Marian Ryba

Marian Ryba (ur. 12 września 1919 w Sosnowcu) – generał brygady Wojska Polskiego, działacz państwowy, partyjny i społeczny, dyplomata wojskowy, wiceprezes (1960–1978) i prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej (1978–1981), doktor nauk prawnych (1965), naczelny prokurator wojskowy-zastępca prokuratora generalnego PRL (1956–1968), dyrektor generalny Urzędu Rady Ministrów (1981–1985), Główny Inspektor Kontroli URM (1981–1986), podsekretarz stanu w Urzędzie Rady Ministrów (1985–1986).

Syn górnika. Podczas II wojny światowej przebywał na robotach przymusowych w Niemczech.

W 1945 słuchacz Centralnej Szkoły Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi, następnie funkcjonariusz UB Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa w Łodzi.

Od stycznia 1946 służył w Wojsku Polskim zajmując kolejno wyższe stanowiska w organach prokuratury wojskowej garnizonów w Katowicach, Warszawie, Łodzi i Bydgoszczy aż do stanowiska szefa Prokuratury Wojsk Lotniczych w Poznaniu. Ukończył Szkołę Oficerską w Łodzi. W kolejnych latach służby ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1951) uzyskując dyplom magistra prawa. Stopień doktora nauk prawnych w zakresie prawa karnego uzyskał na Uniwersytecie Wrocławskim w roku 1965.

Od kwietnia 1956 do sierpnia 1968 był nieprzerwanie przez 12 lat Naczelnym Prokuratorem Wojskowym-zastępcą Prokuratora Generalnego PRL. Do grona jego podwładnych należeli prokuratorzy, którzy zrobili później kariery we władzach PRL, m.in. Józef Chomętowski, Lucjan Czubiński, Zbigniew Domino, Eugenia Kempara, Kazimierz Lipiński.

Do stopnia generała brygady awansowany uchwałą Rady Państwa PRL w październiku 1961. Nominację otrzymał w Belwederze z rąk przewodniczącego Rady Państwa gen. Aleksandra Zawadzkiego. Od stycznia 1969 do czerwca 1970 – minister pełnomocny – szef Polskiej Misji Wojskowej w Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei. W latach 1968–1969 pozostawał w dyspozycji MON.

W 1973 zastępca szefa Polskiej Misji do Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie (starszy doradca wojskowy). W latach 1971–1981 pełnił odpowiedzialne funkcje studyjno-analityczne w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego jako zastępca pełnomocnika szefa Sztabu Generalnego WP ds. specjalnych, a w latach 1978–1981 pełnomocnik szefa SG WP ds. specjalnych (odpowiadał m.in. za problematykę rozbrojenia i rokowania wiedeńskie dotyczące ograniczenia zbrojeń).

Równolegle ze służbą wojskową działał w Polskim Związku Piłki Nożnej, m.in. w latach 1960–1978 wiceprezes, a następnie prezes PZPN (1978–1981). Od 1960 był także wiceprezesem CWKS „Legia” Warszawa.

W latach 1981–1985 dyrektor generalny Urzędu Rady Ministrów. Od 1985–1986 podsekretarz stanu w Urzędzie Rady Ministrów. Równolegle sprawował w latach 1981–1986 funkcję głównego inspektora kontroli w URM. W okresie stanu wojennego wiceprzewodniczący Centralnej Komisji do Walki ze Spekulacją oraz przewodniczący Centralnej Komisji Specjalnego Postępowania Porządkowego. W 1987 przeszedł w stan spoczynku.

Członek PPR (1946–1948), a następnie PZPR, działacz społeczny. Wieloletni prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Wietnamskiej. W latach 1987–1989 przewodniczący polskiej sekcji ruchu „Emerytowani Generałowie na rzecz Pokoju i Rozbrojenia”.

• Artykuł: Warunkowe zwolnienie w praktyce sądów wojskowych, WPP, nr 4/1963, s. 363–379.
• Dysertacja doktorska: Warunkowe zwolnienie w polskim prawie karnym, Uniwersytet Wrocławski im. Bolesława Bieruta, 1965.
• Warunkowe zwolnienie w polskim prawie karnym, Wyd. MON 1966, nakład: 1000 egz.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Sztandaru Pracy II klasy
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Srebrna Honorowa Odznaka PCK
• Złota Odznaka Zrzeszenia Prawników Polskich
• Medal „Za Wybitne Osiągnięcia w Rozwoju Piłki Nożnej”
• Odznaka Diamentowa PZPN
• Odznaka Diamentowa WKS „Legia” Warszawa
• Order Flagi Narodowej (KRL-D)
• Medal Wyzwolenia I klasy (Republika Wietnamu)
• Medal Przyjaźni Demokratycznej (Republika Wietnamu)
• Medal jubileuszowy 60-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (ZSRR)
• i inne

• Z. Bednarski, A. Zasieczny – Polacy w służbie pokoju 1953–2003, CB Pub. House, 2003.
• S. Kisielewski – Abecadło Kisiela, Oficyna Wydawnicza, 1990.
• Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984.
• Henryk PiotrH.P. Kosk Henryk PiotrH.P., LidiaL. Kosk LidiaL., Generalicja polska, t. II, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001, ISBN 83-87103-81-0, OCLC 69534875 .
• J. Królikowski, Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom III: M–S, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010, s. 346–351.
• T. Mołdawa – Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991.
• J. Poksiński – My, sędziowie, nie od Boga: z dziejów sądownictwa wojskowego PRL 1944–1956 : materiały i dokumenty, Wydawnictwo Gryf, 1996.
• J. Stroynowski (red.), Who is who in the Socialist countries of Europe : a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989.
• K. Szwagrzyk – Prawnicy czasu bezprawia: sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956, Kraków, Wrocław 2005, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, ​ISBN 83-88385-65-8​.
• Wojskowy Przegląd Historyczny, 1987, nr 3 (121), s. 229.
• Katalog pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa, bip.ipn.gov.pl [dostęp 2011-07-29] ..