Jolanta Gontarczyk

Jolanta Małgorzata Gontarczyk, obecnie jako Jolanta Lange (ur. 1949) – polska socjolog z tytułem doktora, działaczka lewicowa i feministyczna, polityk, radna sejmu Sejmiku Województwa Mazowieckiego.Tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa (SB).

Urodziła się w 1949. Córka Juliana Lange (w 1948 roku zmienił nazwisko na Pławski). Uzyskała stopień naukowy doktora socjologii. Została adiunktem w Instytucie Kształcenia Nauczycieli w Łodzi. Publikowała w dziedzinie oświaty w tygodniku społeczno-kulturalnym „Odgłosy”. Wstąpiła do łódzkiej „Solidarności”.

Jej mężem został Andrzej Gontarczyk, kierownik Przedsiębiorstwa Rozpowszechniania Filmów, w 1981 kierownik łódzkich kin „Gdynia” i „Wisła”. 6 września 1982 oboje wyjechali do Republiki Federalnej Niemiec (w ramach tzw. łączenia rodzin, jako że mieszkała tam krewna Jolanty Gontarczyk) i otrzymali niemieckie obywatelstwo. W 1984 przystąpili do funkcjonującej w Carlsbergu Chrześcijańskiej Służby Wyzwolenia Narodów, kierowanej przez ks. Franciszka Blachnickiego. W toku zaangażowania się w działalność ChSWN małżeństwo podjęło pracę w wydawnictwie „Maximilianum”, którego Jolanta Gontarczyk została kierownikiem, a jej mąż nadzorcą technicznym. W wydawnictwie było wydawane czasopismo „Prawda Krzyż Wyzwolenie”, na łamach którego swoje teksty pisała także Jolanta Gontarczyk. 30 czerwca 1985 została wybrana prezesem ChSWN, pełniła także funkcję sekretarza (Andrzej Gontarczyk został doradcą ks, Blachnickiego). Została powołana na stanowisko delegata rządu RP na uchodźstwie na terenie Carlsbergu i okolice od 1 sierpnia 1986 (jednocześnie była podległa delegatowi na teren całej RFN, dr. Wincentemu Broniwój-Orlińskiemu). Z biegiem czasu podnosiły się głosy niezadowolenia wśród członków ruchu skierowane wobec Gontarczyków, a mianowicie dotyczące osłabienia działalności organizacji czy niedomagania samej drukarni, a także pojawiały się plotki o ich podwójnej roli i pracy na rzecz komunistycznych służb specjalnych. W związku z napływającymi do ks. Blachnickiego informacji o agenturalnej działalności Gontarczyków, w tym przekazanych przez Andrzeja Wirgę ze źródeł Solidarności Walczącej, 26 lutego 1987 duchowny zapowiedział, że w przeciągu dwóch dni ma otrzymać przesądzające dowody na potwierdzenie tego. Następnego dnia małżeństwo Gontarczyków spotkało się z ks. Blachnickim, który kilka godzin później nagle zmarł (jako oficjalną przyczynę zgonu podano zator płucny). Według niektórych świadków podczas ostatniego spotkania małżeństwa z duchownym doszło między nimi do kłótni. Po śmierci księdza Gontarczykowie pozostali w Carlsbergu przez około rok. Po Walnym Zebraniu ChSWN 22 listopada 1987 odeszli z ruchu, po tym jak skierowano wobec nich oskarżenia o działalność agenturalną i dezintegrację organizacji. Podczas konferencji prasowej pod koniec kwietnia 1988, rzecznik rządu Zbigniewa Messnera, Jerzy Urban poinformował o powrocie do Polski po sześciu latach dziennikarza Andrzeja Gontarczyka wraz z żoną Jolantą, spikerką Radia „Wolna Europa”, których określił jako działaczy emigracyjnych struktur politycznych powiązanych z tzw. rządem londyńskim i Solidarnością Walczącą.

Po powrocie do Polski u zarania III Rzeczypospolitej Jolanta Gontarczyk zaangażowała się w ruch feministyczny. W założonej w 1990 Demokratycznej Unii Kobiet pełniła funkcję sekretarza generalnego w kadencji 1991–1994, 1994–1997, a w 1997 została wybrana wiceprzewodniczącą. W latach 90. była aktywna w podejmowanej inicjatywie ustawodawczej w zakresie legalizacji aborcji oraz w ramach akcji na rzecz prawnej legalizacji związków tej samej płci. W wyborach parlamentarnych 1997 bezskutecznie kandydowała do Sejmu RP III kadencji z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej w okręgu wyborczym nr 2, uzyskując 5409 głosów i zajmując drugie miejsce na swojej liście (mandat uzyskało dwóch pierwszych kandydatów). W wyborach samorządowych 1998 uzyskała mandat radnej Sejmiku Województwa Mazowieckiego I kadencji (1998–2002) uzyskując 11 316 głosów, zasiadała w Klubie Radnych Sojuszu Lewicy Demokratycznej, od 10 grudnia 2002 pełniła funkcje członka Zarządu Województwa Mazowieckiego, odpowiadając m.in. za sprawy związane z kulturą. Bez powodzenia ubiegała się o reelekcję w wyborach samorządowych 2002, kandydując z listy Koalicyjnego Komitetu Wyborczego Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy (uzyskała trzeci wynik na liście, zaś mandat uzyskało dwóch pierwszych kandydatów). W rządzie Marka Belki od 13 maja 2004 pełniła stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu Administracji Publicznej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji (pierwotnie zatrudniona na czas określony do 14 maja 2006), na stanowisku będąc odpowiedzialną za kontrolę funkcjonowania pracy administracji rządowej w województwach, gospodarowanie nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa, nadzór nad Zespołem do Spraw Koordynacji Strategii Antykorupcyjnej. W 1999 była inicjatorką Kongresu Kobiet SLD, w marcu 2005 weszła w skład zespołu powołanego przez Radę Krajową SLD celem opracowania nowej strategii programowej partii. W 2006 była doradcą Izby Włosko-Polskiej.

Postanowieniem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego z 6 marca 1997 została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi za wybitne zasługi w działalności społecznej.

Według dokumentów wywiadu MSW PRL Jolanta Gontarczyk została zwerbowana do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa w Łodzi jako tajny współpracownik w 1977 (jej mąż w 1974). Wyniki śledztwa prowadzonego przez Instytut Pamięci Narodowej w latach 2001–2005 wykazały, że oboje przebywając w latach 80. w RFN działali jako agenci SB, realizując zadania dla XI Wydziału (zajmującego się zwalczaniem dywersji ideologicznej) I Departamentu MSW – Jolanta Gontarczyk jako TW „Panna”, zaś Andrzej Gontarczyk jako TW „Yon”. Ich zadaniem miało być rozpracowywanie środowiska działaczy „Solidarności” w RFN, zaś po poznaniu ks. Blachnickiego zajmowali się jego inwigilacją oraz infiltracją ruchu ChSWN. W kwietniu 1988 mieli zostać ostrzeżeni o ich zdemaskowaniu, po czym zbiegli z Niemiec. W tym samym roku wobec obojga niemiecka prokuratura prowadziła postępowanie podejrzewając ich o szpiegostwo, zaś już po nagłym wyjeździe Gontarczyków do ich mieszkania, w którym pozostawili rzeczy osobiste, wkroczyli funkcjonariusze niemieckiego kontrwywiadu z Federalnego Urzędu Ochrony Konstytucji. Po publikacji tygodnika „Wprost” w 2005 opisującej agenturalną działalność małżeństwa, Jolanta Gontarczyk odeszła z zajmowanego stanowiska w MSWiA. Postanowieniem z 6 lipca 2006 prokurator Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach wobec braku danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa zostało umorzone śledztwo w sprawie zabójstwa ks. Franciszka Blachnickiego przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego poprzez podanie mu trucizny. W toku tego postępowania Jolanta i Andrzej Gontarczykowie przyznali się do współpracy z SB. Ustalenia prokuratury wykazały, że oboje działali w celu rozbicia polskiego środowiska emigracyjnego w RFN, a ich działania doprowadziły do upadku finansowego drukarni w Carlsbergu.