Kostis Moskof

Ο Κωστής Μοσκώφ (Θεσσαλονίκη, 15 Νοεμβρίου 1939 – Θεσσαλονίκη, 29 Ιουνίου 1998), ήταν Έλληνας ποιητής, ιστορικός, δοκιμιογράφος, συγγραφέας και δημοσιογράφος. Κατέλαβε σημαντικές διοικητικές και όχι μόνο θέσεις ενώ θεωρείται ένας από τους αξιόλογους εκπροσώπους της αριστερής διανόησης και της μεταπολεμικής λογοτεχνίας της Θεσσαλονίκης.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 15 Νοεμβρίου του 1939. Ο πατέρας του Ηρακλής Μοσκώφ ήταν καπνέμπορος από τον Πόντο ενώ η μητέρα του Αμίνα Αρριγκόνι είχε ιταλική και ισπανοεβραϊκή καταγωγή. Ο παππούς του, Πιέτρο Αρριγκόνι αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, έχει χαρίσει μερικά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά δείγματα στη Θεσσαλονίκη. Η πρώτη κατοικία της οικογένειας ήταν στην περιοχή της Διαγωνίου.

Σπούδασε στα Αμερικανικά Κολέγια Αθηνών και Θεσσαλονίκης, στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ., στο Ecole des Hautes Etudes στη Σορβόνη. Αναγορεύτηκε διδάκτωρ Ιστορίας και Ανθρώπινης Σκέψης στην Ανώτερη Σχολή Σπουδών στο Παρίσι.

Πολιτική δράση

Ασχολήθηκε ενεργά με τα κοινά. Επί τρεις τετραετίες ήταν ο πρώτος σε προτίμηση δημοτικός σύμβουλος της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, για ένα διάστημα διετέλεσε δήμαρχος Θεσσαλονίκης, ως πλειοψηφήσας δημοτικός σύμβουλος μετά τον θάνατο του Μιχάλη Παπαδόπουλου (Φεβρουάριος 1982). Ακόμα, ήταν υποψήφιος βουλευτής με το Κ.Κ.Ε, σύμβουλος του Υπουργείου Πολιτισμού και Διευθυντής του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών. Το 1956 συμμετείχε στην πολιτική νεολαία του Γρηγορίου Λαμπράκη, έχοντας επηρεαστεί από τον Οδηγό για το σοσιαλισμό του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω.

Από το 1989 και εξής, έδρασε ως Μορφωτικός Σύμβουλος της Ελληνικής Πρεσβείας στην Αίγυπτο. Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά την παραμονή του στην Αίγυπτο, συνέβαλε στη λειτουργία της κατοικίας του Κ. Π. Καβάφη ως μουσείο, ενώ θέσπισε και το λογοτεχνικό βραβείο «Καβάφη» (1991 κ.ε.) Στο μουσείο αυτό, για επτά έτη, πραγματοποιούνταν το ετήσιο λογοτεχνικό συνέδριο για το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή.

Επιπρόσθετα, ήταν Εκπρόσωπος του Ιδρύματος του Ελληνικού Πολιτισμού στη Μέση Ανατολή, το οποίο επί των ημερών του πραγματοποίησε σειρά από εκδόσεις (μεταφράσεις Ελλήνων λογοτεχνών στην αραβική γλώσσα και το αντίστροφο) και εκδηλώσεις με στόχο τη σύσφιξη των Ελλήνων με την «καθ' ημάς Ανατολή», κατά την προσφιλή του έκφραση.

Έγραψε αξιόλογο ιστορικό έργο και ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την ανθρωπογραφία, την κοινωνιολογία και την ιστορία της Ελλάδας.

Ως δημοσιογράφος εργάστηκε από το 1988 συμμετέχοντας στη Διαδημοτική Ραδιοφωνία Ένατο Κύμα και στην εφημερίδα Πρώτη.

Παντρεύτηκε το 1967 την Πόπη Πασχαλίδου και απέκτησε δύο παιδιά.

Το 1970 διαγνώστηκε με καρκίνο στους λεμφαδένες, από τον οποίο και κατέληξε τελικά. Πέθανε στη Θεσσαλονίκη στις 29 Ιουνίου του 1998. Αναπαύεται στο πατρικό του κτήμα στον Πλαταμώνα όπου και συνέγραψε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Πέντε έτη μετά το θάνατό του, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση τιμής στη μνήμη του στο Κάστρο του Πλαταμώνα (Σεπτέμβριος 2003)

Το έργο του Μοσκώφ ήταν πολυπληθές και ποικίλο. Διακρίθηκε σε μία πλειάδα μορφών γραπτού λόγου και συγκεκριμένα στην ποίηση, το πεζογράφημα, το δοκίμιο και το άρθρο.

Στις βασικές του επιρροές ανήκουν ο Κ. Π. Καβάφης, ο Αμερικανός ποιητής Έζρα Πάουντ, ο Σαλβαντόρ Κουαζιμόντο και μοντέρνοι Εβραίοι ποιητές

Η επιρροή που του άσκησε η αριστερή διανόηση διαπερνά βαθύτατα το έργο του. Μολονότι μαρξιστής, προσπάθησε να ξεπεράσει με το ιστορικό του έργο τη μηχανιστική οπτική της μαρξιστικής ιστοριογραφίας. Συνέδεσε τον κομμουνισμό με τον ορθόδοξο Χριστιανισμό και την ιστορικοϋλιστική μεθολογία με τη μεταφυσική του τελευταίου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας μαρξιστικής θεολογίας. Παρόμοιους στόχους είχε και με τη συγγραφή γεωγραφίας, πολιτικής ιδεολογίας και, εν τέλει, λογοτεχνίας.

Το πρώτο του βιβλίο Η εθνική και κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα - Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου (1972) αναπαράγει την έννοια που πρώτος πρότεινε ο Φερνάν Μπρωντέλ για τη «μακρά διάρκεια της Ιστορίας».

Η ποίησή του κινήθηκε θεματικά γύρω από τον έρωτα και την ιστορία.

Κεντρική θέση στο έργο του κατέχει η γενέτειρα Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος έγραψε στο βιβλίο του Θεσσαλονίκη 1700-1912: Τομή της μεταπρατικής πόλης: «Η αίσθηση του άλλου, ο έρωτας εντοπίζεται στον άνθρωπο της Θεσσαλονίκης, όπου και αν αυτός βρίσκεται και όπου τον έχει τοποθετήσει η θέση του μέσα στο σύστημα». Επιπροσθέτως, ο πεζογράφος Γιώργος Ιωάννου τον καταλογίζει, μαζί με τον ίδιο και το Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη στους Θεσσαλονικιώτες συγγραφείς οι οποίοι κατέχονται από «το σύμπλεγμα του ιδιοκτήτη αυτής της πόλης ή του ιδιοκτήτη της ιδέας αυτής της πόλης».  

Ποιητικές συλλογές

• Ποιήματα (1987)
• Για τον έρωτα και την επανάσταση (1989, ποίημα)

Δοκίμια

• Η κοινωνική συνείδηση στην ποίηση της Θεσσαλονίκης (1974)
• Η εθνική κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα. Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου (1978)
• Η πράξη και η σιωπή. Τα όρια του Έρωτα και της Ιστορίας» (Δοκίμια Ι) (1979)
• Η πράξη και η σιωπή. Τα όρια του έρωτα και τα όρια της ιστορίας (Δοκίμια ΙΙ) (1983)
• Λαϊκισμός ή πρωτοπορία; (1984)

Πεζογραφία

• Η σάρκα σου όλη (1998, αφήγημα)
• Στα όρια του έρωτα και της ιστορίας. Προσωπική εξομολόγηση (1997, αυτοβιογραφία)

Μεταφράσεις-ανθολογίες

• Αραβική ποίηση: 20 αιώνας (1994)
• Εβραϊκή ποίηση (1997, ανθολόγηση)

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

• Θεσσαλονίκη (1999)
• Ενδοσκεληδόν (2008)

Άλλα έργα

• Εισαγωγικά στο κίνημα της εργατικής τάξης στην Ελλάδα (1978)
• Θεσσαλονίκη: 1700-1912, τομή της μεταπρατικής πόλης (1979)
• Η διοργάνωση του επαναστατικού μας ονείρου (1987, δοκ.)

Ανέκδοτα έργα

Γεωγραφία (γεωγραφική καταγραφή της ελλαδικής ενδοχώρας)

Ο Αμνός του Κυρίου (μυθιστορία)