Henryk Nusbaum

Henryk Nusbaum (Nussbaum) (ur. 22 kwietnia 1849 w Warszawie, zm. 19 lutego 1937 tamże) – polski neurolog, fizjolog, filozof medycyny i publicysta.

Ukończył III Gimnazjum w Warszawie w 1867, następnie studiował na Wydziale Lekarskim Szkoły Głównej Warszawskiej, potem przekształconej w Cesarski Uniwersytet Warszawski. W 1872 uzyskał stopień lekarza. Dalsze studia odbył na Uniwersytecie w Dorpacie, tam w 1875 otrzymał cum eximia laude tytuł doktora medycyny. Był członkiem Konwentu Polonia.

W następnym roku odbył „podróż naukową” po miastach europejskich, słuchał wtedy wykładów Theodora Meynerta i Moriza Bededikta w Wiedniu, Alfreda Vulpiana i Jana-Martina Charcota w Paryżu oraz Marcelego Nenckiego w Bernie.

Po powrocie podjął pracę w Zakładzie Fizjologii Uniwersytetu Warszawskiego, kierowanym przez Feliksa Nawrockiego i od 1879 do 1882 był prosektorem.

W 1882 decyzją Senatu tej uczelni został mianowany docentem fizjologii, jednakże mianowanie nie zostało zatwierdzone przez władze carskie.

Członek Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej w 1908.

W 1920 w uznaniu dla dotychczasowego dorobku naukowego Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego przyznał mu tytuł docenta w dziedzinie filozofii i logiki medycyny, a w 1923 profesora honorowego.

2 maja 1922 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Przez ponad pół wieku praktykował prywatnie jako lekarz chorób układu nerwowego i interny. Jego najbardziej znaną pacjentką i jednocześnie przyjaciółką rodziny była Eliza Orzeszkowa. W 1910 był jednym z założycieli Żydowskiego Domu Starców w Warszawie.

W swoich pracach naukowych zajmował się także filozofią medycyny i należał do szkoły „średniej” w obrębie polskiej szkoły filozofii medycyny.

Redaktor i wydawca miesięcznika społeczno-literackiego „Rozwaga”.

Był synem drobnego przemysłowca, pochodzenia żydowskiego, Hilarego Nusbauma i Ewy z domu Tenenbaum. Jego bratem był Józef Nusbaum-Hilarowicz, polski zoolog. Jego bratankami byli Henryk Hilarowicz i Tadeusz Hilarowicz.

Henryk Nusbaum zmarł 19 lutego 1937. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 230–I–1).

• Towarzystwo Higieniczne (członek zarządu)
• Towarzystwo Lekarskie Warszawskie (członek)
• Towarzystwo Naukowe Warszawskie
• Stowarzyszenie Lekarzy Polskich (prezes)

• O nerwach przyspieszających ruch serca. Przyczynek do anatomii i fizjologii nerwów serca i do działalności fizjologicznej kurary (1875)
• O metodzie rozpoznawania chorób (1877)
• O unerwieniu wyżymacza pęcherza moczowego
• O fizjologicznym działaniu niektórych trucizn na śliniankę żuchwową
• Odczyty i szkice, t. I (1908), t. II (1909)
• Pisma z dziedziny nauk lekarskich (1913)
• Filozofja medycyny (1926)
• Zarys etyki lekarskiej (1932)

• J. Zamojski, System filozofii medycyny Henryka Nusbauma, Wydawnictwo Naukowe Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2006.
• Jan Zamojski, Henryk Nusbaum (Nussbaum), [w:] Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010.
• Eufemiusz Herman: Neurolodzy polscy. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1958, s. 341–346.

• Biogram w Internetowym Polskim Słowniku Biograficznym