Józef Baryła

Józef Baryła (ur. 21 listopada 1924 w Zawierciu) – generał broni Wojska Polskiego, doktor nauk humanistycznych (1964), szef Głównego Zarządu Politycznego WP (1980–1986), wiceminister obrony narodowej, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (1981–1983), działacz partyjny i państwowy, członek Komitetu Centralnego PZPR (1980–1981 i 1985–1990), sekretarz KC PZPR (1985–1988), członek Biura Politycznego KC PZPR (1986–1988), członek Prezydium Rady Naczelnej ZBoWiD (1985–1990), ambasador PRL i RP w Syrii i Jordanii (1988–1990), poseł na Sejm PRL IX kadencji (1985–1989).

W czasie II wojny światowej pracował jako robotnik w Hucie Szkła w Zawierciu. Do ludowego Wojska Polskiego wstąpił ochotniczo w maju 1945. Został wcielony do 21 Zapasowego Pułku Artylerii Lekkiej. W latach 1945–1947 brał czynny udział w walkach z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii. Ukończył Oficerską Szkołę Artylerii w Toruniu (25 maja 1947).

Na początku swej kariery wojskowej służył w artylerii. Od 1947 był dowódcą plutonu w 23 Pułku Artylerii Lekkiej w Bielsku-Białej (pułk ten wchodził w skład 6 Dywizji Piechoty w Krakowie). W 1949 przeszedł do aparatu partyjno-politycznego wojska. Początkowo był kierownikiem sekcji polityczno-wychowawczej w 40 Pułku Artylerii Lekkiej w Jarosławiu (pułk ten znajdował się w strukturach 9 Dywizji Piechoty w Rzeszowie). W 1949 przeszedł na stanowisko inspektora Zarządu Politycznego Dowództwa Okręgu Wojskowego nr V w Krakowie. Od 1950 studiował w Wojskowej Akademii Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie, którą ukończył z pierwszą lokatą w 1953 (w 1956 uzyskał stopień magistra pedagogiki). W latach 1953–1955 był zastępcą komendanta do spraw politycznych Oficerskiej Szkoły Samochodowej w Pile. W latach 1955–1960 zastępca ds. politycznych dowódcy 8 Dywizji Artylerii Przełamania w Bemowie Piskim. W latach 1960–1968 – zastępca szefa Zarządu Propagandy i Agitacji Głównego Zarządu Politycznego WP.

W 1964, studiując zaocznie, obronił pracę doktorską w Wojskowej Akademii Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego. W kolejnych latach ukończył kurs Operacyjno-Strategiczny Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR w Moskwie (1973) oraz Centralny Kurs Kadry Kierowniczej przy KC PZPR (1977).

W latach 1968–1969 – szef Zarządu Propagandy i Agitacji GZP WP. Od 11 stycznia 1969 do 7 lipca 1972 był zastępcą dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego ds. politycznych. Będąc na tym stanowisku, 6 października 1970 został awansowany uchwałą Rady Państwa PRL do stopnia generała brygady. Nominację wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL marszałek Polski Marian Spychalski.

W lipcu 1972 objął stanowisko I zastępcy szefa GZP WP (gen. Włodzimierza Sawczuka) 1 października 1974 awansowany uchwałą Rady Państwa PRL do stopnia generała dywizji. Nominację wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL prof. Henryk Jabłoński.

7 maja 1980 mianowany (w miejsce odwołanego gen. Włodzimierza Sawczuka) szefem Głównego Zarządu Politycznego WP, a 11 października 1980 wiceministrem obrony narodowej. W latach 1981–1983 był członkiem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. 24 września 1983 awansowany uchwałą Rady Państwa PRL do stopnia generała broni. Nominacje wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL prof. Henryk Jabłoński. Odpowiadał za propagandę wojskową w okresie stanu wojennego (1981–1983).

Jako szef Głównego Zarządu Politycznego ustalał kierunki pracy partyjno-politycznej w siłach zbrojnych, wydawał zarządzenia, wytyczne i instrukcje normujące działalność instancji i organizacji partyjnych w wojsku. Jego zastępcami i bliskimi współpracownikami byli generałowie: Henryk Koczara, Tadeusz Szaciło, Albin Żyto, Władysław Honkisz i Mieczysław Włodarski.

Równolegle z karierą wojskową piastował szereg funkcji partyjnych: członek PPR od 1946, PZPR od 1948. Wielokrotnie był członkiem instancji partyjnych na różnych szczeblach. W latach 1956–1958 członek egzekutywy PZPR w Piszu. W 1960 był członkiem egzekutywy PZPR w Giżycku. W 1969 został członkiem plenum Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Bydgoszczy. Od VI Zjazdu PZPR (1971) wchodził w skład centralnych władz partyjnych: w latach 1971–1975 – członek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR, w latach 1975–1980 – zastępca członka KC PZPR, w latach 1980–1981 – członek KC PZPR. Na IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR (lipiec 1981) nie został wybrany w skład Komitetu Centralnego PZPR. 16 lipca 1982 na wniosek I sekretarza KC PZPR gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego dokooptowany w skład Komitetu Centralnego został ponownie zastępcą członka KC PZPR, od 14 maja 1985 ponownie członkiem KC PZPR. Podczas Krajowej Konferencji Delegatów PZPR w dniach 16-18 marca 1983 roku brał udział w pracach Komisji Wniosków i Rezolucji.

60-lecie urodzin gen. broni dr Józefa Baryły – życzenia od podwładnych z aparatu politycznego WP, przemawia gen. Tadeusz Szaciło, obok stoją (od lewej): gen. dyw. Władysław Polański – komendant WAP, gen. bryg. Albin Żyto – zastępca szefa GZP WP, gen. bryg. Henryk Kondas - zastępca dowódcy POW ds. politycznych, płk Stefan Rutkowski – przewodniczący Komisji Kontroli Partyjnej WP, płk Leon Morawski – szef Zarządu Wydawnictw, Drukarń i Zaopatrzenia GZP WP; Warszawa 21 listopada 1984

Gen. broni dr Józef Baryła (pierwszy z prawej na pierwszym planie) na konferencji naukowej z okazji 90. rocznicy urodzin Marszałka Polski i Związku Radzieckiego Konstantego Rokossowskiego; grudzień 1986

21 grudnia 1985 wybrany na sekretarza KC PZPR. W związku z tym faktem 4 stycznia 1986 został urlopowany z wojska i przestał być szefem GZP WP. Od tego momentu wchodził w skład ścisłych władz partyjnych. Jako sekretarz KC nadzorował pion organizacyjny KC oraz MON i MSW. W latach 1985–1986 – przewodniczący Komisji Prawa i Praworządności KC PZPR. Na X Zjeździe PZPR (3 lipca 1986) wybrany na członka Biura Politycznego KC PZPR. Od lipca 1986 do marca 1989 przewodniczący Komisji ds. Wewnątrzpartyjnych oraz Działalności Partii w Organach Przedstawicielskich i Administracji Państwowej KC PZPR oraz przewodniczący Rady Redakcyjnej „Życia Partii”. Stał także na czele Zespołu Komitetu Obrony Kraju ds. Patriotyczno - Obronnego Wychowania Społeczeństwa ze Szczególnym Uwzględnieniem Młodzieży.

Ponadto w latach 1985–1989 był posłem na Sejm PRL IX kadencji z okręgu Bydgoszcz, członkiem Prezydium Klubu Poselskiego PZPR oraz członkiem Sejmowej Komisji Edukacji Narodowej. Był długoletnim zastępcą przewodniczącego, a w latach 1984–1989 przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego kwartalnika „Wojskowego Przeglądu Historycznego”. W latach 1985–1990 – członek Prezydium Rady Naczelnej ZBoWiD. W latach 1983–1989 członek Prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

14 czerwca 1988 odwołany z funkcji sekretarza KC PZPR. W dniach 20–21 grudnia 1988, na I części X Plenum KC PZPR, gen. Wojciech Jaruzelski przeprowadził głęboką rekonstrukcję kierownictwa PZPR. Z Biura Politycznego KC odeszło sześciu z piętnastu członków: Józef Baryła oraz Jan Główczyk, Tadeusz Porębski, Zbigniew Messner, Zygmunt Murański i Zofia Stępień (po ich odejściu awansowali w strukturach PZPR m.in. Stanisław Ciosek, Leszek Miller i Zygmunt Czarzasty), co umożliwiło podczas II części tego Plenum, która odbyła się w styczniu 1989, podjęcie decyzji o rozpoczęciu rozmów z „Solidarnością”, które zakończyły się likwidacją PZPR-owskiego systemu władzy w PRL.

W 1982 znalazł się w grupie wojskowych działaczy partyjnych wyróżnionych przez Sekretariat KC PZPR medalem 100-lecia Polskiego Ruchu Robotniczego. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR-PPS – powstania PZPR, któremu przewodniczył I sekretarz KC PZPR.

Od 17 listopada 1988 do 30 września 1990 Józef Baryła pełnił funkcję ambasadora PRL i RP w Syrii, a od 15 grudnia 1988 do 30 września 1990 także w Haszemidzkim Królestwie Jordanii. Listy uwierzytelniające w Syrii złożył 26 stycznia 1989, a w Jordanii 8 czerwca 1989. Po powrocie do kraju we wrześniu 1990 roku przebywał w dyspozycji MON. Od 3 lipca 1991 w stanie spoczynku. Pożegnany przez ministra obrony narodowej wiceadmirała Piotra Kołodziejczyka.

Jest członkiem Klubu Generałów Wojska Polskiego.

Książki i opracowania

• Charakter stosunków międzyludzkich i ich społeczne uwarunkowanie w armiach kapitalistycznych i socjalistycznych, Wydawnictwo MON, Warszawa 1966, materiały nr 5 do szkolenia politycznego;
• Charakterystyka współczesnej cywilizacji i kierunki jej rozwoju, Materiały do Szkolenia Politycznego Generałów i Oficerów, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967;
• W marksizmie-leninizmie nasza siła, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984;
• Zainteresowania kadry oficerskiej w świetle współczesnej cywilizacji, Warszawa 1965;
• Zawsze tam skąd Ojczyzny wołanie dobiega, Biblioteczka Wojska Ludowego, Warszawa 1983.

Artykuły

• Bieżące i perspektywiczne kierunki pracy ideowo-wychowawczej (w) Wojsko Ludowe, 1983, nr 1
• Budżet wolnego czasu kadry oficerskiej tzw. leśnego garnizonu i sposób jego spożytkowania (w) Zeszyty Naukowe WAP, 1961 nr 5
• Być członkiem partii – znaczy być w centrum życia (w) Wojsko Ludowe, 1984, nr 5 (408)
• Czas ocalenia, czas odrodzenia (w) Żołnierz Wolności 1982 nr 193
• Czas porozumienia, czas walki (w) Żołnierz Wolności 1983 nr 33
• Czas nadziei, czas tworzenia (w) Żołnierz Wolności 1983 nr 200
• Jubileusz znaczony walką, pracą i służbą /w/ Wojsko Ludowe, 1984, nr 8 (411), ss. 11–15
• Linia skuteczności i konsekwencji (w) Nowe Drogi 1987, nr 2, ss. 18–28
• Literatura w służbie obronności kraju (w) F. Kulej, J. Lewicki Wojsko w literaturze, Wydawnictwo MON, Warszawa 1984, ss. 224–232
• Partia w wojsku – zawsze na wysokości zadania (w) Wojsko Ludowe, 1985, nr 5
• Polska myśl niepodległościowa i rewolucyjna 1794–1918 (w) Wojskowy Przegląd Historyczny 1988 nr 3, ss. 3–16
• Socjalizmu będziemy bronić tak jak niepodległości /w/ Wojsko Ludowe, 1981, nr 8
• Sprawie partii i narodu żołnierze oddani są całym sercem /w/ Wojsko Ludowe, 1981, nr 1
• Wciąż lepiej służyć socjalistycznej ojczyźnie (w) Wojsko Ludowe 1976 nr 8 ss. 4–13
• Wyższa jakość działalności kulturalnej – ważnym zadaniem ZSM w Siłach Zbrojnych PRL (w) Kultura i oświata w WP, 1977 nr 1, ss. 8–15
• Znaczenie historii w patriotycznym wychowaniu młodzieży (w) Wojskowy Przegląd Historyczny, 1983, nr 2–3, s. 12
• Związki i zależności między polityką a wychowaniem (w) Z. Misztal, Rada Ministerstwa Obrony Narodowej do Spraw Nauk Społecznych, Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych, Wojskowa Akademia Polityczna im. Feliksa Dzierżyńskiego, Polityka i Wychowanie, Wydawnictwo MON, Warszawa 1986, s. 7

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1980)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1968)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1963)
• Order Budowniczych Polski Ludowej (1984) – z okazji 40-lecia PRL
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1973)
• Złoty Krzyż Zasługi (1957)
• Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Srebrny medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Brązowy medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Złota Odznaka „Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego”
• Brązowa Odznaka „Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego"
• Złota Odznaka „Za Zasługi w Ochronie Granic PRL”
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Ligi Obrony Kraju”
• Złota Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej”
• Złota Odznaka im. Janka Krasickiego (ZSMP)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Odznaka „Za Zasługi dla Związku Bojowników o Wolność i Demokrację"
• Złota Odznaka Kół Młodzieży Wojskowej
• Złota Odznaka Socjalistycznego Związku Młodzieży Wojskowej
• Medal pamiątkowy „40 lat Zjednoczenia Polskiego Ruchu Robotniczego” (1988)
• Order Przyjaźni Narodów (1973, ZSRR)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1984, ZSRR)
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” (1980, ZSRR)
• Medal 20-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945 (1972, ZSRR)
• Medal 30-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945 (1975, ZSRR)
• Medal 40-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945 (1985, ZSRR)
• Medal 60-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (1978, ZSRR)
• Medal 70-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (1988, ZSRR)
• Medal „Za umacnianie Braterstwa Broni” (Bułgaria)
• Medal „30 lat Bułgarskich Sił Zbrojnych” (Bułgaria)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1985, CSSR, order wręczał Prezydent Czechosłowacji Gustáv Husák)
• Medal Braterstwa Broni (ČSSR)
• Medal „40 lat Wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Radziecką” (1985, CSSR)
• Medal „Braterstwa Broni” Republiki Kuby (1983, Republika Kuby)
• Złoty Order Zasług dla Ojczyzny (1984, NRD)
• Medal „30 lat Narodowej Armii Ludowej NRD” (1986, NRD)
• Złoty Medal Braterstwa Broni (NRD)
• Złoty medal „Virtutea Ostaseasca” (1971, Rumunia)
• Medal Przyjaźni Socjalistycznej Republiki Wietnamu
• inne medale i odznaczenia jubileuszowe i pamiątkowe państw socjalistycznych, organizacyjne i regionalne

• A. Dudek: Reglamentowana rewolucja. Rozpad dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2005
• Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1995
• Encyklopedia Powszechna PWN, tom IV – suplement, PWN, Warszawa 1989
• L. Grot, T. Konecki, E. Nalepa: Pokojowe dzieje Wojska Polskiego, Wojskowy Instytut Historyczny im. Wandy Wasilewskiej, Warszawa 1988
• M. Jędrzejko, M. Paszkowski, M. Krogulski: Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej (1989–2002), Wydawnictwo Von Borowiecky, Warszawa 2002, ​ISBN 83-87689-46-7​
• J. Królikowski: Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010
• T. Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991
• H.P. Kosk: Generalicja Polska, tom I, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1999
• Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
• Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989
• A. Paczkowski: Pół wieku dziejów Polski, PWN, Warszawa 1996
• G. Sanford: Military Rule in Poland: The Rebuilding of Communist Power, 1981–1983, New York St. Martin's, 1986
• J. Stroynowski, ed., Who is who in the Socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989
• VII Kongres ZBoWiD, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1985
• „Trybuna Ludu”, 4 lipca 1986, ss. 1–2
• Dane o odznaczeniach na podstawie kroniki w kwartalniku „Wojskowy Przegląd Historyczny”