Jakub Falkowski

Franciszek Jakub Falkowski Doliwa herbu Doliwa (ur. 29 kwietnia 1775 w Budlewie, zm. 2 września 1848 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki, pijar, pedagog i filantrop, członek przybrany Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku.

Kształcił się u oo. Pijarów w Drohiczynie nad Bugiem. W 1800 przyjął święcenia kapłańskie z rąk Onufrego Szembeka. Jako ksiądz został nauczycielem kolejno w szkołach: w Łomży, Drohiczynie i Szczuczynie, gdzie poznał głuchoniemego siedmioletniego chłopca – Piotra Gąsowskiego. Zainteresował się kształceniem głuchych. W latach 1803-1804 studiował pedagogikę głuchych w Lipsku.

Po powrocie, rozwijając niemiecką metodę Heinekego, nauczył swego podopiecznego „czytać z ruchu ust”. Swoje wyniki nauczania przedstawił w 1809 w Towarzystwie Przyjaciół Nauk. W 1815 Dyrekcja Edukacji Narodowej powierzyła mu utworzenie Instytutu Głuchoniemych, pierwszą w Polsce szkołę kształcącą dzieci głuche. Po rocznym naukowym pobycie w Wiedniu, 23 października 1817 otworzył instytut w dwóch pokojach Pałacu Kazimierzowskiego. Kolejna siedziba mieściła się na Krakowskim Przedmieściu pod nr 391 (według ówczesnej numeracji).

W 1820 został wyznaczony przez metropolitę warszawskiego Szczepana Hołowczyca na stanowisko proboszcza parafii na Solcu. To pozwoliło mu uzyskać dodatkowe fundusze na działalność instytutu. W 1822 wizytował placówkę cesarz i król Polski Aleksander I. Dzięki przekazanej przez cesarza ze skarbu państwa sumie 124 000 złp. Falkowski wybudował fasadę budynku przy ulicy Wiejskiej pod nr 1737, a oficyny przebudował na warsztaty. Był rektorem instytutu do 1831. „Rocznik Towarzystwa Naukowego” wymienia go wśród „Członki Korespondenci Towarzystwa – Falkowski Jakób, Prof. Instytutu Głuchoniemych”. 18 czerwca 1826 został pierwszym proboszczem parafii św. Aleksandra.

Zmarł 2 września 1848. Jego szczątki zostały złożone w kościele świętego Aleksandra w Warszawie.

• Złoty Medal Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1819)
• Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie, 1820)
• Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie, 1823)

Jego imieniem nazwano w 1983 Instytut Głuchoniemych w Warszawie.

• Władysław Nowicki, Ksiądz Jakób Falkowski założyciel Instytutu Warszawskiego Głuchoniemych • Przyczynek do Dziejów Dobroczynności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1876