Ignacy

Ignacy (Izaak) Gutman (ur. 14 lipca 1900 w Łodzi, zm. 24 czerwca 1972 w Holon w Izraelu) – łódzki architekt pochodzenia żydowskiego, syn Szmula i Hanny (Chany) z Lederów.

Ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

W Łodzi pracował od ok. 1935, mieszkał w wybudowanym według własnego projektu domu przy ul. Żeromskiego 61. W latach 1937–1939 był członkiem oddziału łódzkiego Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej SARP. W latach 1935–1939 przy ul. Piotrkowskiej 62 i Gdańskiej 98 wspólnie z Luzerem (Ludwikiem) Oli prowadził biuro architektoniczne „I. Gutman, L. Oli – Architekci” i z nim zaprojektował większość obiektów, m.in. modernistyczne domy przy ul. F. Żwirki 3 (1936) i Piotrkowskiej 203/205 (1938) dla Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu.

W czasie okupacji niemieckiej 1939–1945 znalazł się wraz z żoną Sabiną (ur. 17 września 1905), nauczycielką, i córką Moniką (ur. 19 stycznia 1932) w łódzkim getcie. Tu pracował w żydowskiej administracji getta jako kierownik Wydziału Budowlanego. Mieszkał przy ul. Żytniej 5, a następnie ul. Drewnowskiej 15. Jego praca polegała przede wszystkim na nadzorze wyburzeń dokonywanych na terenie getta na polecenie Niemców.

Współpracował też przy produkcji banknotów dla getta (wykonał ich ostateczną wersję według projektu Icchaka Braunera) wspólnie z grafikiem Pinkusem Szwarcem. Pierwsza partia została wydrukowana w mieście, w drukarni Zygmunta Manitiusa (ob. ul. S. Żeromskiego 87), i od 8 lipca 1940 roku stały się jedynym środkiem płatniczym w getcie.

Podczas likwidacji getta został wywieziony wraz z rodziną do KL Auschwitz-Birkenau (gdzie najprawdopodobniej żona i córka zginęły w komorze gazowej), a następnie, wraz z innymi mężczyznami z łódzkiego getta, do innych obozów koncentracyjnych.

Po wojnie powrócił do Łodzi, gdzie podjął pracę jako architekt w Centralnym Zarządzie Przemysłu Odzieżowego oraz w Miejskim Biurze Projektów. Zaprojektował m.in. gmach Urzędu Zatrudnienia, przeznaczony w trakcie budowy na Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, a ostatecznie (po przekształceniach dokonanych przez W. Kłyszewskiego, J. Mokrzyńskiego i E. Wierzbińskiego) oddany do użytku jako „Dom Partii” (PZPR) przy al. T. Kościuszki 107/109 (1948–1951), a obecnie Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieście. Wykonał projekt adaptacji dla celów biurowych budynków dawnej fabryki wełnianej Juliusza Heinzla na tyłach posesji przy ul. Piotrkowskiej 104 (1951–1952) dla Urzędu Miejskiego; tu również zaprojektował salę posiedzeń Rady Miejskiej.

Był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków.

W 1968 r., w wyniku antysemickich tzw. „wydarzeń marcowych”, wyjechał do Izraela. Nie ma ścisłych informacji, gdzie mieszkał i czym zajmował się w Izraelu. Prawdopodobnie dalej pracował w zawodzie architekta.

Zmarł w 1972 i został pochowany na cmentarzu Holon-Bat Yam pod Tel Awiwem, miejscu spoczynku wielu polskich Żydów. Jego rodzice pochowani zostali na cmentarzu żydowskim w Łodzi, przy ul. Brackiej.

Przedwojenny dorobek projektowy w Łodzi to projektowane wspólnie z L. Oli budynki w stylu modernistycznym:

• ul. Brzeźna 8, (1938–1939),
• ul. Gdańska 98, (1934–1936) – siedziba pracowni projektowej I. Gutmana i L. Oli i miejsca zamieszkania L. Oli,
• ul. G. Narutowicza 24 (1936–1938) – budynek położony w głębi posesji,
• ul. Przejazd 17a, (obecnie J. Tuwima) (1936–1938) – budynek położony w głębi posesji, w sąsiedztwie parku im. H. Sienkiewicza,
• ul. Zagajnikowa 39a. (obecnie ul. S. Kopcińskiego) (1938–1939),
• al. T. Kościuszki 45, (ok. 1937),
• al. T. Kościuszki 46, (1936–1937),
• al. T. Kościuszki 52. 1936–1938 – fasada o asymetrycznej kompozycji z bocznym wykuszem podzielonym wertykalnymi lizenami,
• kamienica Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu przy ul. Piotrkowskiej 203/205, (1937–1938) wyróżniająca się dużą skalą (zbudowana na dwóch działkach) o symetrycznej kompozycji, oblicowana w części cokołowej czarnym marmurem, wyżej czerwonym piaskowcem; elewacja podwórzowa oblicowana białym klinkierem, w podwórzu budynek magazynowo-biurowy, obecnie kino „Charlie",
• ul. Trębacka 12, (obecnie ul. Uniwersytecka),(1936–1938),
• ul. F. Żwirki 1d. (1937–1938),
• ul. F. Żwirki 3 (ob. 1 c), 1936–1937 – w obydwu fasada oblicowana żółtym klinkierem.

• Stefański Krzysztof Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 r.). Łódź 2009, s. 67-68, ​ISBN 978-83-61253-44-0​,
• JacekJ. Strzałkowski JacekJ., Architekci i budowniczowie w Łodzi do 1944 roku,, Łódź: Jacek Strzałkowski, 1997, s. 65-66, ISBN 83-906647-4-7, OCLC 836572686 .
• Kempa Andrzej, Szukalak Marek Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. tom III od A do Z, Oficyna Bibliofilów, Łódź 2003, s. 41, ​ISBN 83-87522-62-7​,
• Bulkiewicz Stanisław, Pieniądz getta łódzkiego 1940-1944, Piła 1993, s. 7.
• Poczta w getcie łódzkim 1940-1944. oprac. Marek Budziarek, Łódź-Berlin 1995 s. 14-15.