Coloma Swaan

Coloma Francesca Hubertina Swaan (Weelde, 21 juni 1916 - Edegem, 12 december 2007) was een Belgische naturalistische kunstschilderes van landschappen en stillevens.

Coloma Swaan werd geboren in het Kempische Weelde, een dorpje vlak bij de Nederlandse grens, als dochter van botanicus Laurent J.H.L. Swaan (1984-1973) en Johanna de Bie (1889-1982). Haar vader was eigenaar van "Boomkwekerij De Kempen" en rentmeester van Baron de Jamblinne de Meux. Haar moeder was dochter van een boomkwekersfamilie uit Zundert. In totaal kreeg het echtpaar zes kinderen (Johanna Swaan, Pelagia Swaan, Coloma Swaan, Josephine Swaan, Edmond Swaan en Jozef Swaan).

Van kindsbeen af had Coloma oog voor de wissel der jaargetijden en voor het kleurenspel in de bloementuin van haar ouders. Door de tijd verruimde haar blik en ontdekte ze het schilderachtig karakter van haar dagelijkse omgeving. Eens vaardig geworden met olieverf en penseel slaagde ze er al op jonge leeftijd in haar omgeving natuurgetrouw op doek te weer te geven. Ze is steeds met hart en ziel aan haar geboortegrond verknocht gebleven.

Op 3 mei 1938 huwde ze met Franciscus X.H. Leenders (1907- 1980). Het echtpaar kreeg vier jongens en twee meisjes: Jan M. Leenders (1939), Aldegonda L.H. Leenders (1940), Leopold J. Leenders (1941), Hendrik Leenders (1943), Guido J. Leenders (1952) en Maria B. Leenders (1953).

Onmiddellijk na haar huwelijk verbleef ze een korte periode in de Provinciestraat in Antwerpen. In de loop van haar leven zou ze meerdere malen van woonplaats veranderen: Lier (1938), Turnhout (1940), Weelde (1945), Oud-Turnhout (1948), Willebroek (1957),Weelde (1973) en Sint-Katelijne-Waver (2005).

Empathisch en altijd begaan met het leed van andere mensen nam ze na de tweede wereldoorlog via Caritas Catholica Belgica drie oorlogswezen in huis: Gunter Juricek (Oostenrijk), Edith Juricek (Oostenrijk) en Jozef Walczak (Polen).

Omwille van professionele redenen van haar echtgenoot verhuisde het gezin in 1957 naar Willebroek met zicht op de Willebroekse vaart. In deze periode ging ze dikwijls haar inspiratie zoeken in de nabijgelegen pittoreske Scheldedorpen Sint-Amands, Luipegem, Tielrode en zo vele anderen.

De laatste 30 jaar van haar leven bracht ze door in haar geboortedorp Weelde. Zij overleed in 2007 op 91-jarige leeftijd in het UZA te Edegem.

Het lager onderwijs volgde ze in de Gemeentelijke Basisschool Sint-Jan te Weelde. In de loop van het zesde leerjaar kreeg ze bijlessen van meester Verbeeck ter voorbereiding van haar Franstalige opleiding in het secundair onderwijs. Op haar twaalfde vertrok ze naar de internationaal getinte kostschool Sint-Ursula-Instituut te Onze-Lieve-Vrouw-Waver. Al in het eerste secundair kwam ze uit als primus van de klas.

Van nature was ze linkshandig maar moest van jongs af aan rechts leren schrijven en tekenen. In haar latere leven zal ze voornamelijk rechtshandig schilderen maar zal ze af en toe handig gebruik maken om linkshandig details aan te brengen.

In 1932 nodigen haar ouders de Brugse kustschilder René Thys (1899-1978) uit om gedurende zes maanden in hun huis te Weelde les te geven. Tijdens deze periode zal hij Coloma de basisbeginselen van de schilderkunst onderrichten.

Haar niet aflatende nieuwsgierigheid om de finesse van de schilderskunst te beheersen zetten er haar toe aan zich op latere leeftijd in te schrijven in de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten te Sint-Niklaas. Hier volgde ze het atelier schilderkunst bij Blanche Basecq van 1972 tot 1974 en van 1974 tot en met 1979 bij Hubert De Volder.

Van 1980 tot en met 2007 was ze lid van de Heemkunde- en Erfgoedvereniging Nicolaus Poppelius en van 1989 tot en met 2007 was ze als enige vrouw lid van de Koninklijke Mechelse Sint-Lucasgilde.

De natuur was voor haar een onuitputtelijke bron van inspiratie. Vaak trok ze er op uit gewapend met schildersezel, pallet en penselen om de meest verrassende effecten van de natuur te aanschouwen en vast te leggen.

Haar kunst is eenvoudig van opvatting en goed uitgemeten. Als Kempense van geboorte zijn haar meeste werken emotioneel geladen en in elk ervan blijkt een souvenir verwerkt. Een bijzonder aspect in haar werk zijn bloemen, vol reliëf en warmte, sober en gevarieerd voorgesteld. Een bijzonder uniform koloriet treft men aan in haar hoevetjes, steeds naar de natuur geschilderd. Ook de Willebroeks vaart wist ze onder de grijze, donkere winterhemel boeiend op doek te brengen.

Seizoenen werden in de kijker gesteld al naargelang hun kleurrijke bloeiperiodes van gagel en heide. De niet aflatende drang om de schoonheid van De Liereman en de Kalmthoutse Heide te bewonderen zullen haar immer achtervolgen.

Ze kon al haar landschappen precies situeren omdat alles ter plaatse werd geschetst. Veel van haar inspiratie vond ze in de Antwerpse en Brabantse Kempen.

De eenvoud, die niet alleen haar karakter maar tevens haar werk siert, is een parel aan haar kroon.

In 1971 geeft ze haar eerste tentoonstelling in Galeria Hacienda in Keerbergen. De toenmalige kunstcriticus A. Le Roy stelde zich de vraag hoe het mogelijk was dat dergelijk talent zo lang verborgen bleef. Een overdreven auto-kritische ingesteld zijn was wellicht een van de bijzonderste redenen.

In 1975 nodigde de intercommunale maatschappij Intercom te Willebroek haar voor hun 8ste culturele manifestatie uit als vrouwelijke exposant. Deze keuze was duidelijk in het kader van het Internationaal jaar van de vrouw. Raadslid Liliane Verreth stelde haar openingstoespraak duidelijk in de optiek van de vrouw in haar ontplooiingskansen in de toenmalige maatschappij. Tijdens de vernissage wist dichteres Tine Rabhooy de kunstwerken te beschrijven als een "oase van eenvoud midden de drukte van het dagelijks bestaan" en beklemtoonde zij het kleurenspel in de wisselende jaargetijden.

Een overzicht van haar solo-tentoonstellingen:

• 1971 : Keerbergen - Galeria Hacienda
• 1973 : Willebroek - Galerij "De Schouwpijp"
• 1975 : Willebroek - Intercom in 't kader van het "Jaar van de vrouw"
• 1976 : Weelde - De Groes
• 1996 : Weelde - De Brouwerij

Een overzicht van haar groeps-tentoonstellingen:

• 1942 : Turnhout - Kursaal ter gelegenheid van de Jacob Smitsherdenking
• 1966 : Willebroek - Kunstkring "De Brug"
• 1971 : Willebroek - Gemeentelijke feestzaal
• 1971 : Rotselaar - Monfortaans Seminarie
• 1972 : Puurs - Kunstkring "'Het Vierkant"
• 1975 : Weelde - Kunstkring "Luxuria"
• 1977 : Willebroek - 14 jaar Schouwpijp
• 1983 : Turnhout - De Warande
• 1989 : Mechelen - Koninklijke Lucasgilde
• 1990 : Poppel - Cultuurfestival
• 1990 : Mechelen - Koninklijke Lucasgilde
• 1991 : Mechelen - Koninklijke Lucasgilde
• 1992 : Philippine (Nederland) - Kerk van Philippine
• 1993 : Mechelen - Koninklijke Lucasgilde
• 1994 : Mechelen - Koninklijke Lucasgilde
• 1995 : Mechelen - Koninklijke Lucasgilde

• Lijst van Belgische kunstschilders

• (en) Barbaro, Enio, Officiële website van Coloma Swaan - paintress (1916-2007). Coloma Swaan - paintress (1916-2007). Geraadpleegd op 2019-01-22.