Avraham Moric Romano

Avraham Moric Romano (Sarajevo, 1. 4. 1894 - Koncentracijski logor Treblinka, 1943), jugoslavenski i posljednji rabin Bitole, ubijen za vrijeme Holokausta.

Rabin Avraham "Avram" Romano je rođen 1. 4. 1894 u Sarajevu, u jevrejskoj porodici Moshe Romana. Od 1919 do 1923 službovao je u Bjelini, da bi se 1923 preselio u Dubrovnik gdje je službovao do 1931 godine. Rabin Romano je 1931 bio postavljen za glavnog bitolskog rabina. Bitola je od 1928 bila bez glavnog rabina. Rabin Romano po dolasku u Bitolu nije mogao vjerovati da se tako velika jevrejska zajednica nalazi u tako bijednom materijalnom i duhovnom stanju. Jedan od prvih poteza mu je bio da u javnost iznese realnu sliku tog "jugoslavenskog Sibira", u nadi da će baš time pokrenuti proces ozdravljenja zajednice na krajnjem jugu Kraljevine Jugoslavije. Iz vlastitog pera ostavio bezbroj pisanih podataka o bitolskoj jevreskoj zajednici. 1932 godine objavio je u "Jevrejskom glasu" da u Bitoli ima 823 jevrejske porodice sa 3.603 duše. Rabin Romano je zajedno sa cionističkim liderom Leonom Kamhijem putovao u sve važnije jevrejske centre širom Kraljevine Jugoslavije, gdje je onda govorio na raznim skupovima, upozoravao, objašnjavao i zahtijevao brzo i radikalno rješenje problema bitoljske jevrejske zajednice. Rabin Romano i Kamhi su u Bitolu pozvali lidere jevrejske zajednice Kraljevine Jugoslavije, da se na licu mjesta uvjere u stanje stvari i opravdanost zahtjeva za pomoć. Zalagao se za omogućenje stručne pripreme (hahšara) jevrejskih omladinaca, kao i za dodjeljivanje skoro cjelokupne kvote certifikata za useljavanje u Palestinu, pošto je odlazak u Erec Izrael bio san skoro cjelokupne bitolske zajednice. U junu 1933 rabin Romano je govorio na protestnom skupu protiv progona njemačkih Jevreja. U svome izvještaju, objavljenom u beogradskom "Vesniku" u februaru 1940 godine, opisao je način iseljavanja bitolskih jevreja u Erec Izrael, Beograd, Novi Sad, Pazar, Skopje, Štip, Zagreb, Južnu Ameriku, Grčku i dr. U julu 1940 sudjelovao je i govorio na konferenciji jevrejskih vjeroučitelja iz Vardarske banovine. Rabin Avraham Romano je za vrijeme Drugog svjetskog rata i Holokausta bio uhapšen i deportiran u koncentracijski logor Treblinka. Ubijen je u plinskoj komori u martu 1943, zajedno sa preko šest tisuća pripadnika svoje zajednice.

• Lebl, Ženi (1990). Plima i slom (Iz istorije Jevreja Vardarske Makedonije), Gornji Milanovac: Dečje novine. ISBN 953-6742-01-2