Mariya Mohylanka

Maria Amalia Mohylanka (czasem Marianna Mohylanka, ur. 1591, zm. 1638) – córka Jeremiego Mohyły, hospodara mołdawskiego, żona kolejno wojewody bracławskiego Stefana Potockiego, wojewody sandomierskiego Mikołaja IV Firleja.

Do cerkwi św. Mikołaja w Buczaczu przywiozła ikonę Bogurodzicy, znajdującą się dziś na wschodniej ścianie ołtarza. Była także hojną protektorką Skitu Maniawskiego. Dominikankom w Kamieńcu Podolskim oddała na klasztor swoją rezydencję w tym mieście. Rozbudowała zamek w Buczaczu. Jej kosztem została zbudowana murowana cerkiew pw. Św. Trójcy w Buczaczu.

W czasie wyprawy swojego męża do Mołdawii zakończonej Bitwą pod Sasowym Rogiem, u Anny de domo Potockiej, żony Stanisława Golskiego, w Podhajcach zdeponowała skarb, który potem był przedmiotem długich sporów i procesów sądowych, a także zajazdu w roku 1618.

Po śmierci pierwszego męża Stefana Potockiego wyszła za mąż za Mikołaja IV Firleja, wojewodę sandomierskiego. Następnie – za ks. Wiśniowieckiego.

Z małżeństwa ze Stefanem Potockim miała dwie córki, Katarzynę (1619-1642) oraz Annę. Katarzyna wyszła za mąż za Janusza Radziwiłła w 1638 roku. Anna wychodziła za mąż trzykrotnie. Za Dominika Kazanowskiego, potem za Bogusława Słuszkę, a następnie za Mikołaja Stanisławskiego. Miała ze Stefanem Potockim synów: Piotra, Pawła, Jana.

Jej siostry również zostały wydane za polskich magnatów: Raina za Michała Wiśniowieckiego (była matką Jeremiego Wiśniowieckiego), słynna z urody Katarzyna natomiast została wydana za księcia Samuela Koreckiego, Anna za Jana Sędziwója Czarnkowskiego.

• Kasper Niesiecki: Mohyła herb. W: Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami.... T. III. Lwów, 1740, s. 288–289.
• Władysław Łoziński: Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku. T. 2. Lwów : nakładem księgarni H. Altenberga, 1904. [dostęp 2016-12-23]
• Domniemany portret Marii Mohylanki. W: Władysław Łoziński. Życie polskie w dawnych wiekach (1907). IV edycja. Lwów : Altenberg – Gubrynowicz & syn, 1921, s. 131.
• Tomasz Henryk Skrzypecki: Potok Złoty na tle historii polskich kresów południowo-wschodnich. Opole: Solpress, 2010, 256 s. ​ISBN 978-83-927244-4-5​.