Jan Krynicki

Jan Krynicki (ur. 1797 w Zwienigorodoku, zm. 12 września 1838 w Gieorgijewsku) – polski mineralog i zoolog, profesor Uniwersytetu w Charkowie.

Życiorys

Urodził się w 1797 w jako syn Jędrzeja w miasteczku Zwienigorodok w guberni kijowskiej. Pierwsze nauki pobierał w gimnazjum księży bazylianów w Humaniu. Następnie w 1819 wstępuje na Uniwersytet Wileński na wydział fizyko-matematyczny. Był uczniem Ludwika Bojanusa i Stanisława Bonifacego Jundziłła i wspólnie z Józefem Jundziłłem odbył w 1821 wyprawę naukową z Wilna przez Kowno, doliną rzeki Wilii i w kierunku morza do Połągi.

W 1823 został aresztowany za przynależność do filaretów, po zwolnieniu z więzienia został deportowany w głąb Rosji. Dzięki staraniom i zabiegom profesora Andrzeja Dudycza rektora Uniwersytetu charkowskiego w grudniu 1824 przybył do Charkowa.

Z początkiem marca następnego roku rozpoczął wykłady z mineralogii, w następnym roku został adiunktem, w 1829 profesorem nadzwyczajnym i w 1835 profesorem zwyczajnym Cesarskiego Uniwersytetu Charkowskiego. 1 stycznia 1837 powołana została katedra mineralogii i geologii w której został profesorem.

Prowadził również od 1834 wykłady z zoologii i dostał nominację na dyrektora gabinetu zoologicznego. Dzięki jego zaangażowaniu i pracy kolekcja gabinetu powiększyła się czterokrotnie. Za włożoną pracę w tej dziedzinie dostał specjalną nagrodę pieniężną oraz pierścień z brylantem.

Nie posiadając dzieci opiekował się wraz z żoną młodzieżą polską przybywającą do Charkowa.

W 1838 odbył podróż naukową na Kaukaz i okolice mórz: Czarnego i Kaspijskiego, w drodze powrotnej zachorował i zmarł dnia 12 września 1838 w Gieorgijewsku.

Opublikował m.in. Spis celniejszych owadów zebranych w okolicach Charkowa i Odessy 1828, całość dorobku obejmuje 30 prac w językach: polskim, łacińskim, francuskim i rosyjskim.

Upamiętnienie

Na jego cześć zostało nazwane kilka gatunków:

• spośród ptaków Garrulus glandarius krynicki,
• z mięczaków Krynickia melanocephala,
• z owadów Anchomenus krynicki,
  • Carabus krynicki,
  • Hister krynicki,
  • Balanus krynicki.

Bibliografia

• MarianM. Skowyra MarianM., Jak Polacy Charków budowali. Część XL, Kurier Galicyjski, Lwów, 12 grudnia 2018 [dostęp 2021-01-30]  (pol.).
• Artur Kijas. Uczeni wileńscy na Uniwersytecie Charkowskim w pierwszej połowie XIX wieku.. „Biuletyn Historii Wychowania”. n. 5/6, s. 27-42, 1997-01-14. DOI: 10.14746/bhw.1997.5.6.4. [dostęp 2021-01-30]. (pol.).