Konstanty Dobrzyński

Konstanty Dobrzyński (ur. 20 grudnia 1908 w Łodzi, zm. 3 września 1939 w Janowie) – łódzki poeta, pisarz robotniczy.

Lata młodości

Urodził się w podłódzkich Chojnach (obecnie dzielnica Łodzi), w biednej rodzinie robotniczej. Ojciec był studniarzem, zarabiał niewiele i gdy zginął w czasie wojny, rodzina znalazła się w nędzy. Z tego powodu matka wraz z synem wyjechała do rodziny na Kujawy, gdzie mały Konstanty zarabiał na życie pasaniem bydła u okolicznych chłopów.

Po kilku latach, gdy wrócili do Łodzi, Konstanty dokończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę w państwowej szkole włókienniczej. Naukę po roku musiał przerwać, aby podjąć pracę i utrzymać siebie i chorą matkę. Pracował przez dwa lata jako robotnik budowlany, a następnie w fabryce włókienniczej Zjednoczone Zakłady Scheibler i Grohman. W tym czasie uczył się w wieczorowym gimnazjum i zdobył maturę.

Debiut i kariera literacka

Po odbyciu służby wojskowej, przez pewien czas, nie mógł znaleźć pracy. W tym okresie zetknął się z ruchem narodowym. Był członkiem Obozu Wielkiej Polski i Stronnictwa Narodowego. Wcześnie zaczął pisać, ale debiutował dopiero w 1935 roku na łamach łódzkiej codziennej gazety „Głos Poranny”. W 1936 roku w Poznaniu ukazał się jego obszerny zbiór wierszy Czarna poezja, zawierający m.in. cykl utworów poświęconych Łodzi, a wśród nich – swojemu przedmieściu. Wstęp do owego tomu wierszy napisał polski polityk i publicysta związany z ruchem narodowym Marian Seyda. W twórczości Konstantyna Dobrzyńskiego znajdują odzwierciedlenia łódzkie realia, które łatwo można znaleźć w wierszach W fabrycznej hali, Jesień, czy Wiosna, Gwiazdy i Smutek.

Po debiucie książkowym, odnotowanym przez krytykę, znalazł stałą pracę w redakcji endeckiego „Orędownika” w Poznaniu. Przez pewien czas mieszkał w owym mieście, gdzie znajdowała się redakcja gazety. Dobrzyński był również współpracownikiem łódzkiego oddziału redakcji periodyku. Jednak łódzki „Orędownik” był pismem innym niż jego macierzyste wydanie. Przyświecały mu hasła antysemickie, antylewicowe i antyrządowe.

Dobrzyński był również współpracownikiem tygodnika „Prosto z Mostu”. Na łamach tej gazety ukazywały się jego pseudoawangardowe wiersze o niedwuznacznym przesłaniu: jeden cios w zęby! oraz dosyć słów! dzisiaj/są/pieści!!. W 1938 roku ukazał się drukiem drugi tomik wierszy Dobrzyńskiego: Żagwie na wichrach, nagrodzony w 1939 roku przez „Prosto z mostu”.

W twórczości Dobrzyńskiego zauważono duże podobieństwo z poezją Antoniego Kasprowicza, poety wywodzącego się z innego robotniczego przedmieścia łódzkiego - Widzewa. Jego wiersze pojawiły się też w Antologii współczesnej poezji polskiej 1918-1938. Natomiast historyk literatury Ludwik Stolarzewicz, autor przedwojennego opracowania dotyczącego literackich opisów Łodzi oraz autorów łódzkich, w 1937 roku pisał również o Dobrzyńskim, że ma talent naprawdę rzeczywisty, wymagający tylko umiejętnej pielęgnacji i nakładający na niego obowiązek usilnej pracy nad sobą.

Śmierć

Zginął w czasie kampanii wrześniowej 3 września 1939 roku jako kanonier 7 pułku artylerii lekkiej w Janowie pod Częstochową. Jestpochowany na cmentarzu Kule w Częstochowie.

Tomiki wierszy

• Czarna poezja (Orędownik 1936)
• Żagwie na wichrach (Drukarnia Polska 1938)
• W 2018 r., staraniem Wojciecha Rotarskiego, ukazały się Wiersze zebrane Konstantego Dobrzyńskiego (Częstochowa - Łódź 2018)

Inne

• Sokoli marsz (druk muzyczny; muzyka: Włodzimierz Mierzejewski, słowa: Konstanty Dobrzyński; Radom: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” 1938)
• (współautor) Antologia współczesnej poezji polskiej 1918-1938 (oprac. Ludwik Fryde, Antoni Andrzejewski, Warszawa: „Nasza Księgarnia” 1939)
• Pogrzeb Romana Dmowskiego [fragm.] („Myśl Polska”, 1989, nr 1/2)
• Lipiec („Myśl Polska” 2007, nr 42; przedruk z „Prosto z Mostu” 1935, nr 34)
• Mój Chrystus; Facjatka; Do świętych wisielców („Myśl Polska” 2008, nr 4; przedruk z „Prosto z Mostu” 1938, nr 3)
• Alkazar („Glaukopis” 2010, nr 17/18)

• Lesław M. Bartelski, Pieśń niepodległa: pisarze i wydarzenia 1939-1942, Kraków, Wydawnictwo Literackie 1988, s. 31, 166, 529.
• Feliks Bąbol, Łódź, która odeszła, Łódź, Wydawnictwo Łódzkie 1973, s. 75-79 (rozdział Kostek).
• Tadeusz Gicger, Opowieści o dawnych poetach Łodzi, Łódź: Wojciech Grochowalski 1995, s. 111 ​ISBN 83-901093-1-X​ (rozdział Konstanty Dobrzyński).
• Kazimierz Hałaburda, Poeta jutrzejszej Polski, „Prosto z Mostu” 1938, nr 26, s. 5.
• Paweł Kuciński, Reinterpretacje romantyzmu: radykalny nacjonalizm wobec dziedzictwa epoki wieszczów, „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2014, nr 5, cz. 1, s. 31-64.
• Paweł Kuciński, Rytuały demokracji - święto totalitaryzmu. Narodowo-Radykalna refleksja o obchodach, celebracjach i pamięci między wojnami, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” 16 (2010), s. 327-345.
• Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939–1955. Słownik biograficzny, t. 1, red. Wojciech Jerzy Muszyński, Jolanta Mysiakowska-Muszyńska, Warszawa, IPN 2010 (biogram).
• Aleksander Rogalski, W kręgu przyjaźni. Sylwetki twórców, Warszawa, Pax 1983, s. 7-26.
• Wojciech Rotarski, Konstanty Dobrzyński (1908-1939); [w:] Dobrzyński Konstanty, Wiersze zebrane, Częstochowa - Łódź, 2018.
• Słownik pisarzy polskich, pod red. Arkadiusza Latuska, Kraków, „Zielona Sowa” 2003, s. 112 (biogram).
• Paweł Maurycy Sobczak, Polscy pisarze wobec faszyzmu, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2015, s. 121, 159, 203, 232.
• Maciej Urbanowski, Nacjonalistyczna krytyka literacka: próba rekonstrukcji i opisu nurtu w II Rzeczypospolitej, Kraków, „Arcana” 1997, s. 87, 99, 113, 146.
• Barbara Wysocka, Kultura literacka Wielkopolski w latach 1919-1939, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM 1990.

• Tomiki wierszy Konstantyna Dobrzyńskiego na stronie Biblioteki Cyfrowej Regionalnej Ziemi Łódzkiej
• Graf Zero: Konstanty Dobrzyński (pol.). Blogpublika. [dostęp 2017-06-21].
• Paweł Brojek: Tak ginie poeta-żołnierz. Rzecz o Konstantym Dobrzyńskim (pol.). Prawy.pl. [dostęp 2017-06-21].