Ignacy Gruszkowski

Ignacy Gruszkowski (ur. ok. 1900 prawdopodobnie w Warszawie, zm. 1921 w Nikopolu) – działacz polityczny, uczestnik rewolucji październikowej, żołnierz i komisarz Armii Czerwonej. Odznaczył się walcząc po stronie bolszewików podczas wojny domowej.

Przed 1917 został wywieziony na Syberię, wraz ze skazanym na zesłanie ojcem, również Ignacym. Po rewolucji lutowej przybył wraz z ojcem do Moskwy, gdzie w maju wstąpił do miejscowej grupy SDKPiL i do SDPRR(b). Pod dowództwem ojca uczestniczył w organizowaniu i działaniach moskiewskiej milicji robotniczej. Po rozpoczęciu rewolucji, pod koniec października (w listopadzie według starego stylu) 1917 brał udział w walkach ulicznych w Moskwie, w czasie których został ranny. Po wyleczeniu mianowano go komisarzem politycznym jednego z komisariatów milicji robotniczej w Moskwie.

Pod koniec 1918 udał się na front zachodni. Był pracownikiem Rady Wojskowo-Rewolucyjnej Zachodniej Dywizji Strzelców. Następnie skierowano go na Kursy Czerwonych Dowódców w Mińsku. Po ukończeniu kursów w lipcu 1919 był kolejno dowódcą plutonu, kompanii i batalionu w 3 Siedleckim Pułku Strzelców. Walczył pod Mińskiem, nad Berezyną i pod Borysowem, gdzie wyróżnił się bohaterstwem. W 1920 wraz z dywizją został przerzucony na front południowy, gdzie wziął udział w walkach z oddziałami Antona Denikina i Piotra Wrangla. W bitwie pod Melitopolem latem 1920 został ranny.

Po wyleczeniu skierowano go na kurs w Wyższej Szkole Partyjnej przy Wydziale Politycznym 13 Armii, po ukończeniu którego został zastępcą komisarza w 4 Warszawskim Pułku Strzelców Zachodniej Dywizji. Brał udział we wszystkich działaniach wojennych swojego pułku. Niebawem mianowano go adiutantem polowym pułku. Dowodzony przez niego batalion rozbił sztab jednej z dywizji wojsk Wrangla nad doliną rzeki Czorna, biorąc około 60 jeńców, w tym kilkunastu oficerów. Gruszkowski został podczas bitwy raniony w rękę, nie porzucił jednak dowodzenia.

Po kilku tygodniach leczenia uczestniczył jako dowódca batalionu w forsowaniu Dniepru pod Nikopolem. W październiku 1920 dowodził batalionem osłaniającym odwrót Armii Czerwonej spod Nikopola. Trzykrotnie ranny w czasie tych walk, został przetransportowany przez Dniepr i przewieziony do szpitala, gdzie po kilku miesiącach zmarł.

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 2, Warszawa 1987.
• Maria Mioduchowska: Gruszkowski Ignacy (ok. 1900–1921) [w:] Polski Słownik Biograficzny. Tom IX.