Evgenios Pateras

Ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Ευγένιος Πατέρας γεννήθηκε στα Σέρβια το 1808 εκ πατρός Κωνσταντίνου Πατέρα και μητρός Βασιλικής. Ορφάνεψε νωρίς και τον πήρε στην προστασία του ο επίσκοπος Βενιαμίν Καρίπογλου. Διετέλεσε Επίσκοπος και αργότερα Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης από το 1849 έως το 1882. Υπήρξε ο πρώτος Μητροπολίτης κατά την αναβάθμιση της Επισκοπής Σερβίων και Κοζάνης σε Μητρόπολη το 1882 με πρά­ξη του Οι­κου­με­νι­κού Πα­τρι­αρ­χεί­ου υ­πό τον Οι­κου­με­νι­κό Πα­τριά­ρχη Ιωακείμ Γ΄, η οποία υ­πή­χθη πλέ­ον α­πευ­θεί­ας στο Οι­κου­με­νι­κό Πα­τρι­αρ­χεί­ο. Διακρίθηκε ως αξιόλογος ιεράρχης με ιεραποστολικό ζήλο και δράση, ο οποίος βοήθησε στη διάδοση των γραμμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης.

Η εποχή στην οποία έδρασε ο Μητροπολίτης υπήρξε μια εποχή δύσκολη για τον Ελληνισμό της περιοχής. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Ευγένιος αναφέρει για τους Έλληνες της Κοζάνης ότι «οικούν ως πρόβατα εν μέσω λύκων», αφού οι συνεχείς εγκαταστάσεις των άγριων Κονιάρηδων Τούρκων (από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας) στις γύρω εύφορες περιοχές, ανάγκαζαν τους Έλληνες να καταφεύγουν στην Κοζάνη η οποία αποτελούσε μια νησίδα ελληνισμού μέσα στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία.

Σπούδασε στο σχολείο της Κοζάνης και το 1825 μόλις 17-18 ετών χειροτονήθηκε διάκονος. Ως Αρχιμανδρίτης υπηρέτησε στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια ως εφημέριος στη Λειψία. Το 1849 με την παραίτηση του Βενιαμίν χειροτονήθηκε και τοποθετήθηκε Επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης.

Ο πρώτος ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, που βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Κοζάνης, χτίστηκε το 1858 επί Επισκόπου Ευγενίου στην τοποθεσία Τρίδενδρο κοντά σε παλαιότερο ναό, αγνώστου χρονολογίας πρώτης κτίσεως και δίπλα σε αρχαίο βωμό. Για την οικοδόμησή του πρώτος ο Επίσκοπος Ευγένιος δώρισε 500 γρόσια και ακολούθησαν το παράδειγμα του πολλοί ακόμα πιστοί και ενορίτες. Το 1885-86 ο ναός καταλαμβάνεται από τον Τουρκικό Στρατό, που τον χρησιμοποιεί σαν νοσοκομείο για τους αρρώστους των διερχομένων από την περιοχή τουρκικών στρατευμάτων, γεγονός που προκαλεί την αντίδραση του Μητροπολίτου -πλέον- Ευγενίου, ο οποίος με επιστολή του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη ζητάει την παρέμβασή του, ώστε να φύγουν οι Τούρκοι από το ναό.