Quick Facts
Biography
لیلیت تریان (ارمنی: Լիլիթ Տէրեան)، (زاده ۱۰ دی ۱۳۰۹–۱۶ اسفند ۱۳۹۷)، مجسمه‌ساز ایرانی ارمنی‌تبار بود که به عنوان مادر مجسمه‌سازی ایران شناخته شد.
زندگی‌نامه
لیلیت تریان از پدر و مادری ارمنی در ۱۰ دی ۱۳۰۹ (۳۱ دسامبر ۱۹۳۰ میلادی) در محله نادری تهران و در خانواده‌ای هنردوست به دنیا آمد.
پدرش کارمند بانک ملی ایران بود و به زیبایی بنا و معماری اهمیت فراوان می‌داد و مادرش مدتی در فرانسه و در رشته هنر تحصیل کرده بود. از همین روی و با پیگری‌های مادر با طراحی و نقاشی آشنا می‌شود
پس از اتمام تحصیلات متوسطه به مدت یک سال در رشتهٔ نقاشی دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت. سپس جهت تکمیل تحصیلات عالی راهی فرانسه گردیده و در مدرسهٔ عالی هنرهای زیبای پاریس بوزآر (فرانسوی: École Nationale Supérieure des Beaux Arts) این شهر به اتمام رسانید.
در مراحل آمادگی برای آزمون ورودی بوزار به مجسمه‌سازی علاقه‌مند شد و به‌طور جدی‌تر مجسمه‌سازی را دنبال کرد تا اینکه معادل دکتری را از مدرسه عالی هنرهای زیبای پاریس فرانسه گرفت.
پس از بازگشت به تهران، از سال ۵۹–۱۳۳۹ (۸۰–۱۹۶۰) در دانشکده‌های هنرهای تزئینی به تدریس مشغول شد. وی ۲۳ سال به‌طور حرفه‌ای در دانشکده‌های هنری معلمی‌کرده‌است. در سال‌های نخست انقلاب ۱۳۵۹ به علت تغییر در سیستم آموزشی، دیگر از تجربیات او در دانشکده‌ها استفاده نشد. وی سپس در طی سال‌های ۷۸–۱۳۷۱ (۹۹–۱۹۹۲) در رشتهٔ طراحی و مجسمه‌سازی دانشگاه آزاد اسلامی تدریس نموده‌است.
وی از سال ۱۳۶۸ (۱۹۸۹) در نمایشگاه‌های متعددی مشارکت داشته‌است که از آنجمله می‌توان به «نمایشگاه اساتید دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۳۷۳ (۱۹۹۴) اشاره نمود.
در اسفند ۱۳۸۵ (۲۰۰۷) همزمان با برگزاری نخستین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران در موزه هنرهای دینی امام علی مراسم بزرگداشتی برای لیلیت تریان که از اولین مجسمه سازان زن ایران محسوب می‌شود، برگزار کرد.
لیلیت تریان می‌گوید:
. مثلاً من مجسمه (مادر و بچه) را که با گچ ساخته‌ام، تحت تأثیر به دنیا آمدن یک نوزاد در فامیلمان شروع کردم. مادر این نوزاد همواره او را در آغوش خود داشت و دیدن این لحظات حس ساختن این مجسمه را در من ایجاد کرد. البته از گُل‌ها هم زیاد الهام می‌گیرم. آگوست رُدَن یک مجسمه دارد با نام (کسی که راه می‌رود). فرانسه که بودم آن را به آتلیه آورده بودند که ما از روی آن کار و کپی کنیم. این مجسمه به قدری نسبت به آن محیط بزرگ بود که عظمت آن مرا مرعوب خود کرده بود.»
«با مجسمه‌سازی، آدم فضاهایی را خلق می‌کند که از زوایای مختلف قابل دید است و از هر طرف هم جلوه خاص خودش را دارد. این همان جذابیتی بود که سبب شد من به طرف مجسمه و مجسمه‌سازی گرایش پیدا کنم.»
لیلیت تریان عضو کمیسیون نصب مجسمه و بناهای یادبود ایران در وزارت فرهنگ و هنر سابق، عضو هیئت داوری اولین دوسالانه مجسمه‌سازی تهران و عضو هیئت مؤسس انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران است که نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی بسیاری را نیز در زمینه مجسمه‌سازی برگزار کرده‌است.
درگذشت
لیلیت تریان ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ (۷ مارس ۲۰۱۹) در سن ۸۸ سالگی درگذشت.
آثار
آثار وی عبارت اند از: پیکرهٔ یپرم خان در محوطهٔ کلیسای حضرت مریم تهران و پیکرهٔ یادبود مسروپ ماشتوتس، مبدع الفبای ارمنی، در محوطهٔ کلیسای تارکمانچاتس تهران.
مستندهای ساخته شده دربارهٔ وی
زاون قوکاسیان برای مراسم ویژه بزرگ داشت ایشان در موزه امام علی مستند کوتاه گزارشی نقش خیال را در مورد تریان تهیه و در همان مراسم با حضور خود هنرمند به نمایش گذاشت، همچنین پژوهش تصویری ۳۵ دقیقه‌ای «بانو» به کارگردانی محمد صفا، گزارش مستندی از زندگی لیلیت تریان است. این فیلم در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تهیه شده‌است در سال ۱۳۸۶فیلم مستند «تجسم سکوت» به کارگردانی محمدسام اسدی از اعضای انجمن مستند سازان ایران با تهیه کنندگی مرجان چوپان و مینو چوپان با پشتیبانی مؤسسه فرهنگی، هنری وینا رسانه نیز در مورد شرح حال و چگونگی ساخت آثار و فعالیت‌های این هنرمند ساخته شده‌است.
توضیحات
- ۱۳۳۱: ورود به دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس.
- ۱۳۳۹: دریافت دیپلم آکادمی و بازگشت به ایران.
- ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۹: تدریس در دانشکده هنرهای تزیینی.
- ۱۳۴۷: ساخت نیم تنهٔ یپرم‌خان در صحن کلیسای مریم مقدس تهران.
- ۱۳۵۴: تأسیس کارگاه ریخته‌گری در دانشکده هنرهای تزیینی.
- ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵: عضویت در کمیسیون نصب مجسمه‌ها و یادبودهای ایران (وزارت فرهنگ و هنر).
- ۱۳۷۰: ساخت مجسمه یادبود مسروب ماشتوتس و نصب در کلیسای تارگمانچاتس مقدس.
- ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۸: تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی.
- ۱۳۷۳: نمایشگاه گروهی دانشگاه آزاد اسلامی.
- ۱۳۷۴: عضو هیئت داوری بینال مجسمه‌سازی تهران.
- ۱۳۸۲: نمایشگاه انفرادی در نگارخانه هفت ثمر.
- ۱۳۸۵: تجلیل در موزه هنرهای دینی امام علی.
- ۱۳۹۴: دریافت تندیس «طوبای زرین»، هشتمین جشنوارهٔ هنرهای تجسمی فجر
جستارهای وابسته
- زنان ارمنی در ایران
- فهرست ارمنی‌های ایران
- آلنوش طریان
پانویس
منابع
- فارسی
- لازاریان،ژانت دیگرانوهی. «مجسمه‌سازان». در دانشنامه ایرانیان ارمنی. چاپ اول. تهران: انتشارات هیرمند، ۱۳۸۲. ۳۷۳. شابک ۳-۵۰-۶۹۷۴-۹۶۴.
- «پژوهش تصویری «لیلیت تریان» ساخته می‌شود». خبرگزاری مهر، ۲۳ فروردین ۱۳۹۳.
- «چهره‌های معرفی شده در نمایشگاه هنرمندان ارمنی ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان سال هفدهم، ش. ۶۴ (تابستان ۱۳۹۲).
«چهره‌های معرفی شده در نمایشگاه هنرمندان ارمنی ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان سال هفدهم، ش. ۶۴ (تابستان ۱۳۹۲).
- «زندگی بانوی مجسمه‌ساز، فرش خاکی و اسرار صوفیه روی پرده می‌رود». خبرگزاری مهر، ۳ آذر ۱۳۹۳.
- . ۱۴ تیر ۱۳۹۰. http://www.hamshahrionline.ir/details/139511.
- «تقدیر از شصت سال هنرمندی بانوی مجسمه‌ساز ایرانی». همشهری آنلاین. بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «لیلیت تریان مادر مجسمه‌سازی ایران». روزنامه ایران. بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «گفتگو با «لیلیت تریان»، مادر مجسمه‌سازی ایران». روزنامه اعتماد. بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «نکوداشت «لیلیت تریان» در موزه هنرهای دینی امام علی (ع)». خبرگزاری فارس. بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- انگلیسی و ارمنی
- «Անւանի քանդակագործ Լիլիթ Տէրեանը բոլորեց իր 83-ամեակը». Alikonline. بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «Սրբազան Հօր այցը՝ Լիլիթ Տէրեանին». Alikonline. بازبینی‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
پیوند به بیرون
 | مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به لیلیت تریان در ویکی‌گفتاورد موجود است. |