Jan Szypowski

Jan Szypowski, ps. „Leśnik”, „Jan Kochanowski” (ur. 5 stycznia 1889 w Słupcy, zm. 28 marca 1950 w Warszawie) – pułkownik uzbrojenia Wojska Polskiego, współzałożyciel Centralnego Okręgu Przemysłowego, szef uzbrojenia AK, twórca podziemnego przemysłu zbrojeniowego, dowódca zgrupowania bojowego Leśnik w powstaniu warszawskim.

W czasie I wojny światowej walczył w szeregach Armii Imperium Rosyjskiego. W randze porucznika dowodził baterią forteczną w Twierdzy Osowiec. 6 sierpnia 1915 roku pod Osowcem został porażony w następstwie niemieckiego ataku gazowego.

18 lutego 1930 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów uzbrojenia. Pełnił służbę na stanowisku szefa Wydziału Amunicji w Departamencie Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych. Z dniem 31 maja 1932 roku został przeniesiony w stan nieczynny na okres 12 miesięcy, bez prawa do poborów. Został zatrudniony w Państwowej Fabryce Amunicji w Skarżysku. Z dniem 31 maja 1933 roku Minister Spraw Wojskowych przedłużył mu okres pozostawania w stanie nieczynnym o kolejne dwanaście miesięcy, a z dniem 31 maja 1934 roku – o dalsze dwanaście miesięcy.

W latach 1939–1940, posługując się nazwiskiem Jan Kochanowski, pracował w firmie Bracia Geisler, Okolski i Patschke w Warszawie, której właściciel, Adalbert Schepanek (Wojciech Szczepenik) był obywatelem amerykańskim. Pozwalało to na pewną swobodę działania i kierował tam m.in. wykonywaniem drobnego sprzętu wojskowego na potrzeby ZWZ.

W piwnicach jego domu przy ul. Podolskiej 12 testowano działanie zapalników do granatów „filipinek”, a w ogrodzie przeprowadzano próby z butelkami zapalającymi.

W czasie powstania warszawskiego, 18 sierpnia 1944, został ciężko ranny. Na mocy rozkazu dowódcy AK z tegoż dnia został awansowany do stopnia pułkownika i odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy.

W czasie walk „Leśnik” unieszkodliwił co najmniej dwie niemieckie miny samobieżne goliat poprzez przecięcie kabla sterującego. Dzięki zdobyciu tej broni, udało mu się poznać zasady jej działania i wydać instrukcję, jak należy zwalczać goliaty. Jedna z min znajduje się obecnie w Muzeum Wojska Polskiego, wraz z kopią instrukcji Szypowskiego.

Jego żoną była Maria Szypowska (1904–1999), z domu Guyot, którą poznał w Bourges, kiedy jako delegat Wojska Polskiego negocjował tam dostawy uzbrojenia.

Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A27-3-20).

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Kawalerski Legii Honorowej
• Order św. Anny kl. 3
• Order św. Anny kl. 4
• Order św. Stanisława kl. 3

• W 2005 imieniem Jana Szypowskiego „Leśnika” nazwano park na Pradze-Południe, znajdujący się w pobliżu jego domu przy ul. Podolskiej 12. Park nosił wcześniej nazwę parku im. 13 września 1944 roku. W parku znajduje się kamień z tablicą pamiątkową.
• Od 2016 roku w Słupcy odbywa się "Bieg Leśnika" mający upamiętniać Jana Szypowskiego w miejscowości urodzenia.

• Grzegorz Łukomski, Jan Szypowski, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945, tom V: Konspiracja 1939-1945, część I (pod redakcją Bogusława Polaka), Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 1999
• Pułkownik Jan Szypowski w Powstaniu Warszawskim. Wspomnienia, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 4 (194), Warszawa 2002
• Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932
• Dzienniki Personalne Ministra Spraw Wojskowych

• Jan Szypowski „Leśnik”
• Jan Szypowski, Zeszyty kombatanckie