Berna Ackerman

Dr. Berna Ackerman (27 November 1935 – 10 Augustus 2015) was 'n Suid-Afrikaanse skrywer en musiekdosent. Sy het die ATKV-Prosaprys en M-Net-boekprys vir haar semi-outobiografiese boek, Liesbet Delport se oorlogboek, ontvang. Die boek handel oor haar as Bloemfonteinse kind ten tye van die Tweede Wêreldoorlog.

Ackerman was jare lank 'n musiekonderwyser aan die Hoërskool Sentraal, Hoërskool Eunice, Hoër Meisieskool Oranje en die Bloemfonteinse Onderwyskollege. Daarna het sy tot haar aftrede in 1995 musiek aan die Universiteit van die Vrystaat doseer. Sy is op 10 Augustus 2015 weens lewerkanker oorlede.

Vroeë lewe en herkoms

Berna Barbara Cloete is op 27 November 1935 op Boksburg gebore, maar verhuis reeds op tweejarige ouderdom na Bloemfontein. Haar pa is Koos Cloete, wat in Bloemfontein van 1937 as proefleser by Die Volksblad werksaam is. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog ondersteun haar pa die Duitsers en is hy ’n aktiewe lid van die Ossewabrandwag. Hy verloor dan sy werk en moet noodgedwonge by die Engelse koerant, The Friend, gaan werk, wat sterk teen sy beginsels ingedruis het. Hy is later terug na Die Volksblad en werk as proefleser daar tot 1966.

Opleiding

Berna ontvang haar skoolopleiding aan die Laerskool Oranje en Hoër Meisieskool Oranje in Bloemfontein, waar sy matrikuleer. Sy studeer verder aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat en behaal die B.Mus.-graad en die B.Mus. Honneurs-graad. Hierna is sy tot met haar huwelik met Hansie Ackerman in 1966 dosent in musiek aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat en aan die Bloemfonteinse Onderwyskollege. Uit haar huwelik word twee dogters gebore, Doralize en Corlia.

Loopbaan

Sy is na haar huwelik vir lank musiekonderwyseres en beklee hierdie pos by Hoërskool Sentraal, Hoërskool Eunice en die Hoër Meisieskool Oranje. In 1981 word sy aangestel as dosent in Harmonie, Kontrapunt en Komposisie aan die Musiekdepartement van die Universiteit van die Oranje-Vrystaat. In hierdie tyd studeer sy verder in kerkmusiek en behaal in 1977 die M.Mus.-graad met ’n proefskrif oor Die rubrieke Advent en Kersfees in die 1978-uitgawe van die Evangeliese Gesange van die Nederduitse Gereformeerde Kerk en die Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika: ’n historiese oorsig en evaluering. Haar artikels oor kerkmusiek verskyn in hierdie tyd in publikasies soos Die Kerkbode en Voorligter. In 1988 behaal sy die D.Mus.-graad in musiek met ’n verhandeling oor ’n Stylanalitiese studie van Johann Cruger se korale met verwysing na die in die Afrikaanse gesangboek van 1978. Sy is lid van die kommissie wat die bundel Sing onder mekaar in 1988 in opdrag van die Sinode van die N.G. Kerk saamstel en is ook vir lank orreliste in haar kerk. Sedert haar aftrede in 1995 bly sy aktief deur musiekresensies vir Volksblad, programaantekeninge vir die Odeon Strykkwartet en die Streeks Uitvoerende Raad vir Kunste vir die Oranje-Vrystaat (SUKOVS), asook artikels van musiekwetenskaplike aard te skryf. Sy stig MUSACK, ’n uitgewery vir musiekhandboeke en publiseer onder meer Luister na…” en ’n Vyfpuntplan vir vierstemmige harmonie, laasgenoemde boek wat sy ook in Engels vertaal en publiseer. Per geleentheid lei sy die skryfslypskool van die Bloemfonteinse Skrywersvereniging, van wie sy ’n lid is. Vir haar boek Met ’n ompad doen sy intensiewe navorsing oor nieroorplantings by die niereenhede van die Tygerberg- en Universitas-hospitale.

Sterfte

Berna is op Maandag 10 Augustus 2015 op 79-jarige ouderdom in Bloemfontein aan lewerkanker oorlede.

Kortverhale en vervolgverhale

Sy beoefen baie jare die skryfkuns as stokperdjie en etlike kortverhale asook vervolgverhale word in Sarie gepubliseer. Twee van hierdie vervolgverhale, Halfstuiwer-mossie en Seuntjie met die vlek, word later in boekvorm gepubliseer.

Halfstuiwer mossie behandel die onderwyseres en weduwee Trudie Bressler se ervaring met haar seuntjie van vier, Dawie, wat aan bloeiing ly. Sy bly by haar skoonma, waar sy gedurig verwyt word dat dit haar skuld was dat haar man, Deon, so vroeg dood is. Trudie gee musiekles by ’n skool buite die stad op die dorp Boegoebron, waar sy leer om staat te maak op die skoolhoof, Gerhard Coetzee. Hier is sy die teiken van die voorsitter van die skoolkomitee, Karl Venter, wat die musiekpos vir sy minnares Tess Vermeulen wil hê en sy dogter Esther opdring aan Gerhard.

Seuntjie met die vlek beeld die drama en spanning uit wat volg op die wegraak van ’n kind. Die vierjarige Robbie is gebore met ’n geboortevlek op sy gesig en sy ma, Dinkie Enslin, se oorsensitiwiteit hieroor maak dat sy persoonlikheid daaronder ly. In ’n uitstappie saam met sy kleuterklas na ’n melkfabriek raak hy van die res geskei en beangs klim hy in die reën in die verkeerde minibus. Sonder dat die eienaar, Brummer, van die kind bewus is, ry hy plaas toe, waar sy vrou vir Robbie aanneem as eie kind nadat hulle kort tevore hulle eie kind aan die dood afgestaan het. Hierdie voorval lei tot introspeksie by die karakters, veral by Dinkie en haar man Anton.

Romans

Liesbet Delport se oorlogboek is losweg gebaseer op haar eie ondervindings tydens die Tweede Wêreldoorlog in ’n huis waar die vader die Ossewabrandwag en Hitler ondersteun. Haar ervarings as kind word treffend gekontrasteer met dié van die ander huisgenote. Deur middel van die aantekeninge wat Liesbet in haar dagboek maak (sy is ses wanneer die oorlog begin) word die verhaal vertel en kry ons ook insig in die groei van ’n jong kind wat met die werklikhede van die lewe kennis maak. Die skrywer slaag daarin om die jong kind se gevoelens en waarnemings op ’n geloofbare manier weer te gee, met die impak wat traumatiese gebeure op die ontwikkeling van ’n kind het as die roman se fokuspunt. Die onskuld van die kind gee aan die weergawe van die traumatiese gebeure ’n selfs groter impak as normaalweg. Die ATKV-prys word in 1999 aan Liesbet Delport se oorlogboek toegeken en die boek is in hierdie jaar ook op die kortlys vir die toekenning van die M-Net-prys. Dit word onder andere by haar alma mater, die Hoër Meisieskool Oranje, voorgeskryf.

Met 'n ompad is geïnspireer deur die nieroorplantings wat twee van haar broerskinders op jeugdige ouderdom moes ondergaan. Die verhaal is ’n gevallestudie rondom ’n tienderjarige meisie, Anja, wat aan nierversaking ly en die impak en trauma wat hierdie siekte en die wag vir ’n gepaste skenker op die gesinslewe en onderlinge verhoudings het. Tina se man Roy gaan werk in Ethiopië en in sy afwesigheid is dit die Franse horingspeler, Clemens, wat haar deur haar beproewing ondersteun. Met die titel word die Christelike basis van die verhaal geskets, waar Tina glo dat die Here wel ’n plan het met die ompad wat die genesing neem en wat die gesin deur die wildernis neem.

Versamelbundels

Haar kortverhaal Die Donderdagtestament van Daan Delport word in die versamelbundel Om lief te hê opgeneem, wat ’n keur bevat van die mooiste liefdesverhale wat in Sarie verskyn het. 

Fiksie

Nie-fiksie

• Lys van Suid-Afrikaanse skrywers
• Lys van Afrikaanse skrywers

Boeke

• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 3. Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006

Tydskrifte en koerante

• Parker, Elize. Skryf ‘help ’n nuwe wêreld skep’. Volksblad, 11 Augustus 1998

Internet

• "Ackerman wen ATKV-prosaprys; Drie beloon vir hul kinderboeke". Beeld (Johannesburg Finaal Maandag 8 Maart 1999 Bl. 10). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Augustus 2015. 
• "Vaardige roman gevorm uit waarnemings van 'n kind". Die Burger (28 Oktober 1998 LAASTE Bladsy 18). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Augustus 2015. 
• Die Burger: http://m24arg02.naspers.com/argief/berigte/dieburger/2002/08/05/4/7.html

Ander verwysings