Leon Gomolicki

Leon Gomolicki, właśc. Lew Nikołajewicz Gomolickij (ur. 27 sierpnia 1903 w Sankt Petersburgu, zm. 22 grudnia 1988 w Łodzi) – polski poeta, prozaik, krytyk i historyk literatury oraz grafik. Wywodził się ze zrusyfikowanej polskiej rodziny. Uczestnik szeregu kół i stowarzyszeń literackich, sekretarz Związku Pisarzy i Dziennikarzy Rosyjskich w Polsce. Jako historyk literatury zajmował się głównie polską i rosyjską literaturą romantyczną (m.in. Puszkin, Mickiewicz).

Lata przedwojenne

Urodzony w Petersburgu, w młodości (lata 1915–24) mieszkał na Wołyniu, a od 1931 w Warszawie, gdzie studiował w Wyższej Szkole Zdobniczej, a także działał w środowisku rosyjskiej emigracji. W pierwszym okresie tworzył w języku rosyjskim. Publikował od 1921 roku. Tomiki poezji z tego okresu: Миниатюры (Warszawa 1921), Дуновение (Warszawa 1932), Цветник. Дом (Tallinn 1936), Притчи (Warszawa 1938). Jego poezje wysoko cenił m.in. Julian Tuwim, który część z nich przetłumaczył na język polski. Inne utwory Gomolickiego w języku rosyjskim: Об основах русской культуры. Достоевский и Толстой (Preszów 1928), Арион (o emigracyjnej poezji rosyjskiej, Paryż 1939), poemat Варшава (Warszawa 1934) oraz Эмигрантская поэма (Tallinn 1936). Ballada Ода смерти (Warszawa 1937).

W 1931 roku otrzymał I nagrodę w konkursie literackim organizowanym przez Związek Pisarzy i Dziennikarzy Rosyjskich w Polsce za zbiór opowiadań Ночные встречи (publikowane w piśmie "Молва"). Współpracował z licznymi gazetami i czasopismami emigracyjnymi ("Меч", "За Свободу", "Новь", "Содружества", "Сполохи" i innych, w tym również polskich). Jego poezje publikowane były w antologiach poezji rosyjskiej w Polsce (Антология русской поэзии в Польше, Сборникe русских поэтов в Польше) oraz w almanachach (якорь, Священная лира, Новь).

Po wojnie

Od 1945 mieszkał w Łodzi. Od 1946 roku należał do PPR, a od 1948 – do PZPR. W latach 1948-1962 wykładał na Uniwersytecie Łódzkim, w Wyższej Szkole Aktorskiej w Łodzi w latach 1951-1952 i UW w latach 1949-1950. Był także długoletnim redaktorem w Wydawnictwie Łódzkim. W 1957 roku zadebiutował jako poeta w języku polskim tomikiem pt. Czas spopielały. Później tworzył wyłącznie prozę, m.in. powieści z elementami autobiograficznymi (Ucieczka, 1959; Uprowadzenie Baucis, 1960; Owoc z grynszpanem, 1965 i in.).

Jest pochowany na Cmentarzu Komunalnym na Dołach w Łodzi (kwatera X, rząd 24, grób 17).

W jego twórczości literackiej można spotkać wątki autobiograficzne, połączone z refleksją psychologiczno-moralną i historiozoficzną, nieraz bliską katastroficznej wizji kultury i cywilizacji. Jego proza ma nieraz symboliczno-metaforyczny charakter poprzez odwołania do kultury antycznej, biblijnej, dalekowschodniej i słowiańskiej. Pisarz posługiwał się także takimi środkami stylistycznymi jak komentarz autotematyczny, inwersja czasowa, monolog wewnętrzny czy pastisz.

Szkice literackie

• Об основах русской культуры. Достоевский и Толстой (Podstawy rosyjskiej kultury. Dostojewski i Tołstoj), 1928;
• Арион (Arion: o emigracyjnej poezji rosyjskiej), 1939;
• Dziennik pobytu Adama Mickiewicza w Rosji 1824–1829, 1949;
• Aleksander Puszkin, 1949;
• Mickiewicz wśród Rosjan, 1950;
• Aleksander Puszkin, 1953;
• Wielki realista Aleksander Puszkin, 1954;
• Przygoda archiwalna, 1976;
• Autobiogram, 1989.

Poezja

• Миниатюры (Miniatury), 1921;
• Дуновение (Oddech), 1932;
• Варшава (Warszawa), 1934;
• Цветник. Дом (Ogród. Dom), 1936;
• Ёмигрантская поэма(Poemat emigracyjny), 1936;
• Ода смерти (Oda do śmierci), 1937;
• Притчи (Alegorie) 1938,
• Czas spopielały, 1957.

Proza

Opowiadania

• Ночные встречи (Noc spotkania, opublikowane w piśmie "Молва"), 1931;
• Wieczory nad Łódką, 1959;
• Róża i Walkiria czyli w dorzeczu Fabulistej, 1982;
• Odwiedziny Galileusza, 1986.

Powieści

• Ucieczka, 1959;
• Uprowadzenie Baucis, 1960;
• Białe runo, 1962;
• Wyłączenie, 1962;
• Czasobranie, 1963 (1970 zmienione wyd. pt. Miasto i Julia);
• Kiermasz, 1964;
• Owoc z grynszpanem, 1965;
• Wyprawa na Patmos, 1966;
• Wydarzenie, 1968;
• Dzikie muzy, 1968;
• Arka, 1970;
• Komiks psychologiczny, 1972;
• Erotyk, 1974;
• Taniec Eurynome, 1976;
• Horoskop, 1981;
• Terapia przestrzenna, 1983;
• Wywiad z Gustawem, 1990.

• Lesław M. Bartelski: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 125-126.

• Utwory Gomolickiego, a także teksty poświęcone jego twórczości w serwisie russianresources.lt (ros.). [dostęp 2012-06-01].
• Лев Николаевич Гомолицкий / Сочинения русского периода. Стихотворения и поэмы. – Том 1. – Москва, 2011. (ros.). [dostęp 2015-10-12].].