraz wybuchem granatu i wprowadzili do komitetu czterech Polaków (oprócz Hulewicza i Palucha, także Henryka Śniegockiego i Zygmunta Wizę). W ten sposób zyskali kontrolę nad działaniami pruskich wojsk i dostęp do tajnych informacji. W końcu grudnia 1918 Paluch uczestniczył w walkach na ulicach Poznania. Potem był szefem sztabu Grupy pułkownika Kazimierza Grudzielskiego. W nocy z 5. na 6. stycznia dowodził atakiem sił powstańczych na Stację Lotniczą Ławica, doprowadzając do jej zdobycia, co pozwoliło na przejęcie floty powietrznej i zapobiegło zbombardowaniu Poznania. Od 1 lipca 1919 dowodził 8 pułkiem Strzelców Wielkopolskich. Został usunięty z dowództwa pułku przez dowódcę 2 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. 30 października 1919 głównodowodzący Wojsk Polskich byłego zaboru pruskiego, generał piechoty Józef Dowbor-Muśnicki zatwierdził decyzję dowódcy dywizji i przeniósł go do dyspozycji Dowództwa Frontu Wielkopolskiego, do czasu „rozstrzygnięcia sprawy o nim”. Przyczyną konfliktów z dowództwem powstania była niezwykle ambitna osobowość Palucha i jego skłonność do sporów. W jednym z istotniejszych sporów chodziło o podporządkowanie kompanii Służby Straży i Bezpieczeństwa, dowodzonej przez Palucha, polsko-niemieckiej Komendzie Miasta Poznania, powołanej 28 grudnia 1918. W miejsce tego Paluch zaproponował Komisariatowi Naczelnej Rady Ludowej wypowiedzenie Niemcom małej wojny, której działaniami miałby pokierować (zostało to potraktowane jako niesubordynacja, a konsekwencją było pozbawienie Palucha dowództwa nad Służbą Straży i Bezpieczeństwa).
Był jednym z dowódców II powstania śląskiego. W czasie plebiscytu na Górnym Śląsku stanął na czele Centrali Wychowania Fizycznego, organizacji będącej faktycznie głównym ośrodkiem organizacyjnym przyszłej armii powstańczej.
W 1924 był majorem rezerwy 4 pułku artylerii polowej ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919, a dziesięć lat później zajmował 34. lokatę na liście starszeństwa oficerów rezerwy artylerii. Pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Toruń i posiadał przydział mobilizacyjny do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VIII.
W czasie II wojny światowej skierowany do obozu odosobnienia w Cerizay, przydzielony do Stacji Zbornej Oficerów Rothesay w Szkocji. Tam 18 lipca 1942 zmarł i został pochowany (grób nr 7).
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 2937
- Krzyż Niepodległości z Mieczami
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1929)
- Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
Przypisy
Bibliografia
- Powstania śląskie – dowódcy
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 644, 763.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 133, 1002.
- Antoni Czubiński, Mieczysław Sylwester Paluch (1888–1942). Organizator Powstania Wielkopolskiego i II Powstania Śląskiego, w: Zrodziła ich Ziemia Mogileńska (pod redakcją Czesława Łuczaka), Poznań 1997, s. 231–235 (tu miejsce urodzenia: Trzemeszno).
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.