Edmund Nartowicz

Edmund Nartowicz (ur. 20 kwietnia 1928 r. w Białohrudzie, zm. 11 listopada 2015 r. w Bydgoszczy) – polski lekarz internista, profesor nauk medycznych, współzałożyciel Akademii Medycznej w Bydgoszczy.

Urodził się w Białohrudzie, w województwie nowogródzkim jako syn Władysława i Zuzanny z d. Jakubowskiej. W latach 1939–1941 (okupacja sowiecka) uczęszczał do szkoły w Lidzie. W latach 1941–1944 (okupacja niemiecka) pobierał nauki na tajnych kompletach pracując jednocześnie w gospodarstwie rolnym. W 1945 r. przyjechał na Wybrzeże, gdzie kontynuował edukację utrzymując się z pracy w porcie. Świadectwo dojrzałości otrzymał w Prywatnym Liceum Męskim OO. Jezuitów w Gdyni-Orłowie 16 czerwca 1947 r.

W 1947 r. rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Gdańsku, gdzie w 1952 r. uzyskał dyplom. W latach 1951–1952 był asystentem w Zakładzie Farmakologii Akademii Medycznej w Gdańsku. W 1953 r. przeniósł się do Bydgoszczy, gdzie do 1959 r. pracował jako asystent w II Oddziale Chorób Wewnętrznych Szpitala Wojewódzkiego. Od 1957 do 1967 r. był asystentem dydaktycznym w II Zakładzie Chorób Wewnętrznych Studium Doskonalenia Lekarzy bydgoskiego Oddziału Akademii Medycznej w Warszawie. W latach 1959–1975 pełnił funkcję ordynatora III Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpitala Wojewódzkiego w Bydgoszczy. W 1966 r. uzyskał tytuł doktora nauk medycznych w Akademii Medycznej w Gdańsku na podstawie pracy pt. Nadciśnienie tętnicze krwi w skrobiawicy nerek, a w 1977 r. habilitował się rozprawą pt. Zawartość Na, K, Mg i H₂O w erytrocytach i mięśniach chorych z przewlekłą kwasicą oddechową. Po utworzeniu w Bydgoszczy filii gdańskiej Akademii Medycznej, został kierownikiem II Kliniki Chorób Wewnętrznych (1975–1984), a kiedy w 1984 r. powstała w Bydgoszczy samodzielna Akademia Medyczna, objął stanowisko kierownika Katedry i Kliniki Kardiologii i Chorób Wewnętrznych, na którym pozostał do odejścia na emeryturę w 2000 r. Od 1990 r. profesor nadzwyczajny, tytuł naukowy profesora otrzymał w 1996 r., a w 1998 r. przyznano mu stanowisko profesora zwyczajnego w Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy (obecnie Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu).

Był jednym z pierwszych, którzy zajęli się problemami kardiologicznymi u chorych z niewydolnością nerek. Dzięki niemu Bydgoszcz dołączyła do czołówki ośrodków kardiologicznych i nefrologicznych w Polsce. W 1972 r. w wydzielonych salach III Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpitala Wojewódzkiego w Bydgoszczy zorganizował, pierwszy w regionie, Oddział Intensywnego Nadzoru Kardiologicznego i pracownię wszczepiania kardiostymulatorów. W tym samym czasie stworzył system konsultacji telefonicznych z przesyłaniem wykresów EKG z domu pacjenta. Zapoczątkował leczenie nerkozastępcze, tworząc przy Oddziale, jedyną w regionie kujawsko-pomorskim, naówczas największą w kraju stację dializ. Jako kierownik Kliniki zabiegał o rozwój kardiologii. Wykonywanie pełnej, nieinwazyjnej diagnostyki kardiologicznej było możliwe w 1986 r. dzięki nowej aparaturze. W 1996 r., dzięki jego staraniom, powstała Pracownia Kardiologii Inwazyjnej, która obsługiwała cały region, ówczesne województwa: bydgoskie, toruńskie i włocławskie. W 2000 r., kiedy przechodził na emeryturę, w pracowni wykonano w okresie 12 miesięcy 1253 koronarografii. Stacja dializ i Pracownia Kardiologii Inwazyjnej otworzyły możliwość powstania klinik transplantologii i kardiochirurgii w Szpitalu Uniwersyteckim im. dr. A. Jurasza.

Pod jego opieką 56 lekarzy uzyskało specjalizację II stopnia z zakresu chorób wewnętrznych. Wypromował 14 doktorów nauk medycznych. Był autorem i współautorem 225 publikacji krajowych i zagranicznych oraz około 400 doniesień zjazdowych. Członek Komisji Nefrologicznej Komitetu Patofizjologii Klinicznej Wydziału VI Nauk Medycznych PAN. Uczestniczył w pracach wydawniczych czasopism naukowych będąc członkiem Rady Naukowej „Polskiego Archiwum Medycyny Wewnętrznej” oraz komitetów redakcyjnych m.in. „Nefrologii i Dializoterapii Polskiej” oraz „Nefrologii i Nadciśnienia Tętniczego”. Wieloletni konsultant wojewódzki i regionalny z chorób wewnętrznych, kardiologii i nefrologii. Brał udział w licznych międzynarodowych programach naukowych. Zorganizował trzy zjazdy ogólnopolskie Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i jeden Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.

Pozostawał aktywny zawodowo jako nauczyciel akademicki niemal do końca życia.

Żonaty z Alicją Stefańską-Nartowicz, wieloletnim ordynatorem Oddziału Niemowlęcego Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego w Bydgoszczy. Miał dwoje dzieci: córkę Małgorzatę Nartowicz-Słoniewską, kardiologa, dr. n. med., i syna Łukasza. Był teściem prof. dr. hab. Pawła Słoniewskiego, neurochirurga.

• Towarzystwo Internistów Polskich (Członek Honorowy (1998), w latach 1967–1988 Przewodniczący Oddziału Bydgosko-Toruńskiego);
• Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (od 1976 r., Członek Zarządu Głównego w latach 1980–1992, organizator i Przewodniczący Oddziału Bydgoskiego w latach 1992-2005);
• Polskie Towarzystwo Nefrologiczne (współzałożyciel, Członek Honorowy);
• Polskie Towarzystwo Udaru Mózgu (Członek Honorowy);
• Polskie Towarzystwo Lekarskie (od 1953 r.);
• Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (od 1988 r.);
• Europejskie Towarzystwo Nefrologiczne (od 1983 r.);
• Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne;
• Bydgoskie Towarzystwo Naukowe;
• Stowarzyszenie Lekarzy w Nowym Jorku (Członek Honorowy);

• Medal KEN (1998);
• Złoty Krzyż Zasługi;
• Srebrny Krzyż Zasługi;
• Krzyż Oficerski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1998);
• Bene Meritus Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (2003);
• Gloria Medicinae Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (2006);
• Medal Societas Medicinae Internae Polona;
• Medal Prezydenta Miasta Bydgoszczy (2014);
• Umieszczony w „Złotej Księdze Nauki Polskiej 2000. Naukowcy przełomu wieków”.

• Effect of Amiodarone on Mortality after Myocardial Infarction: A Double-Blind, Placebo-Controlled. Pilot Study, „Journal of the American College of Cardiology” 1992, Nov. 1, 20(5), s. 1056-1062;
• Krwotoczne powikłania leczenia streptokinazą świeżego zawału serca, „Kardiologia Polska” 1991, t. 34, nr 2, s. 80-86;
• Magnez, potas i sód w osoczu i erytrocytach w świeżym zawale serca, „Kardiologia Polska” 1993, 39, s. 263-266;
• Niewydolność krążenia i zaburzenia rytmu serca a magnez, potas i sód w osoczu i erytrocytach, „Kardiologia Polska” 1993, 38, s. 417-420;
• Ocena wyników leczenia wstrząsu zawałowego dożylnym wlewem streptokinazy, „Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej” 1993, t. 89, nr 4, s. 342-348;
• Pękniecie wolnej ściany lewej komory jako przyczyna śmierci w świeżym zawale serca, „Kardiologia Polska” 1981, t. 24, nr 3, s. 215-219;
• Wpływ leczenia wazodilatatorami przewlekłej niewydolności krążenia na niektóre parametry polikardiograficzne, „Kardiologia Polska” 1983, t. 26, nr 7, s. 565-570;
• Zaburzenia rytmu serca w świeżym zawale mięśnia sercowego leczonym nitrogliceryną, „Polski Tygodnik Lekarski” 1982, R. 37, nr 16, s. 445-447;
• Zawartość Na, K, Mg i H₂O w erytrocytach i mięśniach chorych z przewlekłą kwasicą oddechową, PWN – BTN, Poznań 1986;

• Publikacje Edmunda Nartowicza zindeksowane w Bibliografii Publikacji Pracowników Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy od 1996 r. [dostęp: 2016-07-26]
• Publikacje Edmunda Nartowicza zindeksowane w serwisie PubMed (PubMed). [dostęp: 2016-07-26]
• Prof. Edmund Nartowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2016-07-26] .