Maria Ch. Malandrinou

Η Μαρία Μαλανδρίνου είναι Ελληνίδα συγγραφέας και νομικός.

Γεννήθηκε στη Λάρισα, όπου έζησε τα παιδικά της χρόνια, μέχρι την ηλικία των δεκατριών. Ολοκλήρωσε το σχολείο στην Αθήνα και σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι δικηγόρος και ασκεί το επάγγελμά της στην Αθήνα.

Παράμετροι

Κύριες παράμετροι του έργου της Μαρίας Μαλανδρίνου είναι:

• Η δόμηση μοναδικών ανθρώπινων χαρακτήρων και η ψυχογράφησή τους. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση των ηρώων «μετατοπίζει επιδέξια την εστίαση του έργου από τις επουσιώδεις κλιμακώσεις της πλοκής στη μαεστρική εξέταση ετερόκλητων ιδιοσυστασιών»
• Η κοινωνική άνοδος ως πεδίο απεμπόλησης των ιδανικών της μεταπολιτευτικής Αριστεράς. Ήδη στην Καρφίτσα οι «κοινωνικές αναρριχήσεις» και η κοινωνική διαστρωμάτωση ως «καθοριστικό εξελικτικό» μέσο της αφήγησης διαδραματίζουν καίριο ρόλο, καθώς «η συγγραφέας είναι εμφανώς αρνητικά διακείμενη απέναντι στα πρόσωπα του βιβλίου που ανήκουν στους κόλπους της ευημερούσης οικογένειας». Ωστόσο, στην Υποταγή η κριτική κορυφώνεται: «"Αριστεροί από κούνια, ερωτοτρόπησαν με την άλλη όχθη" και πλέον "ο καθένας τους, ένας Ιωνάς εγκλωβισμένος στο δικό του κήτος". [...] μιά "υποταγμένη" γενιά αναστοχάζεται», ενώ στο Αερόστατο του Γαμβέττα, κυρίαρχη θέση κατέχει η «ιδέα της Αριστεράς που γίνεται Εξουσία».
• Η σύγχρονη ελληνική ιστορία ευρύτερα. Η Μαρία Μαλανδρίνου τοποθετεί τα γεγονότα που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα (Μικρασιατική Καταστροφή, Χούντα, κτλ) ως φόντο της δράσης των ηρώων της, λιγότερο στην Καρφίτσα και περισσότερο στην Υποταγή.
• Η δικηγορία και γενικώτερα η νομική σκέψη. Οι «λεπτομέρεις δικανικών μαχών» διαπερνούν τα βιβλία της. Η ίδια η Μαρία Μαλανδρίνου τονίζει ότι «το επάγγελμα του δικηγόρου με έχει επηρεάσει στη συγγραφή. Αφήνει τη σφραγίδα του στα κείμενά μου, κυρίως ως προς την απαίτηση της δόμησης των χαρακτήρων ώστε να είναι πειστικοί, αλλά και ως προς μια αναλυτική διάθεση απέναντί τους», συμπληρώνοντας ότι «η αναγκαστική κοινωνικότητα της δικηγορίας προσφέρει συχνά στον συγγραφέα τα πρόσωπα και τους χαρακτήρες του».

Το ζήτημα της κατάταξης

Ζήτημα έχει προκύψει σχετικά με το λογοτεχνικό είδος που καλλιεργεί η Μαρία Μαλανδρίνου. Σαφώς διαχωρισμένη από την «γυναικεία λογοτεχνία», η γραφή της εγκολπώνει βασικά χαρακτηριστικά του κλασικού αστικού μυθιστορήματος, όπως την ισορροπημένη οικονομία της αφήγησης, τον κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό και τον ρέοντα λόγο. Ωστόσο, στο έργο της Μαρίας Μαλανδρίνου εισχωρούν σημαντικά μεταμοντέρνα στοιχεία, όπως «η προσήλωση στο τετριμμένο και στο καθημερινό», η απουσία ξεχωριστών ηρώων ή συναρπαστικής πλοκής, και ο διασπασμένος χρόνος.
Για τον Δ. Λέντζη, το είδος της Μαρίας Μαλανδρίνου είναι το «σύγχρονο αστικό μυθιστόρημα, που αποτελεί μία επιτυχή διαδοχή του παλιότερου είδους, αν και περιορίζεται στην εκδοχή των καθημερινών γεγονότων της ζωής». Ο Γ. Ξενάριος αναγιγνώσκει στο έργο της Μαρίας Μαλανδρίνου τα «παραδοσιακά προτερήματα» του ρεαλιστικού μυθιστορήματος, επισημαίνοντας ως συστατικό του την «πιστή αναπαράσταση» που αποφεύγει εν τούτοις να μεταβληθεί σε μία αμιγώς μεταμοντέρνα «ελεγεία της καθημερινότητας».
Φαίνεται πάντως ότι την συνδετική ύλη των δύο αντιμαχόμενων ρευμάτων αποτελεί η ανάπτυξη των χαρακτήρων. Η ίδια η Μαρία Μαλανδρίνου έχει δηλώσει: «Είναι οι χαρακτήρες που με απασχολούν πάνω απ’ όλα. Γι’ αυτό και οι ιστορίες μου είναι μικρής εμβέλειας, καθημερινές... Μικρές και ανθρώπινες χωρίς, ίσως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πέρα από το ότι αναδεικνύουν τους ήρωες. Στα γραπτά μου δεν διστάζω να επιδίδομαι σ’ ένα ασταμάτητο κυνήγι των χαρακτήρων, ακόμα και σε βάρος της πλοκής».

Η πεζογραφία της Μαρίας Μαλανδρίνου ανήκει στην παράδοση του Μπαλζάκ. Η ίδια αναγνωρίζει ως πηγές της έμπνευσής της τον Μαρσέλ Προυστ, τον Τόμας Μαν, τους Ρώσους πεζογράφους, και, από την ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Στρατή Τσίρκα, την Μάρω Δούκα, και τον Νίκο Θέμελη.

• Η Καρφίτσα, εκδ. Καστανιώτης, 2007
• Υποταγή, εκδ. Καστανιώτης, 2010
• Τι απέγινε ο Σμερντιάκοφ, εκδ. Γαβριηλίδης, 2014
• Το Αερόστατο του Γαμβέττα, εκδ. Γαβριηλίδης, 2017

• Συνέντευξη της Μαρίας Μαλανδρίνου στην Νίκη Ορφανού, ΔΙΑΒΑΖΩ, Μηνιαία Επιθεώρηση του βιβλίου, Δεκέμβριος 2007, τεύχος 480, σελ. 61
• Συνέντευξη της Μαρίας Μαλανδρίνου στον Βασίλη Αθάνατο, εφημερίδα Ημερήσιος Κήρυκας, 16/3/2008, στήλη Αλέκτωρ, σελ. 17
• Συνέντευξη της Μαρίας Μαλανδρίνου στην Νανά Τσούμα, Spirtowebradio, 10/5/2017

• Βασίλης Ρούβαλης, Νέοι συγγραφείς με μεγάλες προσδοκίες, εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 18/9/2007, σελ. 36
• Δημήτρης Λέντζης, Βιβλιοπαρουσίαση της Καρφίτσας, εφημερίδα Ελευθερία, 6/11/2007, σελ. 7
• Γιώργος Ξενάριος, Χωρίς προϋπηρεσία: Μαρία Χ. Μαλανδρίνου, ΔΙΑΒΑΖΩ, Μηνιαία Επιθεώρηση του βιβλίου, Δεκέμβριος 2007, τεύχος 480, σελ. 75
• Γιάννης Μπασκόζος, Πέντε πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι, εφημερίδα Εξπρές, 5/1/2008
• Λίνα Πανταλέων, Καρφιτσωμένες στον πόνο, εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 4/4/2008, ένθετο Βιβλιοθήκη, τεύχος 497
• Μία καρφίτσα «πρωταγωνιστεί» σε βιβλίο, εφημερίδα Ελευθερία, 10/5/2008, σελ. 7
• Μία πολύτιμη «καρφίτσα», εφημερίδα Ημερήσιος Κήρυκας, 10/5/2008, στήλη Αλέκτωρ, σελ. 24
• Σάββας Σερέτης, Οι εκκρεμότητες του παρελθόντος, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 10/7/2010, ένθετο Culture
• Βαγγέλης Μπέκας, Βιβλία από τους πάγκους των βιβλιοπωλείων, εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 9/10/2010, ένθετο Βιβλιοθήκη, τεύχος 624, σελ. 12
• Γεωργία Δρακάκη, Το «Αερόστατο του Γαμβέττα» της Μαρίας Χ. Μαλανδρίνου, Greeks Channel, 2017

• Το προσωπικό ιστολόγιο της Μαρίας Μαλανδρίνου