Bazyli Rogowski

Bazyli Rogowski ps. Andrzej Lacek (ur. 27 maja 1894, zm. 1960 w Nysie) − major piechoty Wojska Polskiego, starosta i wicewojewoda.

Bazyli Rogowski urodził się w 1895 roku. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich pod komendą Edwarda Rydza-Śmigłego, a następnie przeszedł do Wojska Polskiego. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty. Z dniem 12 listopada 1924 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, pozostając oficerem nadetatowym 48 pułku piechoty w Stanisławowie. 2 kwietnia 1929 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 26. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 22 lutego 1932 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto z przydziałem mobilizacyjnym do 19 pułku piechoty Odsieczy Lwowa. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Toruń. Posiadał wówczas przydział mobilizacyjny do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VIII i był reklamowany na okres dwunastu miesięcy.

Po zakończeniu kariery wojskowej przeszedł do pracy w administracji państwowej, w latach 1933−1936 był m.in. starostą powiatu częstochowskiego, następnie na początku kwietnia 1936 został wicewojewodą nowogródzkim, był też starostą powiatu toruńskiego i rówieńskiego, a później wicewojewodą tarnopolskim. Brał aktywny udział w budowie struktur Obozu Zjednoczenia Narodowego.

We wrześniu 1939 roku organizował ewakuację najwyższych władz państwowych do Rumunii, a potem stał się głównym współpracownikiem marszałka Rydza-Śmigłego, kiedy ten postanowił uciec z internowania w Rumunii. Wczesną wiosną 1941 roku współorganizował jego ucieczkę z internowania, a w październiku tego samego roku jako jedyny towarzyszył mu w drodze do Polski, po czym powrócił do działalności konspiracyjnej na Węgrzech i Słowacji pod nazwiskiem Andrzej Lacek. W okresie pobytu na Węgrzech Rydz-Śmigły namalował portret Rogowskiego, przechowywany następnie w zbiorach rodzinnych.

Na Słowacji poznał młodszą o 30 lat Agnieszkę Tomkową, która została jego drugą żoną. W 1946 roku przyjechał z żoną do Polski i zatrudnił się w Ministerstwie Odbudowy. Generał Jerzy Ziętek poprosił go o przeprowadzkę na Śląsk, oferując stanowisko w kamieniołomach w Nadziejowie koło Nysy, następnie ponownie przeniósł się do Warszawy na zaproponowane stanowisko w Cepelii, a na końcu pracował w sklepie w Nysie.

Po wojnie uniknął więzienia dzięki protekcji Ziętka. Zmarł w Nysie w 1960 roku i został pochowany na Cmentarzu Jerozolimskim.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi (1939)
• Srebrny Krzyż Zasługi

• Moje wspomnienia z pobytu na ziemi węgierskiej z marszałkiem Edwardem Rydzem-Śmigłym (1940-1941), [w:] Kultura, Paryż 1962.