Jan Molenda

Jan Molenda (ur. 12 lipca 1930 w Kosinie, w pow. łańcuckim) – polski historyk, badacz dziejów najnowszych, profesor nauk humanistycznych.

Jest synem rolnika i działacza ruchu ludowego Franciszka Molendy (1884-1933) i Marii z Puchałów. Jego żoną była polska historyczka Danuta Molenda (1931-2004).

Absolwent Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych i Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego (praca magisterska 1954 - "Walki chłopów w rewolucji 1905-1907 na terenie guberni warszawskiej" (promotor Żanna Kormanowa). Pracę doktorską "Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915-1918", której promotorem był prof. dr hab.Czesław Madajczyk obronił w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR w Warszawie w 1964. W 1977 uzyskał habilitację w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN,z tematu "Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908-1918". Profesor nauk humanistycznych od 2000. Jego uczniami są m.in. Tadeusz Wolsza, Jarosław Cabaj, Jerzy Z. Pająk.

Pracę rozpoczął w 1952 na UW jako asystent, w latach 1954-1967 był zatrudniony w WSNS w Warszawie, kolejno jako asystent i adiunkt. Od 1968 był zatrudniony na stanowisku docenta, a następnie profesora w Instytucie Historii PAN w Warszawie. Od 1997 wykładał także w Instytucie Historii Akademii Świętokrzyskiej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. Członek Komisji Historii I i II Wojny Światowej przy Komitecie Nauk Historycznych PAN. Członek rad naukowych: Instytutu Historii PAN (1981-1986, i od 1990), Polskiego Słownika Biograficznego (od 1975), Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN (1990-1995), Archiwum Polskiej Akademii Nauk (od 1990), Zakładu Historii Ruchu Ludowego przy NK PSL (od 1973), Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego (od 1995), Mazowieckiego Ośrodka Badań Regionalnych (1982-1984) oraz Rady Programowo-Konsultacyjnej Instytutu im.Macieja Rataja (od 1993). Członek zespołów redakcyjnych: "Kwartalnika Historycznego" (od 1993, w l.1993-1995 zca redaktora), "Dziejów Najnowszych" (od 1968), "Roczników Dziejów Ruchu Ludowego" (od 1959). Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego - członek i przewodniczący Komisji Ruchów Społecznych i Politycznych XIX i XX w. (1980-1991) członek Komisji Historii Najnowszej przy ZG PTH (1978-1991), przewodniczący (1964-1968) i wiceprzewodniczący (do 1968-1972) Prezydium Sekcji Historii Najnowszej przy Zarządzie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.

• (współautor: Jerzy Holzer), Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa: "Wiedza Powszechna" 1963 (wyd. 2 przejrz. i uzup. 1967, wyd. 3 - 1973).
• Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915-1918, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1965
• Kształtowanie się stosunków międzypartyjnych w przededniu powstania II Rzeczypospolitej, "Najnowsze Dzieje Polski 1914-1939", 1969, t.14, s.5-44
• Historia chłopów polskich, pod red. S.Inglota, Warszawa 1972 (współautor t.II)
• Historia Polski, t.III, cz.III : 1914-1918, (autor rodz.IV i VIII), Warszawa 1974
• Rola ruchu ludowego w życiu wsi i wśród innych obozów politycznych, w: Polska XIX wieku. Państwo - społeczeństwo - kultura, pod red.S.Kieniewicza, Warszawa 1977, s.355-403
• Polska klasa robotnicza, zarys dziejów, t.I cz.2, (autor rodz.I-II), pod red. S. Kalabińskiego, Warszawa 1978
• Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908-1918, Warszawa: "Książka i Wiedza" 1980.
• Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866-1925, Warszawa 1981,[współwydawca]
• Próby osiągnięcia kompromisu między Romanem Dmowskim i Józefem Piłsudskim w sprawie węzłowych problemów odradzającego się państwa polskiego, "Dzieje Najnowsze", 1981, t.23, z. 1-2, s.197-226
• Social Changes in Poland during World War I, w: East Central European Society in World War I, New York 1985, s.187-201
• Koncepcje polityczne i wojskowe Władysława Sikorskiego w latach 1908-1918, w: Władysław Sikorski - Ignacy Paderewski, Lublin 1988, s.65-98
• Ludowcy wobec samorządu gminnego do 1918 roku, w: Gmina wiejska i jej samorząd, pod red. H. Brodowskiej, Warszawa 1989, s.278-331
• (przedmowa) Wacław Lipiński, Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918, Warszawa: "Wolumen" 1990.
• The Formation of National Conscioness of the Polish Peasants and the Parte They Played in the Regaining of Independence by Poland, "Acta Poloniae Historica" 1991, t.63-64, s.121-148
• Das Zusammenleben von Deutschem und Polen im Rhenisch - Westfälischen Industrie gebiet zu Beginn des 20 Jahrhunderts, w: Zwischen Abgrienzung und Assimilation Deutsche, Polen und Juden, Hanower 1996, s.199-212
• Miejsce kobiet wśród polskiego wychodźstwa w reńsko-westfalskim okręgu przemysłowym na początku XX wieku, "Przegląd Historyczny", 1997, t.88, z.1, s.117-134
• Chłopi, naród, niepodległość: kształtowanie się postaw narodowych i obywatelskich chłopów w Galicji i Królestwie Polskim w przededniu odrodzenia Polski, Warszawa: "Neriton" : Instytut Historii PAN 1999
• Children and Youth: The Impact of the First World War upon Changes in the Position of Children in the Peasant Family and Community, „Acta Poloniae Historica” 79, 1999, s. 161–184.
• Chłopi polscy w 1914 roku, „Dzieje Najnowsze” 36, nr 3, 2004, s. 113–131.
• Polska w Wielkiej Wojnie 1914–1918. Kilka refleksji w sprawie stanu badań (cz. I 1914–1939), „Dzieje Najnowsze” 46, nr 3, 2014, s. 57–70.
• Polska w Wielkiej Wojnie 1914–1918. Kilka refleksji w sprawie stanu badań (cz. II 1939–2014), „Dzieje Najnowsze” 47, nr 1, 2015, s. 167–190.
• Wielka Wojna w polskiej korespondencji zatrzymanej przez cenzurę austro-węgierską Materiały polskich grup cenzury z lat 1914–1918, [oprac. wraz z Pawłem Brudkiem i Jerzym Z. Pająkiem] Tom 1-5 WarszawaInstytut Historii PAN 2018,

• http://www.ihpan.edu.pl/struktura/wspolpracownicy/906-molenda-jan
• Jan Molenda w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI).
• Publikacje Jana Molendy w Katalogu Biblioteki Narodowej [1]
• Tomasz Wituch, Bogdan Stolarczyk, Studenci Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945–2000, Wydawnictwo Arkadiusz Wingert i Przedsięwzięcie Galicja, Kraków 2010, s. 143
• Informator Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, oprac. Jerzy Z, Pająk, Kielce 1999