Danielius Mušinskas

Danielyus Muşinskas (lit. Danielius Mušinskas; 4 noyabr 1951-ci il, Telşyay, Litva) — Müasir Litva ədəbiyyatının istedadlı nümayəndələrindən biri olaraq tanınmış nasir.

Danielyus Muşinskas 1951-ci ilin noyabrın 4-də Litvanın Telşyay şəhərində anadan olub.

1969-cu ildə 1 saylı Telşyay şəhər orta məktəbini, 1974-cü ildə isə Vilnüs Universitetinin Litva dili və ədəbiyyatı fakültəsini bitirib. 1974-1975-ci illərdə Telşyay rayonunun Trişkyay məktəbində müəllimlik edib. 1976-1988-ci illərdə "Jaunimo gretos" (azərb. "Gənclər sırası"‎) jurnalının mədəniyyət şöbəsinin müdiri olub. 1989-1994-cü illərdə Litva Yazıçılar İttifaqının "Pergale" (azərb. "Qələbə"‎) ədəbi-bədii jurnalının məsul katibi vəzifəsində çalışıb (həmin jurnal 1990-cı ildən "Metai" adı altında buraxılır). 1994-cü ildən indiyədək Litva Yazıçılar İttifaqının "Metai" (azərb. "İlin fəsilləri"‎) aylıq ədəbi dərgisinin baş redaktorudur. O, 1996-2001-ci illərdə həmçinin Litva Jurnalistləri Etika İnspeksiyasında müfəttiş olaraq çalışıb.

Danielyus Muşinskas çağdaş Litva ədəbiyyatında əsasən novella janrında yaradan istedadlı sənətkar kimi oxucuların sevimli müəllifinə çevrilib. Litvalı ədib yaratdığı əsərlərdə fabulaya yox, daxildə cərəyan edən humanist fikirlərə və epik təhkiyələrə, lirik refleksiyalara və incə məzmunlu cümlələrin gözəlliyinə söykənən orijinal və bənzəri olmayan lakonik Litva novella modeli yaradıbdır. Onun kiçik həcmli nəsr əsərləri bəzən mənsur şerlər kimi səslənir. Tanınmış Litva ədəbiyyatşünası və tənqidçisi, humanitar elmlər doktoru Yurate Sprinditenin (1952) təbirincə desək, “…D. Muşinskasın novellaları musiqi ritmi və daxili döyünmələri, azad improvizasiya dalğaları və lirik ricətlərilə çox vaxt caz musiqisini xatırladır…”

Litva nasirinin novellalarında həmişə narahat və qərarsız insanın mənəvi aləminin alt qatları özünəməxsus şəkildə əks olunur. Onun əsərlərində böyük hadisələr və onların inkişafı verilmir, geniş obrazlar və xarakterlər yaradılmır, adi qəlblərin asta-asta döyündüyü hərgünkü sakit həyat mənzərələri qələmə alınır və müxtəlif obrazlar vasitəsi ilədaxili düşünmələr imitasiya olunur.

Yazıçı hər gün üzləşdiyimiz varlıqları bəzən poetikləşdirsə də, həyatın hərgünkü reallıqları ilə bağlı müdhiş səhnələri çox vaxt illüziyalardan uzaq təqdim edir. O, hamıya və hər şeyə, o cümlədən tarixin indiki dövründə firəvan yaşayış “qura bilməyən” və hətta yaxşı həyat xülyalarını təsəvvüründə belə canlandıra bilməyən aciz və ilk baxışdan əhəmiyyətsiz görünən insana da yaradıcılığında böyük diqqət göstərir.

Onun açıqladığı həyat həqiqətlərində dramatik məqamlar da sezilir. Amma, əsərlərində təsvir olunan müasirimiz hər şeyə qalib gələ bilən azman insan və xarüqələr yaradan bahadır deyildir. Əksinə, - həmin varlıq bəzən yuxusuzluqdan əziyyət çəkən və yaxud qorxulu yuxular görə-görə iztirablar yaşayan, həmçinin çox vaxt varlığın əsas dilemmasına– olum və ya ölüm sualına cavab axtarmağa çalışan adi bir insandır. Odur ki, onun bir sıra əsərlərində müqəddarat və ölüm barədə fəlsəfi öyüdləri də eşitmək mümkündür.

D. Muşinskas müasir insanın daxili fikirlər dünyasını və onun həssas qəlbinin sirli guşələrini öz novellalarında yeni bədii üsullarla və zəngin, nəfis ədəbi dildə ustalıqla "çılpaqlaşdırıb" təsvir edir. Onun bəzək-düzəksiz təqdim etdiyi ruhi mənzərələr və mənəvi görüntülər sanki dilə gələrək bizim hər birimizə bu sualları verir: - Biz necə varıq? Necə varıqsa, doğrudanmı, elə olmalıyıq? Hara gedirik?

D. Muşinskasın ilk kitabı – "Səhər açılınca" adlı hekayələr toplusu 1979-cu ildə Vilnüsdə işıq üzü görübdür. İndiyədək litvaca 10-a yaxın kitabı çapdan çıxıbdır. O, ədəbiyyat üzrə çeşidli ödüllərin sahibidir. Onun kitabları 1988, 1999, 2006 və 2007-ci illərdə Litvanın nüfuzlu ədəbi mükafatlarına layiq görülüb.

D. Muşinskasın əsərləri bir sıra xarici dillərdə dərc edilib. Onun bir neçə əsəri - "Litvada qürub", "Axıra qalanlara heç nə düşmür", "Aclar tox yatacaqlar", "Çılpaqlar yaraşıqlı görünəcəklər", "Qurbağa udmuş" adlı novellaları Mahir Həmzəyev və Arifə Arifqızı tərəfindən litvacadan tərcümə olunaraq Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin "Ulduz" ədəbi-bədii jurnalında dərc edilibdir (2013-cü il, № 12).