Brechtje van Rooy

Brechtje van Rooy (noemnaam Breggie, née Postma, Burgersdorp, Kaapkolonie, 26 Maart 1871 – Bethulie, Suid-Afrika, 20 Maart 1936) was ’n dogter van die stigter van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika, ds. Dirk Postma, en die eggenote van ds. J.A. van Rooy.

Brechtje Postma was die oudste van die ses kinders uit ds. Postma se vyfde huwelik, op 20 Desember 1869, met Johanna Wilhelmina van Biljon (27 Mei 1854 – 12 Julie 1901). Die tweede kind, Helenius, is in die ouderdom van twee jaar en twee weke oorlede. Daarna volg nog ’n seun, Willem (1874–1920), ook bekend as dr. O'kulis en vader van die beeldhouer Laurika Postma en nog nege kinders asook skoonvader van die Afrikaanse skryfster Minnie Postma. Haar suster Laurika Postma (1875–1905) was prof. J.A. du Plessis se eerste vrou. Ná haar dood is hy getroud met Aletta (1876–1957), Brechtje se volgende sibbe. Deur dié egverbintenis het Brechtje die tante geword van onder andere proff. Wicus du Plessis, Hugo du Plessis en mev. Ida Bosman. Haar jongste suster, Maria (1881–1966), was getroud met die digter, psalmberymer, predikant en teoloog Totius.

Brechtje Postma is op 14 September 1892, twee jaar ná haar vader se dood, op haar geboortedorp getroud met die teologiese student Jacobus Albertus (Koos) van Rooy (9 Augustus 1868 – 11 Augustus 1962). Reeds in hul eerste gemeente, Postmasburg (1895–1898), het Brechtje as jong predikantsvrou in die omgang met die lidmate getoon dat sy haar roeping en pligte ten volle wou nakom. Op Nylstroom, in die tyd toe haar man predikant was van die kombinasie Waterberg–Pietersburg (1898–1905), moes sy tydens die Tweede Vryheidsoorlog in die afwesigheid van haar man, wat op kommando was onder genl. C.F. Beyers en later op parool in Pretoria, ses klein kindertjies versorg, terwyl die pastorie in ’n kamphospitaal omskep is. In hul laaste gemeente, Bethulie (1905–1931), is die Dorkasvereniging onder haar leiding opgerig.

Van haar skryf Ida Bosman in 1959 in die Gedenkboek van die Gereformeerde Vrou: "In die tyd toe die volksiel deur bitterheid versmoor is, het sy haar daarop toegelê om ’n waardering vir ons kultuurgoedere aan te kweek en het sy op talle gebiede daadwerklike steun verleen."

Nadat ds. Van Rooy sy emeritaat op Bethulie aanvaar het, het hy van 1931 tot 1941 die amp van sekretaris-penningmeester van die Kerk se Administratiewe Buro op Potchefstroom beklee. Brechtje van Rooy is in 1936 tydens die Sinodesitting op Bethulie, waarheen sy haar man vergesel het, oorlede ná 'n kort lyding. Sy is op die dorp begrawe.

Tien kinders is tussen 1894 en 1907 uit Brechtje van Rooy se huwelik gebore. Die eersteling, Jan Dirk, is op ses maande oorlede, maar al die ander het grootgeword: Johanna (Nan), Dirk Jan (Dirk), Claartje (Kaat), Willem van Biljon (Willem), Anne Francoise (Anne) (genoem na die Van Rooy-stammoeder, Anne Françoise Holsters), (later ds.) Jacs van Rooy, die tweeling Aletta Jacoba (Lettie) en Martinus Paul (Boet), en Laurika (Riek).

• (af) Die Gereformeerde Vroueblad. 1959. Die Gereformeerde vrou 1859-1959. Potchefstroom: Potchefstroom Herald.
• (af) Die familie Van Rooy in Suid-Afrika
• (af) Pelzer, ds. A.Z. et al. 1963. Eeufees-gedenkboek van die Gereformeerde kerk Bethulie 1863–1963. Kerkraad: Gereformeerde kerk Bethulie.
• (af) Venter, ds. H.J. 1959. Eeufees-gedenkalbum van die Gereformeerde kerke in die Klassis Waterberg 1859–1959. Potgietersrus: Deputaatskap vir die Eeufees en Gedenkalbum.

• Ellie van Rooy (1904–'41), haar skoondogter