Marian Jurecki

Marian Aleksander Jurecki vel Ryszard Romanowski pseud.: „Orawa”, „Tymon” (ur. 10 sierpnia 1911 w Stróżach Wyżnych, zm. 28 grudnia 1941 w Brzozowie Starym) – porucznik kawalerii Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, pośmiertnie mianowany rotmistrzem, cichociemny.

Był synem Wincentego, maszynisty kolejowego, i Antoniny z domu Wittek. W miejscowości Stróże uczęszczał do szkoły powszechnej. W maju 1930 roku uzyskał świadectwo dojrzałości w Gimnazjum Koedukacyjnym Towarzystwa Gimnazjum Humanistycznego w Grybowie, jako prymus. Pod koniec nauki w szkole był hufcowym Związku Harcerstwa Polskiego i Przysposobienia Wojskowego. W latach 1930–1932 uczył się w Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej, w latach 1932–1933 – w Szkole Podchorążych Lotnictwa, a w latach 1934–1936 w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu, otrzymując awans na podporucznika z dniem 15 października 1936 roku. Od października 1936 roku służył w 10 pułku Ułanów Litewskich w Białymstoku.

We wrześniu 1939 roku walczył jako dowódca 10 szwadronu kolarzy w Podlaskiej Brygadzie Kawalerii. Był ranny 4 września pod Skollen (w Prusach Wschodnich). 18 września w ambulansie 10 pułku przekroczył granicę polsko-węgierską. W październiku 1939 roku znalazł się we Francji, gdzie dostał przydział do 10 Brygady Kawalerii Pancernej, w której walczył na stanowisku dowódcy plutonu w szwadronie motocyklowym 24 pułku ułanów. Za udział w tych walkach otrzymał Virtuti Militari. Od czerwca 1940 roku walczył w szeregach tego pułku operującego z Wielkiej Brytanii. Od października 1940 roku służył w 2 Oddziale Rozpoznawczym.

Zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu w dywersji został zaprzysiężony 4 kwietnia 1941 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Zrzutu dokonano w nocy z 27 na 28 grudnia 1941 roku w ramach operacji „Jacket” dowodzonej przez por. naw. Mariusza Wodzickiego. Jurecki był dowódcą grupy, która została zrzucona pomyłkowo na terenie Rzeszy, w okolicy Brzozowa Starego. Jurecki zginął rano w walce z niemieckimi celnikami i strażą graniczną. W grupie tej zrzuceni byli równieżkpt. Maciej Kalenkiewicz „Kotwicz”, por. Alfred Paczkowski „Wania” i por. Andrzej Świątkowski „Amurat” oraz dwóch kurierów. Kalenkiewicz (ranny w czasie tych walk) i Paczkowski oraz kurierzy przedostali się do Warszawy. Jeden z kurierów, Tadeusz Chciuk opisał to wydarzenie w książkach Koncert. Opowiadanie cichociemnego i Raport z podziemia 1942, w których pisze, że Świątkowski w czasie obławy na miejscu lądowania, znajdując się w beznadziejnej sytuacji, zastrzelił rannego Orawę i siebie. Marian Jurecki był pierwszym cichociemnym, który zginął w Polsce.

Jurecki i Świątkowski zostali pochowani na tutejszym cmentarzu.

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 6 lipca 1940 roku
• Krzyż Walecznych.

• Szkoła podstawowa w Brzozowie Starym nosi imię „Żołnierzy AK Cichociemnych” i pielęgnuje pamięć o cichociemnych zrzuconych w tej okolicy.
• W miejscowości Stróże 17 czerwca 2015 roku został odsłonięty pomnik ku pamięci dwóch bohaterów: rotmistrza Mariana Jureckiego i majora Romana Proszka ufundowany przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a gimnazjum w Stróżach otrzymało imię Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 57. ISBN 83-902499-0-1.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 331. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 40.
• Krzysztof A. Tochman. Marian Jurecki, cichociemny, rotmistrz (1911–1941). „Rocznik Sądecki”. 38, s. 509–512, 2010. ISSN 00803561. 

• Biogram na stronie elitadywersji.org