Bhubaneswar Mohapatra

ଭୁବନେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର, ଓଡ଼ିଶାର ଜଣେ ଜଣାଶୁଣା ନାଟ୍ୟକାର । ମଞ୍ଚ ଓ ବେତାର ମାଧ୍ୟମରେ, ତାଙ୍କ ରଚିତ ବହୁ ସାମାଜିକ, ଐତିହାସିକ ଓ ରହସ୍ୟଧର୍ମୀ ନାଟକ ପରିବେଷିତ ହୋଇ ଲୋକପ୍ରିୟତା ଲାଭ କରିଛି ।

ଭୁବନେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର, ୧୯୨୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୫ତାରିଖରେ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ବୀରନରସିଂହପୁରଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ନରସିଂହ ମହାପାତ୍ର ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଦେବୀ ଥିଲା । ପିତା ନରସିଂହ ଶିକ୍ଷକତା ବୃତ୍ତିରେ ଥିଲେ ଓ କଟକର ପ୍ୟାରିମୋହନ ଏକାଡେମୀରେ ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି ଶିକ୍ଷକତା କରିଥିଲେ । ଭୁବନେଶ୍ୱର, ନିଜ ଗାଁରେ ଥିବା ଭାର୍ଗବୀ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ ଓ ପ୍ୟାରିମୋହନ ଏକାଡେମୀରୁ ମାଟ୍ରିକ ପାସ କରିଥିଲେ । ପିଲାଦିନରୁ, ସେ ନାଟକ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ଥିଲେ । ଥରେ ସେ, ନିଜ ଭଉଣୀର ବାକ୍ସରୁ ବଟଫଳ ଚୋରୀ କରି, ଯାତ୍ରା ଅଭିନେତ୍ରୀଙ୍କୁ ମେଡାଲ କରି ପିନ୍ଧାଇ ସମ୍ମାନୀତ କରିଥିଲେ ।

"ତୁଠ ପଥର" ନାଟକ ଥିଲା ଭୁବନେଶ୍ୱରଙ୍କ ପ୍ରଥମ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ନାଟକ । ଏହି ନାଟକଟି ଖୁବ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ଓ ଓଡ଼ିଆ ନାଟକ ଇତିହାସରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପୃଷ୍ଠା ଯୋଡିଥିଲା । ତାଙ୍କ ନାଟ୍ୟପ୍ରତିଭା ଏପରି ପ୍ରଖର ଥିଲା ଯେ, ସମକାଳୀନ ନାଟ୍ୟକାର ଭଂଜକିଶୋର ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନାଟକ "ତୋଫାନ" ଦେଖିବା ପରେ, ଭଂଜକିଶୋରଙ୍କ ଅନୁରୋଧରେ ବିଷୟବସ୍ତୁର ସମକ୍ରମରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ନାଟକ "ତୋଫାନ ପରେ" ରଚନା କରିଥିଲେ । ପ୍ରଭେଦ ଥିଲା, "ତୋଫାନ"ରେ ଚରିତ୍ର ଚୂଡାମଣି ଛନ୍ନଛଡା ଥିଲା ଓ "ତୋଫାନ ପରେ"ରେ ସେ ଏକ ସଂସାରୀ ଚରିତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ସମକ୍ରମ ଅନୁସରଣ ନାଟକର ଏହି ପରମ୍ପରା ବୋଧହୁଏ ଭାରତର ଅନ୍ୟ କେଉଁ ସାହିତ୍ୟରେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥିଲା । ଭୁବନେଶ୍ୱରଙ୍କ ନାଟକରେ ଚମତ୍କାର କାହାଣୀ ଓ ମଞ୍ଚ ସହିତ ନୃତ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତର ସୁନ୍ଦର ସମନ୍ୱୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିଲା । ତାଙ୍କ ରଚିତ ନାଟକ "ବାହୁଡା ବିଜେ"ରୁ ଦୁଃଖୀରାମ ସ୍ୱାଇଁ ଖଳନାୟକ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହି ନାଟକରେ ନାୟିକାର ବଢନ୍ତା ନଈକୁ ଡେଇଁବା ଦୃଶ୍ୟ ହେଉ ଅବା "ବାଡୁଅ ଝିଅ" ନାଟକର ନାୟିକାର ଟ୍ରେନ ଆଗରେ ଠିଆ ହୋଇ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିବାର ଦୃଶ୍ୟ ହେଉ, ଦର୍ଶକମାନଙ୍କ ମନରେ ଅଦ୍ଭୁତ ଚାଞ୍ଚଲ୍ୟ ଖେଳାଇ ଦେଉଥିଲା । ୧୯୫୮ରେ ଆକାଶବାଣୀ କଟକ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବା ପରେ, ଭୁବନେଶ୍ୱର ଆକାଶବାଣୀ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବହୁ ନାଟକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର ସିନ୍ଦୂର ବିନ୍ଦୁ ତାଙ୍କରି କାହାଣୀ ଆଧାରରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।

ମଞ୍ଚରେ ପରିବେଷିତ

• ତୋଫାନ ପରେ - ୧୯୫୮
• ତୁଠ ପଥର - ୧୯୫୮
• କିଏ କାହାର - ୧୯୫୮
• କାଚ କାଞ୍ଚନ - ୧୯୫୯
• ଜମାନବନ୍ଦୀ - ୧୯୬୧
• ବାଟବରଣ - ୧୯୬୩
• ମୋତିମହଲ - ୧୯୬୩
• ବାହୁଡା ବିଜେ - ୧୯୬୪
• ବାଡୁଅ ଝିଅ - ୧୯୬୪
• ବାଧା ବନ୍ଧନ - ୧୯୬୪
• ସେଇ ଦିନ ସେଇ ରାତି - ୧୯୬୫
• ଅପରାଜିତା - ୧୯୬୫
• ଅପବାଦ - ୧୯୬୫
• ଦେଖିଲେ ଜାଣିବେ - ୧୯୬୮
• ପରୀକ୍ଷା - ୧୯୭୦
• କିଛି ବୁଝିଲେ - ୧୯୭୪
• ମନ ଦେଉଳ - ୧୯୭୫
• ମୋ ଘର ନାଟକ - ୧୯୭୬
• ଅନାଟକ- ୧୯୭୮
• ଅସ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରମା
• ଘର ଘରଣୀ
• ସାଉଁଟା ଫୁଲ
• ଗୋଟିଏ ରାତି
• କଥାଟି ସତ
• ନାଁ ଦେବେ ଆପଣ
• ସୁନା ଶିକୁଳି
• ଦିନଟି ଥିଲା ରବିବାର
• ଗୋଲକ ଧନ୍ଦା
• ରାଜ ମୁକୁଟ

ଆକାଶବାଣୀରେ ପରିବେଷିତ

• ଲକ୍ଷ୍ମଣ ପରା ଭାଇ
• ଏ ଘର ମାଉସୀ ସେ ଘର ପିଉସୀ
• ସେମାନେ ଓ ଆମେ
• ବଧୂବରଣ
• ପବିତ୍ର ପାପୀ

• ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ସମ୍ମାନ
• ଓଡ଼ିଶା ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ସମ୍ମାନ
• ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ସମ୍ମାନ - ୨୦୦୪

୨୦୦୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୧୮ତାରିଖ ଦିନ, ଭୁବନେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର ଇହଲିଳା ସମ୍ବରଣ କରିଥିଲେ ।