Marek Mossakowski

Marek Mossakowski (ur. 25 kwietnia 1957 w Warszawie) – polski przedsiębiorca-antykwariusz. Z racji przejęcia 14 budynków i licznych roszczeń wysuwanych do kolejnych nieruchomości w ramach procesu reprywatyzacji w Warszawie zwany „kolekcjonerem kamienic”.

Edukacja i początki kariery biznesowej

Ukończył studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na kierunku ekonomia. Karierę zaczynał jako pełnomocnik firmy polonijnej Stefania należącej do Polsko-Polonijnej Izby Przemysłowo-Handlowej „Inter-Polcom”, dzięki czemu na początku lat 80. XX wieku podróżował m.in. do Algierii, Singapuru i Turcji.

W latach 80-tych był właścicielem antykwariatu w Warszawie. Na początku lat 90. zaczął prowadzić Dom Aukcyjny Noble House. Dom Aukcyjny nie był jednak dochodowy.

Reprywatyzacja w Warszawie

W 1999 zaczął odkupywać od spadkobierców roszczenia do własności kamienic, które na mocy dekretu Bieruta z 1945 przeszły na własność gminy m.st. Warszawy. W 1999 zakupił udział w roszczeniach do kamienicy przy ulicy Hożej. W kolejnych latach skupował kolejne udziały w roszczeniach do innych budynków. W 2002 lub 2003 przedstawił w urzędzie miejskim listę ponad 50 gruntów w stolicy zatytułowaną Moje Grunty Warszawskie, żądając ich zwrotu. Po raz pierwszy publicznie wystąpił w sprawie lokalowej, kupując roszczenia od właścicieli restauracji „Literacka” na warszawskiej Starówce, którym kibice Legii Warszawa w 2002 zdemolowali lokal, dzięki czemu uzyskał odszkodowanie od klubu piłkarskiego. Odszkodowanie w wysokości 32 tysięcy złotych przyznał sąd apelacyjny w 2006.

W 2005 Mossakowski założył wraz z matką stowarzyszenie „Poszkodowani”, pod szyldem którego miał walczyć o prawa osób dotkniętych nacjonalizacją. Przejął wiele warszawskich nieruchomości m.in.: przy ul. Hożej, ul. Kłopotowskiego, ul. Floriańskiej, ul. Francuskiej, trzy kamienice przy Krakowskim Przedmieściu, przy Dynasach, Odolańskiej, Otwockiej, Nabielaka, Dahlberga. Roszczenia do nich kupował za sumy od 100 do 1000 zł. Następnie po przejęciu kamienicy wielokrotnie podwyższał lokatorom czynsz – tak, by nie mogli go płacić, a następnie składał pozwy o eksmisję, w związku z czym opisywany był jako bezwzględny i skuteczny, gdyż „usunięcie komunalnych lokatorów to dla niego tylko kwestia czasu”. Z kolei sam Mossakowski swoją działalność określał „przywracaniem prawa”.

W latach 2003–2004 nabył prawa do nieruchomości na Mokotowie przy ul. Nabielaka 9. Pod tym numerem mieszkała Jolanta Brzeska, działaczka społeczna zaangażowana w obronę eksmitowanych lokatorów, którą zamordowano w 2011.

W grudniu 2017 Komisja Weryfikacyjna uchyliła decyzję prezydenta Warszawy z 24 stycznia 2006 dotyczącą reprywatyzacji kamienicy przy ul. Nabielaka 9. Stwierdzono, że decyzję wydano z naruszeniem prawa, w związku z czym Mossakowski miał zwrócić miastu 2,943 mln zł. 21 sierpnia 2018 został zatrzymany przez Centralne Biuro Antykorupcyjne na polecenie Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu pod zarzutem przywłaszczenia praw majątkowych dotyczących nieruchomości położonej w Warszawie przy ul. Opoczyńskiej 4B oraz nieruchomości Folwark Służewiec. Łączną wartość obu nieruchomości oszacowano na co najmniej 11,5 mln zł. 2 dni później podjęto decyzję o jego aresztowaniu. 3 grudnia 2018 Mossakowski został nieprawomocnie skazany przez Sąd Okręgowy w Warszawie za usiłowanie oszustwa przy reprywatyzacji kamiennicy przy ul. Targowej 66.

Hoża 25A

Po wydaniu kamienicy przy ul. Hożej 25A (niekiedy występującej jako Hoża 25) Mossakowski zażądał od m.st. Warszawy 5 mln zł za bezumowne korzystanie z nieruchomości w latach poprzedzających jej reprywatyzację. Mossakowski stosował wobec lokatorów praktyki typowe dla czyszczenia kamienicy, np. odcięcie od mediów i wywozu śmieci. Ostatnia lokatorka miała być wyniesiona na noszach.

17 grudnia 2015 Sąd Najwyższy unieważnił nabycie przez Mossakowskiego nieruchomości przy ul. Hożej 25a, uznając zakup roszczeń za kwotę 50 zł za niewspółmiernie niską do wartości nieruchomości. Nadto Mossakowski musiał zwrócić 1,6 mln zł odszkodowania, które wcześniej otrzymał do Urzędu Miasta. Wyrok ten spotkał się z aprobatą w mediach i wśród ekspertów. Także sądy powoływały się na niego w innych orzeczeniach ze względu na przyjęcie w postępowaniach reprywatyzacyjnych prymatu słuszności i potrzeby wyrównywania krzywd dziejowych nad ściśle rozumianą swobodą umów.

Sąd w uzasadnieniu napisał: „Należy więc przyznać rację skarżącemu, że (...) należy ocenić, czy z punktu widzenia ogółu ludzi uczciwych i rozumnych, jest zgodna z elementarnymi zasadami uczciwości i przyzwoitości umowa, na mocy której obrotna i przedsiębiorcza osoba, znakomicie obeznana z zagadnieniami dotyczącymi nieruchomości objętych dekretem warszawskim, kupuje za 50 złotych od spadkobierczyni przedwojennych właścicieli budynku w centrum Warszawy, osoby schorowanej, w podeszłym wieku, skromnie sytuowanej, roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z tego budynku przez pozwanego, w sytuacji, w której nabywca tej wierzytelności doskonale zdaje sobie sprawę, że wierzytelność ta przedstawia dużą wartość. Niewątpliwie ponownego rozważenia wymaga, czy moralne jest, aby osoba, która nie tylko nigdy nie została pokrzywdzona działaniem dekretu warszawskiego, ale która roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z budynku, nabyła od osoby uprawnionej za 50 złotych, czyli ułamek faktycznej wartości, odniosła korzyści z tego tytułu, kosztem środków publicznych, czyniąc z tego rodzaju działalności źródło znacznych przychodów, nieadekwatnych do zainwestowanych środków.”

17 października 2016 „Gazeta Wyborcza” opublikowała interaktywną mapę z adresami, które Marek Mossakowski umieścił na swojej liście „Moje grunty warszawskie”.

Jego ojciec, Zygmunt Mossakowski, był antykwariuszem i prowadził antykwariat, w którym przyszły prezydent Warszawy, Paweł Piskorski, miał sprzedać antyki na kwotę 1 miliona złotych. Po kilku latach prokuratura uznała, że umowa między nimi została sfałszowana. Marek Mossakowski zeznał w Centralnym Biurze Śledczym i Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, że nie widział u ojca kolekcji od Piskorskiego ani jej nie odziedziczył.

W latach 1966–1971 Zygmunt Mossakowski handlował dewizami, przemycał złoto, a także prowadził firmę w Belgii (w 1975 został za to skazany na 6 lat więzienia, 870 tysięcy złotych grzywny oraz konfiskatę majątku). Był również członkiem „Gangu Złotogłowych”. Matka, Barbara Maria Zdrenka (ur. 1933), stała się oficjalnie właścicielką większości nieruchomości, w których jej syn miał występować w roli zarządcy. Dziadkiem Marka Mossakowskiego był literat Michał Rusinek (1904–2001).

Marek Mossakowski stał się bohaterem utworu „Piosenka o różnych rzeczach” piosenkarza Pablopavo.

W nawiązaniu do tragicznej śmierci Jolanty Brzeskiej na kilku kamienicach w Warszawie pojawił się mural z podobizną Marka Mossakowskiego opatrzony podpisem: „Warszawa jest łatwopalna”. Autorzy oznajmili, że grafika stanowi inaugurację kampanii Warszawskie Kanalie. Swoje oświadczenie zatytułowali „Mossakowski na prezydenta!”

25 lutego 2012 w Teatrze Dramatycznym miała miejsce premiera sztuki Kto zabił Alonę Iwanowną? w reżyserii Michała Kmiecika, inspirowanej Zbrodnią i karą Fiodora Dostojewskiego. Jednym z bohaterów spektaklu był Marek Mossakowski, „kamienicznik-wyzyskiwacz”.

W 2018 Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich przyznało Nagrodę Watergate dziennikarstwa śledczego autorom (Dorota Kania, Robert Krauz i Anna Zapert) reportażu telewizyjnego Prawdziwa historia człowieka od reprywatyzacji M. Mossakowskiego, który został wyemitowany w programie „Koniec Systemu” w Telewizji Republika.

• Robert Nowaczyk
• Czyszczenie kamienic

• Iwona Szpala, Małgorzata Zubik: Święte prawo. Historie ludzi i kamienic z reprywatyzacją w tle. Agora SA, 2017. ISBN 978-83-268-2544-6.
• Piotr Ciszewski, Robert Nowak: Wszystkich nas nie spalicie. Warszawa: 2016. ISBN 978-83-64526-40-4.
• Beata Siemieniako, Reprywatyzując Polskę. Historia wielkiego przekrętu, Wydawnictwo Krytyki Polityczna, Warszawa 2017, ​ISBN 978-83-65853-23-3​.
• Warszawska reprywatyzacja: najważniejsze fakty i zarzuty, www.newsweek.pl [dostęp 2018-09-03]  (pol.).