Jehuda Lejb Lubinski

Jehuda Lajb Lubiński (ur. 30 czerwca 1923 w Łodzi, zm. 1944) – łódzki Żyd, więzień Litzmannstadt Ghetto, ofiara Holocaustu, autor dziennika z getta.

Był synem Mojżesza (Moszka) (ur. 1886), biuralisty, i Ghany Mirli (ur. 1901). Uczęszczał do Szkoły Przemysłowej Towarzystwa Szerzenia Oświaty i Wiedzy Technicznej wśród Żydów (d. Szkoła Talmud–Tora) przy ul. Pomorskiej 48 w Łodzi, gdzie ukończył pierwszą klasę, zanim wybuchła wojna. Mieszkał wraz z rodzicami przy ul. 11 Listopada (obecnie ul. Legionów) 37A.

Po zajęciu Łodzi przez Niemców we wrześniu 1939 mieszkanie Lubińskich zostało zarekwirowane i rodzina przeniosła się do krewnych na ul. Narutowicza 11, a stamtąd do getta na ulicę Franciszkańską 38 (po kilku miesiącach od napaści na Polskę i zajęcia Łodzi, na terenie najbiedniejszej dzielnicy miasta – Bałut hitlerowcy stworzyli 30 kwietnia 1940 getto dla Żydów – Litzmannstadt Ghetto).

Wiosną 1940 w getcie w dzielnicy Marysin zaczęły tworzyć się komuny młodzieżowe. Do jednej z nich, przy ul. Okopowej 134/136, utworzonej przez absolwentów Szkoły Przemysłowej, przystąpił też Jehuda Lajb, nazywany przez kolegów i rodzinę Lolkiem. Tam przebywał do wiosny 1941, do czasu rozwiązania wspólnoty.

Był też aktywnym działaczem utworzonej w getcie młodzieżowej organizacji syjonistycznej pod nazwą Chazit Dor Bnej Midbar [Front Pokolenia Synów Pustyni]. Twórcą tej organizacji był Aron (Arnold) Jakobson, ur. w 1919, który po wywiezieniu z getta w 1944 do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (Oświęcimia-Brzezinki), a następnie do obozu pracy Goerlitz II, gdzie spłonął żywcem w baraku dla chorych podpalonym przez SS-manów podczas likwidacji obozu.

Po rozwiązaniu kolektywów na Marysinie zamieszkał ponownie w domu rodziców przy ul. Franciszkańskiej 38 i rozpoczął pracę w administracji getta: Centralnym Biurze Zakupów [Zentrall Einkaufstelle], agendzie Przełożonego Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt Ghetto Chaima Mordechaja Rumkowskiego. Pracował tam do czasu likwidacji getta w końcu sierpnia 1944. Wówczas został wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, a stamtąd do obozu Kaufering, gdzie zmarł z wycieńczenia.

W 2003 odnaleziono jeden z tomów dzienników pisanych przez niego w getcie łódzkim, zawierający opis wydarzeń za czas od l stycznia do 27 października 1941 i opublikowano jego fragmenty. Opisał w nim kolegów z organizacji syjonistycznej, np. Mordechaja Zylberberga, członka organizacji syjonistów-rewizjonistów Bejtar, recytatora wierszy w języku jidysz.

Opisał też dziewczynę o imieniu Frania. Była nią Frajda Jakubowicz, ur. w 1923, członkini tejże organizacji, działająca w grupie Haszalszelet [Łańcuch], która wywieziona w sierpniu 1944 do Oświęcimia (Auschwitz), a potem w obozie koncentracyjnym Stutthof(KL) (obecnie Muzeum Obozu Stutthof w Sztutowie) poniosła śmierć z głodu i wycieńczenia.

Dziennik ten znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Miasta Łodzi.

• Kempa A., Szukalak M. Żydzi dawnej Łodzi Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych tom IV od A do Z, Łódź 2004, s. 111-112, ​ISBN 83-87522-67-8​,
• Podolska J., Dziennik z łódzkiego getta. Zapiski sprzed lat, „Gazeta Łódzka” z 11 IV 2003 r., s. 8-9;
• Podolska J., Dziennik Jehudy, „Gazeta Łódzka” z 7 IV 2003 r., s. 3;
• Księga adresowa miasta Łodzi i województwa łódzkiego [...]. Rocznik 1937-1939, Łódź [1937] dz. II s. 271;
• Lodz Names. List of the ghetto inhabitants 1940–1944, vol. 3, Jerusalem 1994 s. 1589 [tu jako Lajb].