Baruch Szulman

Baruch Szulman, hebr. Chaim Boruch Szulman (ur. 14 maja 1886 w Warszawie, zm. 14 maja 1906 tamże) – polski działacz robotniczy wyznania mojżeszowego, bojowiec Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. W okresie międzywojennym XX w. symbol wspólnej walki polskich i żydowskich socjalistów o wolność Polski.

Urodził się w biednej żydowskiej rodzinie rzemieślniczej, jako syn Icka (1850–1912) i Dwojry Rywy (1856–1908) Szulmanów. Szulmanowie zamieszkali na ulicy Towarowej 32 w Warszawie.

W młodym wieku rozpoczął pracę jako malarz pokojowy. W 1904 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, zaś w styczniu 1905 przystąpił do Organizacji Bojowej PPS.

6 września 1905 został aresztowany za nielegalne posiadanie broni i osadzony na trzy miesiące w Cytadeli Warszawskiej. Do protokołu zeznał, że jest "wyznania mojżeszowego, narodowości polskiej i poddaństwa rosyjskiego". 3 października 1905 został skazany przez Tymczasową Komisję Śledczą na trzy miesiące aresztu policyjnego.

Po uwolnieniu został członkiem żydowskiej "piątki" bojowej Organizacji Bojowej PPS. W jej skład weszli oprócz Szulmana: Adam Szynkman (litograf), Mojżesz Urbach (zegarmistrz), Sonia Mendelson (rękawiczniczka), oraz NN "Kasztan".

14 maja 1906 dokonał na rogu ulic Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej udanego zamachu bombowego na prześladowcę robotników, podkomisarza policji carskiej N. Konstantinowa. Podczas ucieczki z miejsca zdarzenia ranił goniącego go żołnierza, mimo to został trafiony pociskami przy ulicy Zielnej. Zmarł w bramie przy ulicy Zielnej 33. Początkowo nie znano jego nazwiska. Zostało ono ujawnione w nekrologu w Robotniku.

Piosenka o jego czynie, którą przez wiele lat śpiewano i recytowano, obecnie popadła w zapomnienie. Andrzej Niemojewski napisał na jego cześć poemat prozą Baruch. Aby nie dopuścić do manifestacyjnego pogrzebu, policja wykradła jego ciało. Zniszczyła także pomnik ustawiony na jego grobie przez robotników. W okresie międzywojennym liczne ulice w dzielnicach żydowskich polskich miast nosiły imię Barucha Szulmana. W 1927 z inicjatywy PPS została odsłonięta tablica pamiątkowa na jego grobie, na którym równocześnie ustawiono nowy nagrobek w obecnym kształcie. 19 grudnia 1930 pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami. W 2013 istnieje ulica Borucha Szulmana w Żyrardowie.

Baruch Szulman pochowany jest na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 51, rząd 28).

• Henryk Piasecki: Żydowska organizacja PPS 1893-1907. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1978.
• Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska: Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2000. ISBN 83-02-07813-1.
• Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 24. ISBN 83-01-04304-0.
• Adam Próchnik, Boruch Szulman. Żołnierz polskiej rewolucji, w: Żydzi Bojownicy o Niepodległość Polski, Lwów 1939 (w 2002 r. ukazał się reprint w zbiorze: Żydzi polscy w służbie Rzeczypospolitej Tom I 1918-1939, Warszawa 2002);
• Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 67. ISBN 83-90-66296-5.