Dirk du Plessis

Ds. Dirk Postma du Plessis (Colesberg, Kaapkolonie, 10 Januarie 1883 – Ladybrand, Suid-Afrika, 11 Julie 1941) was tussen 1909 en 1941 predikant in drie gemeentes van die Gereformeerde Kerk. Ná sy dood het die kassier van sy laaste gemeente, Ladybrand, Johannes Bolt, hom beskyf as 'n liefhebbende eggenoot, sorgsame vader en 'n troue dienskneg van die Here.

Ds. Du Plessis was een van die kinders uit die huwelik van ds. Lodewikus Johannes du Plessis en Maria Gerbrechta Sophia (gebore Smit). Hy het minstens twee broers gehad, Helenius en Jacobus, later hoogleraar aan die Teologiese Skool op Potchefstroom. Ds. Louw du Plessis het as predikant diens verrig vir die Boerekommando tydens die Slag van Magersfontein en is later met vrou en kinders deur die Engelse na die kamp in Kimberley vervoer. Die Engelse troepe het sy pastorie op Petrusburg afgebrand, blykbaar omdat sy simpatie met die Afrikaners in hul worstelstryd van 1899–1902 so sterk was. Met die Slag van Stormberg was ds. Dirk du Plessis lid van die ambulanskorps wat studente en professore van die Teologiese Skool Burgersdorp gevorm het. Hulle was almal sterk republikeinsgesind.

Ds. Du Plessis het sy studie aan die Teologiese Skool Burgersdorp onder prof. Jan Lion Cachet begin en dit onder dieselfde hoogleraar in 1908 aan die Teologiese Skool op Potchefstroomvoltooi, waar sy klasmaats Izak Krüger, Pieter Bingle en J.P. van der Walt was. Hierna het hy ’n beroep na Zeerust aangeneem en dié gemeente bedien van 1909 tot 1913, 'n tydperk van drie jaar en agt maande. Die gemeente Zeerust het in 1899 ontstaan toe die westelike wyke van die gemeente Rustenburg, die oudste in die kerkverband, afstig.

In sy tweede gemeente, Krugersdorp, het hy gestaan van 1913 tot 1920, altesaam sewe jaar. Die eerste predikant in dié gemeente, die oudste aan die Rand, was sy ds. Martinus Postma (1897–1904 en 1909–1912) en tussenin Dirk Postma (1905–1906), 'n seun van ds. Martinus Postma. Hierna was ds. Du Plessis sowat 21 jaar lank predikant van sy laaste werkkring, Ladybrand (in kombinasie met Ficksburg), tot sy dood op 11 Julie 1941). So het hy altesaam 32 jaar lank sy kragte en gawes aan die Gereformeerde Kerk gewy. Van vyf broers en vyf susters was hy die derde broer wat skielik en op 'n betreklik vroeë leeftyd oorlede is.

Tussendeur het ds. Du Plessis ook veel vir die sending onder die heidene gevoel en gedoen. Nog in sy laaste vakansie is hy deputaat na 'n sendingvergadering in Pretoria en sy laaste handreiking, wat hy op die middag van sy dood aan die kassier van Ladybrand, Johannes Bolt oorhandig het, was 'n gawe vir die sending. Hy het die gemeenskappe waarin hy gewoon het ook op ander terreine gedien, soos in skoolkommissies, skoolrade en talle ander liggame. Op sy begrafnis was al dié liggame teenwoordig, asook onder andere die landdros, stadsraad en kamer van koophandel.

Selfs voor genl. J.B.M. Hertzog se uittrede uit die kabinet en die stigting van die Nasionale Party het ds. Du Plessis die konsiliasierigting van genls. Smuts en Botha afgekeur, veral ook wat hul onnderwysbeleid betref het. Op Zeerust, Krugersdorp en Ladybrand, waar hy predikant was, het hy aktief deelgeneem om die saak van die Nasionale Party te steun. Op Krugersdorp het gehelp om die vervalle NP-tak op te bou en was geruime daar geruime tyd voorsitter van die dorpstak. Hy het die eerste kongres van die NP in Transvaal as afgevaardigde van dié tak bygewoon. Tydens die Rebellie van 1914 het hy op Krugersdorp in 'n openbare vergadering sy stem verhef teen die vernieling van Duitsers se eiendom.

Op Ladybrand is hy minstens twee maal as voorsitter van die dorpstak van die NP gekies asook minstens een maal as ondervoorsitter van die afdelingsbestuur. In 1931 is in Die Nasionale Boek van hom getuig: "Hy is 'n Nasionalis was ons onafhanklikheid soek deur afskeiding van die Britse kroon en ryk, en het op die Nasionale Kongres te Bloemfontein (Des. 1930) gepleit vir die ideaal van 'n Suid-Afrikaanse Republiek."

Ds. Du Plessis is op 31 Mei 1909 getroud met Martha Vorster, 'n dogter van ds. L.P. Vorster (1862–1934) en Abrahama Johanna Coetsee (1865–1943). Ná die stigting van die Bond van Gereformeerde Sustersvereniginge, het sy geruime tyd as sekretaresse van die GSB in die Oranje-Vrystaat gedien. Uit hierdie huwelik is agt kinders gebore van wie sewe, twee dogters en vyf seuns, hul vader oorleef het en een jonk oorlede is. Ds. Du Plessis se skoonvader was predikant van vier gemeentes van 1884 tot 1915 en weer van 1922 tot 1928 en in die tussentyd Volksraadslid vir die Nasionale Party. Ook sy vrou se grootvader, ds. C.J.H. Vorster, was predikant en wel van 1880 tot 1899. Hierdie ds. Vorster se vrou was Lasya Susanna van der Walt, 'n dogter van Tjaart van der Walt, eienaar van die plaas Grootfontein, die huidige landbouskool op Middelburg, waarop die Gereformeerde kerk Middelburg, Kaap op 1 Desember 1860 gestig is. Ds. Du Plessis se skoonmoeder was eweneens die dogter van 'n predikant, ds. A.J.J. de Klerk Coetsee. Ná sy dood het sy vrou, wat tydens sy lewe haar plek in die kerklike lewe vol gestaan het, om die beurt by haar dogters gewoon. Sy is oorlede in die Nigelse hospitaal op 4 Junie 1958.

• Op dié foto van die Teologiese Skool Burgersdorp se tennisklub, 1902, die Amicitia Tennis Club, sit die toekomstige ds. Krüger regs in die voorste ry. Volledige name: I.D. du Plessis (bes moontlik eintlik D.P. du Plessis), H.J.R. du Plessis, H.D. Lessing, N.H. van der Walt, I.D. Krüger. 2e ry: Francisca Lion Cachet, Annie Lion Cachet, Sannie Venter, Annie Coetzee, Tinie Vorster, Annie Coetzer, Lettie Postma, Martie Venter, Marie Postma. 3e ry: P.W. Bingle, B.R Grobler, T.N. Venter, J. Kruger, J.C. Venter, D.G. Kruger, A.P.C. Duvenage, H.J.J. Van der Walt. Die vroue in die tweede ry het die eggenotes geword van: di. H.C. Lutingh, H.J.J. Van der Walt, H.J.R. du Plessis, H. Strecter, J.C. Venter, J. Grobler, prof. J.A. du Plessis, ds. N.H. van der Walt en prof. J.D Du Toit.

• 'n Span van die Orangia Football Club, Burgersdorp, 1903. Voor: A. du Toit, Pieter Bingle, F. Jooste. Middel: W.J. de Klerk, B.R. Grobler, H.J.J. van der Walt, D.P. du Plessis, J. Duvenage, J.J.A. Coetsee. Agter: Olivier, I. Vorster, C. van der Walt, (onbekend), B. Vorster.

• Die laaste groep professore en studente van die Teologiese Skool Burgersdorp, 1904. Voor v.l.n.r.: D.J. du Plessis, J.J.A. Coetsee, P. Coetzee, S. Vorster, J.H. Kruger, R.S. Postma. Middel: J.H. Boneschans, H.J.R. du Plessis, prof. Ferdinand Postma, prof. Jan Lion Cachet, prof. Dirk Postma, J.H. Kruger, T.N. Venter. Agter: H.J.J. van der Walt, J.C. van der Walt, B.J.M. Kruger, H.P.J. Pasch, J.P. van der Walt, D.P. du Plessis, B.R. Grobler en P.W. Bingle.

• Dosente, leerlinge en studente van die Voorbereidende Skool en die Teologiese Skool op Potchefstroom, 1907. Dirk du Plessis sit links voor.

• Die Algemene Vergadering van die Gereformeerde Kerk in die Kaapprovinsie, gehou in 1911 te Barkly-Oos: Eerste ry: Izak van Heerden, onbekend (of andersom), ds J.G.H. van der Walt, ds. G.H.J. Kruger, ds. Dirk du Plessis, onbekend. Tweede ry: Ds. T. Hamersma, ds. P.W. Bingle, ds. W.J. de Klerk, ds. J.H. Kruger, ds. W.J. Snyman, onbekend, ds. P.C. Snyman. Derde ry: Nick van der Walt, ds. Dirk Postma, onder andere (nie in regte volgorde) I.J. Aucamp, D. Lessing, M. Neser. Vierde ry: G.C. Coetsee (onbekend watter plek).

• Die Algemene Sinode van die Gereformeerde Kerk in sitting te Steynsburg, 1913: Eerste ry: Onbekend, J.H. Kruger, F.P.J. Snyman. Tweede ry: T.N. Venter, onbekend, J.G.H. van der Walt, G.H.J. Kruger, Totius, H.J.R. du Plessis, onbekend, onbekend, Jacobus du Plessis, onbekend, Izak Krüger, onbekend, onbekend, H.C. van Rooy, J.A. van Rooy. Derde ry: Onbekend, Hendrikus Pasch, N.H. van der Walt, Pieter Bingle, Taetse Hamersma, J.P. van der Walt, Petrus Postma, Louis Vorster, onbekend, W.J. de Klerk, W.L. Steenkamp, onbekend (of dié twee andersom), W.J. Snyman, drie onbekend. Vierde ry: Dirk Postma (agtste van links), prof. Sietse Los (11de van links, skuins agter man voor hom), Derk Rumpff (derde van regs), D.P. du Plessis (regs).

• 1924:Algemene Sinode van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika op Rustenburg, 4 April, onder die seringboom waaronder die Kerk in 1859 gestig is en met prof. H.H. Kuyper as deputaat van die Geref. Kerke in Nederland. Eerste ry: A.S.E. Yssel, C.W.M. du Toit, J.V. Coetzee, J.G.H. van der Walt, J.H. Boneschans, J.C. van der Walt. Tweede ry: D.P. du Plessis, D. Rumpff, T. Hamersma, D. Postma, M. Postma, prof. H.H. Kuyper, L.P Vorster, proff. J.D. du Toit, J.A. du Plessis, I.D. Kruger. Derde ry: D.N. Kotzé, N.H. van der Walt, A. Duvenage, J.A. van Rooy, C.J.H. de Wet, B.J. de Klerk, W.J. de Klerk, G.H.J. Kruger, D.G. Venter, H.P.J. Pasch. Vierde ry: F.P.J. Snyman, H.J. Venter, P.J.S. de Klerk, H.S. van Jaarsveld, H.J.R. du Plessis, J.H. Kruger.

• 1927: Die Algemene Sinode van die GKSA op Reddersburg. Eerste ry: D. Rumpff, N.H. van der Walt, J.G.H. van der Walt, prof. J.A. du Plessis, prof. C.J.H. de Wet, T. Hamersma, L.P Vorster, J.A. van Rooy, H.P.J. Pasch. Tweede ry: H.S. van Jaarsveld, H. Venter, F.P.J. Snyman, J.C. van der Walt, D.G Venter, C.W.M. du Toit, I.D Krüger, H.J.R. du Plessis. Derde ry: J.V. Coetzee, G.H.J. Kruger, E.L.J. Venter, D. Postma, D.P. du Plessis, A.S.E Yssel, D.N. Kotze. Vierde ry: J.H. Boneschans, T.T. Spoelstra, W.J. Postma, W.J. Snyman, A. Duvenage, P.J.S. de Klerk, B.J. de Klerk.

• 1930: Die Algemene Sinode van die GKSA in sitting op Burgersdorp. Eerste ry: S. van der Walt, Jacs van Rooy. Tweede ry: Dr. E. Venter, J.C. van der Walt, H.J. Venter, J.G.H. van der Walt, G.H.J. Kruger, W.J. Postma, W.J. Snyman, Dirk Postma, D.N. Kotzé, J.H. Boneschans, A. Duvenage. Derde ry: H.P.J. Pasch, N.H. van der Walt, W.J. de Klerk, T. Hamersma, J.A. van Rooy, J.V. Coetzee, D.P. du Plessis, H.S. van Jaarsveld en D.G. Venter. Vierde ry: H. du Plessis, A.S.E. Yssel, J.P. Jooste, A. Postma, I.D. Krüger, W.F. Venter,T.T. Spoelstra, F.P.J. Snyman, dr. P.J.S. de Klerk, prof. J.A. du Plessis, H.J.R. du Plessis, Derk Rumpff.

• 1933: Die Algemene Sinode van die GKSA in sitting Pretoria, afgeneem op die trap van die Uniegebou. Eerste ry: A. Postma, P.G.W. Snyman, Derk Rumpff, J.G.H. van der Walt, I.D. Krüger, prof. J.C. Coetzee, T.T. Spoelstra, A.S.E. Yssel, D.N. Kotzé, W.J. Postma, J.P. van den Berg, I.J. van der Walt. Tweede ry: H.F.V. Kruger, J.H. Boneschans, J.M. de Wet. Tweede ry: W.J. de Klerk, P.J.S. de Klerk, B.J. de Klerk, B. de Klerk, S.J. van der Walt, L.S. van der Walt, J. Schutte, N.H. van der Walt, E.I.J. Venter, H.S. van Jaarsveld, H.J. Venter, D.G Venter, J.V. Coetzee. Vierde ry: J. van Rooy, A. Aucamp, H.P.J. Pasch. Vyfde ry: J.A. van Rooy, J.H. Kruger, G.H.J. Kruger, W.F. Venter, I.J. Lessing, J.B. du Plessis, S.P. van der Walt, J.P. Jooste, J.L. de Bruin, S. du Toit, D.P. du Plessis, F.P.J. Snyman.

• (af) Die Gereformeerde Vroueblad. 1959. Die Gereformeerde vrou 1859-1959. Potchefstroom: Potchefstroom Herald.
• (af) (en) Reitz, Hjalmar en Oost, Harm (reds.), Goodman, I.M. (samesteller). 1931. Die Nasionale Boek. 'n Geskiedenis van die ontstaan en groei van die Nasionale Party van Suid-Afrika en wat dit bereik het, tesaam met belangwekkende Artiekels in verband daarmee. Johannesburg: Nasionale Boek Maatskappy, 1931.