Jan van Roekel

Jan van Roekel (Wageningen (Nederland), 25 december 1920 - Wellington, 16 april 1987) was een Nederlands verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog. Hij gaf leiding aan een OD-groep in Wageningen.

Van Roekel werd geboren in het oude veerhuis de Wolfswaard in Wageningen. Zijn ouders gingen uit elkaar toen hij nog geen twee jaar oud was. Van Roekel bleef bij zijn moeder Zwaantje Bosman. Kort na de Duitse inval in Nederland sloot Van Roekel zich aan bij de Ordedienst (OD). De OD was een organisatie die vooral bestond uit Nederlandse militairen die zich voorbereidden om het vacuüm dat zou ontstaan na een Duitse nederlaag in te vullen. In tegenstelling tot veel afdeling pleegde de OD-groep in Wageningen wel actief verzet.

De Wolfswaard functioneerde als het hoofdkwartier van een OD-groep waar Van Roekel leiding aan gaf. Door de relatief afgelegen ligging was het de ideale locatie. Vanuit het huis werd in de overval op het Wageningse bevolkingsregister georganiseerd. De Duitse bezetter had in december 1942 het hoofd van de inspectie van de bevolkingsregisters opdracht gegeven om gegevens te verschaffen over de mannelijke Nederlanders geboren in de jaren 1918-1922 met het oog op tewerkstelling in Duitsland. Hierop besloot Van Roekel samen met de studenten Henk Sijnja en Yge van der Wal het hele bevolkingsregister te laten verdwijnen. Zij kregen hulp van de gemeenteambtenaar Bob Mebius.

In de nacht van 2 op 3 januari 1943 bezochten zij het Wageningse stadhuis en namen alle persoonskaarten achter op de fiets mee. Ze gooiden deze in een moeras. Dit was de eerste overval tijdens de oorlog op een bevolkingsregister. Na ontdekking werd een groep van 21 studenten van de Landbouwhogeschool als gijzelaars overgebracht naar Kamp Amersfoort en later Kamp Vught. Een van hen overleed daar.

In het huis was ook een geheime zender ondergebracht. Van Roekel en Sijnja zonden in april-mei 1943 stakingsoproepen uit. De zender werd indirect een aantal inwoners van het huis noodlottig. Van Roekel en zijn moeder verhuurden een deel van het huis namelijk aan de zussen Eltien en Neeltje Krijthe, die aan de Landbouwhogeschool werkten. Zij boden onderdak aan twee joodse onderduikers, broer en zus Theo en Marie Stoppelman. In mei 1944 arresteerde de Sicherheitsdienst drie Wageningers die radio-onderdelen bij zich hadden. Een was betrokken bij de geheime zender. Zij hadden radio-onderdelen in bezit en één van hen was betrokken bij de illegale zender. Op 20 mei 1944 viel de SD om vijf uur in de ochtend de Wolfswaard binnen. Van Roekel en Sijnja slaagden erin ongezien te ontkomen, de zussen Krijthe en hun joodse onderduikers werden alle vier gearresteerd. Zowel Eltien Krijthe als Theo Stoppelman overleefden de Duitse concentratiekampen niet.

Tijdens de Slag om Arnhem in september 1944 kwamen niet alle gliders op de hun bestemming terecht. Sommige vliegtuigen crashten of werden verkeerd afgezet. Sommigen kwamen direct bij de Wolfswaard terecht. Zij werden ondergebracht op de begraafplaats aan de Oude Diedenweg. Vandaar uit werden zij door Van Roekel en Kees Mulder in een roeiboot over de Rijn gebracht naar de Betuwe. In totaal werden 69 Britse militairen in 7 tochten naar bevrijd gebied gebracht. Op 1 oktober 1944 werd Wageningen geëvacueerd. Van Roekel stak in een boot de Rijn over en sloot zich aan bij de geallieerden. In de meidagen van 1945 keerde hij in Schotse kilt terug in Wageningen.

Van Roekel ontving in 1947 van de Amerikaanse regering de Medal of Freedom vanwege zijn hulp aan geallieerde militairen. Van Groot-Brittannië ontving hij de Orde van het Britse Rijk.

Op initiatief van Van Roekel werd bij de renovatie van Wolfswaard een herdenkingssteen aangebracht in het huis. Van Roekel woonde in Nieuw-Zeeland, waar hij na de oorlog naartoe was geëmigreerd, en leed aan een ernstige ziekte. Hij maakte de onthulling van de steen niet meer mee. In 1981 bezocht hij zijn ouderlijk huis voor de laatste maal. De naam van Van Roekel staat ook vermeld op een plaat bij het Wageningse gemeentehuis ter herinnering aan het stelen van het bevolkingsregister.